سنڌي ڪامورن جو ڪردار
مون دوست کي جواب ۾ عرض ڪيو ته ڀاءُ اسان وٽ سنڌ ۾ سنڌي ڪامورن جا چار طبقا آهن ۽ چئني طبقن جي آفيسرن سان هڪجهڙو مسئلو ڪين هوندو آهي.
1. اُهي آفيسر جيڪي سياستدان جي خاندان سان واسطو رکندڙ هجن.
2. شهري آبادي جي لکيل پڙهيل طبقي سان واسطو رکندڙ
3. ٻهراڙي جا آفيسر جن جا ابا ڏاڏا سرڪاري نوڪري ۾ هيا، ان سان واسطو رکندڙ
4. ٻهراڙي جي عام خاندان ۽ گهٽ لکيل پڙهيل طبقي مان آفيسر.
هاڻي آفيسر ته چارئي طبقي وارا برابر ٿيا، پر هر هڪ سان مسئلو ساڳئي نوعيت جو ناهي.اسان وٽ ساڳيو آفيسر جيڪڏهن سياستدان جي خاندان مان آهي ته هن لاءِ ڪو به مسئلو ڪونهي نڪي تر جا ماڻهون انجي شڪايت ڪندا آهن، نڪي هو انهن سان ملي سگهن ٿا.
شهري آفيسر جو خاندان ۽ مٽ مائٽ سڀ لکيل پڙهيل ۽ آفيسن جي معاملات جي ڄاڻ رکن ٿا، انهي ڪري انهي جي اوڙي پاڙي وارو شڪايت ڪين ڪندو. ٽيون طبقي جي آفيسر کي پنهنجي وڏڙن جي اثر رسوخ ڪم اچي ٿو ۽ انهي تي اوڙي پاڙي وارا تمام گهٽ ناراض ٿيندا آهن، ڇو ته هو اڳم ڳوٺن کان ٻاهر رهيا ۽ پڙهيا.
چوٿون طبقي جي آفيسر سان سڀ مٽ مائٽ اوڙي پاڙي وارا ناراض هوندا آهن، ڇو ته هو انهن مان هيو جنهن جو قسمت ۽ محنت ساٿ ڏنو هو، پنهنجي قابليت ۽ الله جي رحمت سان آفيسر ٿي ويو.
ڇو ته هن جا مٽ مائٽ ۽ ڳوٺاڻا سڀ گهٽ تعليم يافته، آفيسن جي ماحول کان ناواقف، هنن جي پهچ جو معيار هڪدم بدلجي ويو، جيڪو هو پروڙي ڪين سگهندا آهن.اڳم هو جڏهن ته هڪ سپاهي کان ڊڄندا هيا، اتي هاڻي انهن کي حد جو مختيارڪار ۽ صوبيدار به عزت ڏيڻ شروع ڪن ٿا ته هنن جي کوپڙي ۾ هوا ڀرجي ويندي آهي. انهي سان گڏوگڏ انهن جي اولاد جيڪا صحيح طرح سان پڙهي ڪان صرف ڪاپي ڪري ڊگري حاصل ڪئي، اهي وري وڏين نوڪرين جا خواب ڏسڻ شروع ڪندا آهن. وري مٿان عذاب اهو ته اوڙي پاڙي وارا ان کي غلط مشورا ڏيندا ۽ چوندن ته سائين توهانجي ٻارن کي پڙهڻ جي ڪهڙي ضرورت، توهانجو صاحب پنهنجو آهي صرف ڊگري حاصل ڪيو بس ڪافي آهي، بس پوء باقي صاحب جي هٿ ۾ سڀ ڪجهه آهي، توهان فڪرئي نه ڪيو صرف صاحب توهان سان سچو ٿئي.
هي ته ٿيو ماحول، جنهن ۾ اسان چارئي طبقي جا سنڌي آفيسر جيڪي پنهنجي پنهنجي علائقي ۾ ڏسي ٿو ۽ انهن کي منهن ڏئي ٿو.هن وقت سڀ کان وڏو الميو اسان سنڌ وارن جو اهو آهي ته جڏهن سنڌي آفيسر سنڌ ۾ نوڪري ڪري ٿو ته ان کي ٻن اهڙين قومن سان واسطو پوي ٿو جيڪي هڪٻئي کي شڪ جي نگاهه سان ڏسن ٿا ۽ بي يقيني واري حالت ۾ رهن ٿا.
انهن ٻنهي مان هڪ تمام وڌيڪ پڙهيل ۽ منظم قوم ۽ ٻي وري گهٽ پڙهيل مٿان وري ڇڙوڇڙ ٿيل هر هڪ جو منهن پنهنجومٿان وري سون تي سهاڳ جو قانون جي حاڪميت ڪانهي، پوء جيڪو ڏاڍو سو گابو
No Rule of Law
Might is Right
انهيءَ حالت ۾ ڪمزور وڪٽ تي چوٿين طبقي وارو آفيسر هوندو آهي، جيڪڏهن مٿئين کي راضي ڪرڻ جي ڪوشش ڪري ته، ماتحت طبقو بيزار، انهن حالتن ۾ سنڌي آفيسر پنهنجي عزت ۽ جان بچائڻ ۾ پورو هوندو آهي، ته وري مٿان پنهنجي ڳوٺ وارن جا ڪجهه جائز ته گهڻا ناجائز ڪم، جڏهن انهن جون اميدون جيڪي هو رکن ٿا نٿيون پوريون ٿي سگهن ته ناراضگيون ته ٿينديون، جيڪي صحيح هرگز نه هونديون آهن.
ٻهراڙي وارن ماڻهن جو وڏي ۾ وڏو مسئلو اهو آهي ته جيڪڏهن ڳوٺ لاءِ ڪو مجموعي فائدي وارو ڪم ڪيو ته اهو انهن جي لاءِ اهم ناهي. مثلاً روڊ رستا، پليون، اسڪول اسپتال وغيره وغيره، انهن سهولتن کي اهميت نه ڏيندا آهن سواء انهن ڪمن جنهن ۾ انهن جو ذاتي فائدو پوي
جيڪڏهن ڪنهنجا ڏه پٽ آهن، انهن مان جيڪڏهن ستن، اٺن کي نوڪريون وٺرائي ڏنيون ته به اهي ڪنهن به کاتي ۾ ناهن جيستائين باقي رهيل ٻن پٽن جي نوڪري جو بندوبست ڪري ڏين، نه ته ايئن پيا چوندا يار اسانجو ته ڪوئي ڪم نٿو ڪري، منهنجا ٻه پٽ لکيل پڙهيل ويٺا آهن، جيڪڏهن ڪو چوندس ته يار تنهنجا ته اڳم به ست اٺ پٽ نوڪري ۾ لڳرايا اٿس نه، يار اهي وري ڪهڙا وڏا آفيسر لڳرايا اٿئي، مڙئي اهي پنهنجو پيٽ گذر پيا ڪن مونکي ٿوروئي ڏيندا آهن.