تاريخ، فلسفو ۽ سياست

سنڌ ۾ مڊل ڪلاس جي اوسر

ھن ڪتاب ۾ محمد جمن ڄامڙي مڊل ڪلاس جي اوسر، سنڌ ۾ تعليم جي اھميت، سنڌ ۾ بدانتظامي جي سببن، سنڌ ۾ پاڻيءَ جي اھميت، سنڌ جي زراعت، سنڌ جي سياسي ڪوتاھ نظري، قيادت جي فقدان، ڪراچيءَ جي اھميت، وفاق ۾ ملازمتن جي مسئلن، سول ۽ ملٽري بيوروڪريسي، سنڌ ۾ قدرتي وسيلن، سنڌ جي زمينن جي ڦرلٽ، سنڌ ۾ وڏيرا شاھي جي راڄ، سنڌي ڪاموري جي ڪردار، اسلام آباد ۾ سنڌي ملازمن جي مسئلن، ڪاپي ڪلچر ۽ تعليم جي فقدان، سنڌ ۾ فني تعليم جي اھميت، سميت کوڙ سارن مسئلن ۽ انھن جي حل تي لکيو آھي.

Title Cover of book سنڌ ۾ مڊل ڪلاس جي اوسر

سنڌ ۽ سنڌين جي پاڪستان ۾ حيثيت

اڄ تائين پاڪستان لاءِ جيتريون قربانيون سنڌ ڏنيون آهن اوتريون ٻئي ڪنهن به صوبي ناهن ڏنيون. انهيءَ جي باوجود سنڌي قوم کي اهو مقام ڇاجي ڪري ڇو ڪين مليو آهي ۽ انهي لاءِ ڇا ڇا ڪرڻ گهرجي، جو اسين سڀ ملڪ عزيز ۾برابري جي بنياد تي آئين ۽ قانون مطابق هرڪوئي زندگي پرامن طور سان گذاري. اڄ پاڪستان جي اندر اها هم آهنگي ناهي جيتري پاڪستان جي ٺهڻ وقت هئي. انهي لاءِ پاڪستان جي چئني صوبن کي ويهي سوچ ويچار ڪرڻ گهرجي ته جيئن پاڪستان جي وحدانيت ۽ خودمختياري تي ڪنهن به قسم جي آنچ نه اچي. پاڪستان کي هن وقت سخت ضرورت آهي ته ملڪ اندر رهندڙ سڀني صوبن جي سياسي قيادت کي پاڻ ۾ويهي جيڪي به مسئلا آهن انهن کي حل ڪرڻ لاءِ ڪو لائحه عمل تيار ڪن.
اڄ تائين سنڌ جي ڪيل خدمتن ۽ قربانين کي حقيقي معنيٰ۾اهو مقام ناهي مليو جيڪو ملڻ گهرجي. انهيءَ لاءِ صرف سنڌ جي سياسي قيادت کي اهم رول ادا ڪرڻو پوندو، جيڪو اڄ تائين سنڌ جي سياسي قيادت ڪو به ٺوس قدم کڻڻ لاءِ ڪو گڏيل لائحيه عمل تيار ڪين ڪيو آهي. سنڌ جي سياسي قيادت کي جيترو ٿي سگهي اوترو انهي سلسلي ۾ترت قدم کڻي انهي لاءِ ڪو ٽاسڪ فورس يا اهڙي ڪاميٽي جوڙي جنهن ۾مختلف فڪر جا ماڻهون ويهي صرف هڪ ايجنڊا تي سوچ ويچار ڪن ته ڪيئن سنڌ ۽سنڌواسين لاءِ جيڪا غلط پروپئگينڊا ڪئي وئي هئي ۽ جنهن جي ڪري پاڪستان جي هر اداري انهي پروپئگينڊا جي بنياد تي هڪ منفي تاثر سنڌين ۽ بلوچن لاءِ قائم ڪيو. جنهن جو سنڌ جي رهواسين کي ڪافي نقصان رسيو آهي، جو اڄ سنڌ جي حقيقي وارثن جي اڃا تائين رياستي ادارن ۾رسائي ٿي ڪانه سگهي آهي، انهي کي ڪيئن ختم ڪجي.
الحمدلله اهو منفي تاثر ڪافي حد تائين گهٽيو ضرور آهي پر مڪمل ختم ناهي ٿيو. انهيءَ سلسلي ۾اسان سڀني کي گهرجي ته انهي منفي سوچ جو اثر ختم ڪرڻ لاءِ آرمڊ فورسز ۾هر ليول تي گهڻي ۾گهڻا سنڌي وڃن ته جيئن اڳتي هلي سنڌي وڏي تعداد ۾ملڪ جي هر اداري تائين رسائي ڪري سگهن . منهنجي خيال مطابق جيستائين سنڌي پاڪستان افواج ۾ٿري اسٽار جنرل رينڪ تائين نٿا پروموٽ ٿين، تيستائين انهي غلط ڪيل پروپئگنڊا جو سنڌين ۽ بلوچن تي اثر ڪنهن نه ڪنهن طرح رهندو.
انهي کان علاوه اسان جي سول سوسائٽيز کي پنهنجو ڪردار ادا ڪرڻ گهرجي، انهي لاءِ مختلف جڳهن تي ورڪشاپ. سيمينارز، ڪانفرنسز ۽ ميڊيا کي انهي لاءِ استعمال تمام مفيد ٿيندو.اها هڪ حقيقت آهي ته پاڪستان جي ٺاهڻ ۾سڀ کان وڏو ڪردار سنڌ جو رهيو آهي باني پاڪستان به سنڌي آهن.
سنڌ اسيمبلي پهرين اسيمبلي هئي جنهن پاڪستان جي گهر ڪئي.
سنڌ پنهنجي ڪک مان هڪ اهم شهر ڪراچي پاڪستان جي گادي لاءِ ڏنو جيڪو تيرهن سال 1960ع تائين رهيو.
1971ع ۾جڏهن اوڀر پاڪستان ڌار ٿي ويو انهي کي سنڀالي ۽ نئون 1973ع جو آئين ڏيڻ وارو به سنڌي. هندستان جي قبضي مان زمين ۽ قيدي واپس وٺي اچڻ وارو به سنڌي. مارشلا جي ڪري ملڪ جي وحدانيت کي خطرو ٿيو، چئني صوبن جي زنجير اها به سنڌي.
پاڪستان کي ائٽمي قوت ٺاهڻ وارو به سنڌي، پاڪستان کي ميزائل ٽيڪنالاجي ڏيارڻ واري به سنڌي. انهيءَ کان پوءِ به جيڪڏهن ملڪي ادارا سنڌين کي پوء به سوالي نظرن سان ڏسن ته انهئ لاءِ ملڪ جي هر اداري کي سنڌين جي لاءِ پنهنجي سوچ تبديل ڪرڻ گهرجي ته جيئن پاڪستان کي ڪير به ميري اک سان ڪين ڏسي.