اسلام آباد ۾ سنڌي ملازمن جون مشڪلاتون
اُهي مٿيان چند اهم مسئلا هميشه سنڌ کان ايندڙ آفيسر چاهي گهٽ گريڊ جي سرڪاري ملازم جا تمام اهم ۽ خاص اهميت جا حامل رهن ٿا. سنڌ کان ايندڙ سرڪاري نوڪر انهن مٿين مسئلن ۾ آخري دم تائين وڪوڙيل رهي ٿو. نئين ماحول ۾ ايڊجسٽ ٿيڻ ۾ ٿورو گهڻو وقت ضرور لڳندو آهي. پوء ڪن کي ٿورو گهٽ يا وڌ رهي ٿو پر هاڻي اهو معاملو ڪافي حد تائين بهتر ٿي ويو آهي، جو هينئر سنڌي تقريبن ڪنهن نه ڪنهن هنڌ توهان کي نظر ايندو آهي ۽ ڪجهه نه ڪجهه اُن جي رهنمائي ٿيو وڃي جنهن ڪري اسلام آباد جي ماحول ۾ ايڊجسٽ ٿيو وڃي.
ٻيو سڀ کان وڏو مسئلو اهو هوندو آهي، هتي سيڪريٽريٽ ۾ سنڌي آفيسر يا اسٽاف اٽي ۾ لوڻ برابر مس آهي، جنهن ڪري ڪافي مشڪلاتن مان گذرڻو پوي ٿو. سڀ کان پهريائين سنڌي آفيسر جي مٿان مختلف طرفن کان ڪجهه ظاهري ڪجهه ڳجهين ڪئمرائن جو منهن موڙيو ويندو آهي جو ان جي هر زندگي جي پهلو تي مڪمل نظر رکي ويندي آهي. اها ڳالهه ڍڪيل ڇپيل ناهي ته اسلام آباد جي آفيسر ۽ باقي عملدارن ۾ سڀ کان وڌيڪ گهڻائي پنجاب جي علائقي سان وابسطا هوندي آهي انهيءَ کان بعد پٺاڻ آفيسر ۽ سرڪاري ملازمن جي هوندي آهي. سنڌي ۽ بلوچي تمام ٿورا ۽ سندن اهميت بلڪل گهٽ هوندي آهي. انهيءَ جا سبب ڪيترائي هوندا پر مان صرف هتي هڪ پهلو جو ذڪر ٿو ڪيان ته مرڪزي سرڪار جي وهنوار هلائڻ لاءِ سنڌي ڪيترا هيا. توهان کي تعجب ٿيندو ته پاڪستان جي وجود ۾ اچڻ کان ويندي ون يونٽ جي ختم ٿيڻ تائين يعني ٽيويھه سالن جي عرصي ۾ مرڪزي سيڪريٽري صرف هڪ سنڌي هيو يعني آفتاب غلام نبي قاضي (اي جي اين قاضي) اهو به 1969ع ۾ ٻاويھه سال بعد ٿيو.
ون يونٽ 70-1955ع جي دوران صرف هڪ سنڌي شير محمد بلوچ مغربي پاڪستان جو سيڪريٽري ٿيو، اهو به چند مهينا ون يونٽ جي ختم ٿيڻ کان اڳ۾۽ ٻه جوائنٽ سيڪريٽري (1) هڪ جي ڊي ميمڻ ۽ (2) ٻيو زيڊ اي چنه.
اڄ تائين مرڪزي سيڪريٽري ڪل تقريبن 800 اٺ سو ٿيا آهن، تقريبن پنجاهه ايڪونجاهه سنڌي ٿيا آهن. (70) ستر واري ڏهاڪي ۾ڀٽي صاحب ڪجهه ليٽرل انٽري جي ذريعي ڪيا جنهن شروع ۾هڪدم ڪجهه مرڪزي سيڪريٽري پوسٽ. انهن مان گهڻا ڀٽو صاحب ۽ بينظير صاحبه جي ٻنهي دورن ۾ٿيا. گذريل ٻاويهه (22) سالن ۾ يعني نوازشريف، جنرل مشرف، زرداري، نوازشريف ۽ عمران جي دور تقريبن ٻارهن مرڪزي سيڪريٽري ٿيا. 2008ع کان 2013ع جي عرصي دوران ڪل (6) ڇهه مرڪزي سيڪريٽري رکيا ويا.
(1) عبدالغفار سومرو(2) انيس الحسن موسوي (3) گل محمد رند (4) امتياز قاضي (5) محمد جمن ڄامڙو (6) منير قريشي
جڏهن ته انهي پنجن سالن جي دوران گهٽ ۾گهٽ پنجيتاليھه سنڌي آفيسر ان لائق هيا، جيڪي پروموشن جي سينيارٽي لسٽ ۾هيا. جڏهن ته ڀٽو صاحب ۽ بينظير صاحبه جي دور ۾سنڌي آفيسر پروموشن جي سينيارٽي ۾ به ڪون هيا تنهن جي باوجود انهن ٻنهي ايڪس ڪيڊر ۽ ليٽرل انٽري جي معرفت انوقت جي ڪوٽا مطابق سنڌي مرڪزي سيڪريٽري رکيا. جيڪڏهن اهو ڏسجي ته بينظير جا ٻئي دؤر گڏائي پنج سال دورانيو ڪون ٿو ٿئي. گذريل سٺ سالن ۾ڊپٽي چيئرمين پلاننگ ڪميشن (24) چوويهه ٿيا، جن مان صرف هڪ سنڌي اي جي اين قاضي 1986ع کان 1993ع تائين ٿيو.