سنڌ ۾ مڊل ڪلاس جي اوسر
پهرين جولاء 1980ع تي آرمي سنڌ ريجمينٽ سينٽر حيدرآباد ۾ قائم ڪئي وئي ته جيئن نفسياتي طور سنڌين کي فوج ۾ آڻڻ لاءِ سنڌ جي نالي جو استعمال ڪيو، جنهن ڪري هن وقت سنڌي ايترا گهڻا ته ناهن ته به شمار ٿيڻ جيترا آهن، هن وقت تقريبن هڪ لک جي قريب سنڌي فوج ۾ ڊيوٽي ڪن پيا.
1983ع ۾ بحالي جمهوريت تحريڪ ۾ سنڌ جي عوام جيڪو تاريخي ڪردار ادا ڪيو، تنهن ملڪي اسٽيبلشمينٽ کي نوان طريقا ايجاد ڪرڻ تي مجبور ڪيو. سڀ کان پهريان انهي انهن وڏيرن تي هٿ رکڻ شروع ڪيو، جن جو ڪنهن به طرح سان ڀٽي صاحب سان اختلاف هيا ۽ ڪچي جي علائقي تي انهن جي هلندي پڄندي هئي، ۽ ٻيو اهي جيڪي ننڍا وڏيرا هيا پر ٿوري گهڻي رساگيري به ڪندا هيا. انهي عمل جي ڪري سنڌ ۾ بدامني تيزي سان پکڙجڻ لڳي، جنهن ۾ ڌاڙيل جي ڀرجهلائي لاءِ حد جو ڪون ڪو اثر رسوخ وارو وڏيرو انهن کي ساٿي مليو، جنهن کي انهن ملڪي ادارن خوب استعمال ڪيو ۽ آهستي آهستي بدامني جي آڙ ۾ سڀ ڪجهه ٿيڻ لڳو جيڪو سڀني جي سامهون ٿي گذريو، جو عزت وارو پنهنجي پٽڪي بچائڻ ۾ پورو هيو.
ڌاڙيل فيڪٽر کي اڳيان رکي سنڌ جي ڪچي جي ٻيلن جي تباهي شروع ٿي، جيڪا هڪ سوچيل سمجهيل انداز سان ڪئي وئي. جو هن وقت اها ٻيلي کاتي واري زمين پنهنجي چاهيندڙن کي طاقتور ادارن ڏياري، جنهن ۾ ڪيترائي هنوقت لکين ايڪڙ زمين تي هميشه جي مالڪيت واري نموني سان آباد ٿي ويا آهن جن ۾ ڪيترائي گادينشين، ايم اين يز، ايم, پي ايز، تر جا اثررسوخ وارا شامل آهن.
ٻيلي کاتي جي زمين تي طاقتور شخصيتن جي قبضي ٿيڻ ڪري جهلي بند جي اندر باقائدي پڪي ڪنسٽرڪشن ٿي، جنهن ۾ روڊ ۽ پرائيويٽ بند ڏياري انهن اندر ٽيوب ويل ته ڪٿي غير پيچ پاڻي زوري وڏن واهن مان شاخون ڪڍي ڪچي واري زمينن کي ٻارهن مهينه فصل پوکڻ لاءِ پاڻي کڻن ٿا، جيڪا آئين ۽ قانون جي ڀڃڪڙي آهي.
انهيءَ جي ڪري سنڌ کي نهايت زياده نقصان پيو رسي. جيڪي سنڌ کي نقصان رسيا اهي هي آهن:
• بارشون گهٽ پون ٿيون.
• ماکي اڻلڀ ٿي وئي.
• ڪاٺ جي اڻاٺ.
ڍنڍون ۽ ڍورا ڌرياء جي پيٽ ۾ هوندا هيا اهي ختم ٿي ويا. انهي ڪري مڇي ختم ٿي ته لکين ميربحرن جا گهر بيروزگار ٿي ويا.خانگي بندن جي ڪري ڌرياء سنڌ جو پيٽ سوڙهو ٿي ويو، جنهنڪري پاڻي جي وهڪري تي برو اثر پيو جو ٿورو به پاڻي اتان گذري نٿو سگهي.
ڌرياء ۾ وڻن جي ڪري پاڻي لاءِ قدرتي هڪ رڪاوٽ هوندي هئي اها ختم ٿي وئي، جنهن ڪري وقت به وقت ڌرياء جو پاڻي ٻاهر نڪري پڪي تي نقصان ڪري ٿو. وڻن جي ڪري جهلي بند مضبوط هوندا هيا.
اهي سڀ انهي ڪري ڪيا پيا وڃن تي جيئن زميندار چونڊجي سگهن ۽ سنڌ جو عوام دائمي طور انهن علائقائي طاقتن جي اثر هيٺ رهي ۽ اهي سگهارين طاقتن وٽ هر وقت اشاري جي انتظار هيٺ رهن.