ون يونٽ جو قيام ۽ سنڌ جي سياسي قيادت جو حال
سڀ کان پهرين سنڌ يونيورسٽي کي ڪراچيءَ کان ٻاهر ڪڍيو ويو، جيڪو هنن چپ چاپ ڪري ان تي خاموشي اختيار ڪئي ۽ عمل ڪندي ڪراچي کي نفسياتي طور پناهگيرن جي حوالي ڪري ڇڏيو. ٻيو وڏو نقصان اهو ٿيو جو ڪراچي مرڪز جي حوالي ڪرڻ کان بعد سنڌ جي آمدني جو وڏو ذريعو هٿ مان نڪري ويو، انکان بعد به ڪراچيءَ جي تعليمي ۽ صحت جي ادارن جي بجٽ سنڌ گورنمينٽ جي ذمي ڪئي وئي هئي. جيڪڏهن ڪراچي سنڌ سرڪار هر لحاظ سان مرڪز جي حوالي ڪئي ته پوءِ تعليم ۽ صحت تي سنڌ سرڪار جي طرفان خرچ ڪرڻ جو ڪهڙو جواز. انجي جاء تي جيڪڏهن تعليم ۽ صحت جي ميدان ۾ باقي سنڌ تي ڌيان ڏيڻ گهربو هيو ته جيئن سنڌ جي نوجوانن کي آئنده وقت لاءِ تيار ڪرڻ ۾ آساني ٿئي ها.
جيڪڏهن 1947ع کان پوءِ وارا ست اٺ سال سنڌ جي حڪومت تعليم تي خرچ ۽ ڌيان ڏئي ها ته سنڌ پنجاه ۽ سٺ واري ڏهاڪي ۾ ايترو باقي پاڪستان جي ٻين علائقن کان پٺتي ڪين هجي ها، جو 1972ع تائين رڳو چار پنج سي ايس پي پيدا ڪري سگهي . انهيءَ ڪري سنڌ ۽ سنڌي عوام کي وڏو نقصان ٿيو جو سنڌ جي سياسي قيادت صرف پنهنجي ڀلائي واري سوچ کان ٻاهر نڪري عام سنڌ جي باشندي لاءِ ڪجهه به ڪين سوچيو.
اها ڳالهه مونکي سمجهه ۾ نٿي اچي ته جيڪڏهن تعليم تي خرچ ڪراچي شهر ۾ سنڌ سرڪار پئي ڪري ته پوءِ سنڌي ۾ تعليم کي ڪراچي ۾ ڇو ڪين تحفظ ڏئي سگهيا، جنهن لاءِ مان دوستن کي عرض ڪندس ته انهي تي جيتري معلومات هجي هتي شيئر ڪن ته جيئن اسين سڀ ان مان فيض پرايون.
1955ع کان 1970ع واري عرصي ۾ جيڪو ون يونٽ وارو زمانو هيو، انهي دور ۾ سنڌ اندر اهم انتظامي عهدن تي جيڪي آفيسر مقرر ٿيا انهن ۾:
• اردو ڳالهائيندڙ 147
• پنجابي 88
• سنڌي 92
• پٺاڻ 9
انهيءَ دوران سنڌين کي اهم عهدن کان بلڪل پري رکيو ويو. انهيءَ دوران سنڌ ۾ ڊي آئي جي ڪل 20 پوسٽ ٿيا. جنهن مان:
• پنجابي 12
• اردو ڳالهائيندڙ 6
• رڳو ٻه سنڌي آفيسر
سنڌ ۾ ٽي ڊويزن يعني ڪراچي، حيدرآباد ۽ خيرپور هيا، انهي سڄي عرصي ۾ هڪ به سنڌي ڪمشنر پوسٽ ڪين ڪيو ويو. جڏهن ته اولهه پاڪستان ۾ صرف هڪ سيڪريٽري 1970ع ۾ پوسٽ ڪيو جڏهن ون يونٽ ختم ٿيڻ وارو هيو.
سنڌ حڪومت جيڪڏهن 1936ع کان وٺي سنڌ پبلڪ سروس ڪميشن جي معرفت انهن انتظامي پوسٽن جي سليڪشن ڪرائي ها ته انهي ون يونٽ جي دوران سڀ ته ڪين پر گهڻائي ۾ سنڌي آفيسر سنڌ ۾ هجن ها ۽ ون يونٽ جي ڪري ڪافي انتظامي عهدن تي هجڻ ڪري سنڌ جي مفادن جي حفاظت ڪرڻ جي پوزيشن ۾ هجن ها. سنڌ پبلڪ سروس ڪميشن 1926ع ۾ سنڌ لاءِ وجود ۾ آئي هئي. ان وقت انجو نالو سنڌ ممبئي پبلڪ سروس ڪميشن نالو هيو.
اڄ تائين پاڪستان ۾ 25 چيف جسٽس آف پاڪستان ٿيا آهن، جان صرف 2 هيٺيان سنڌي ٿيا آهن:
1- سجاد علي شاه 5 جون 1994ع کان 2 ڊسمبر 1997ع
2- عبدالحميد ڊوگر 3 نومبر 2007ع کان 21 مارچ 2009ع
اڄ تائين چيف آف آرمي اسٽاف 16 رهيا آهن، انهن مان بلوچي ۽ سنڌي هڪ به ڪين ٿيو.
اڄ تائين ايئر چيف مارشل 15 پوسٽ ٿيا، انهن مان هڪ به سنڌي يا بلوچ ڪون ٿيو آهي.
اڄ تائين 16 نيوي جا ايڊمرل ٿيا آهن، انهن مان هڪڙو به سنڌي ۽ بلوچ ناهي ٿيو.
انهن سڀني جي لسٽ ڪتاب جي آخري پيجن ۾ ڏنل آهي.