پاڪستان ٺهڻ کانپوءِ سنڌ جي سياستدانن جو ڪردار
جڏهن ون يونٽ جي لاءِ سنڌ اسيمبلي جي رضامندي جي مرڪزي سرڪار کي ضرورت پئي ته سنڌ جي سياسي قيادت هڪٻئي جون ڄنگهون جهلي اڳتي نڪرڻ جي جاکوڙ ۾ شروع ٿي ويا. جن ڪردارن پاڪستان کان بعد سنڌ جي لاءِ سٺو ڪردار ادا ڪيو، موقعي جي تلاش رهندي سنڌ لاءِ بدترين ڪردار ادا ڪيو. جنهن پاڪستان جي وجود کان بعد سنڌ لاءِ برو ڪردار ادا ڪيو، تنهن پنهنجا گناه ڌوئڻ جي ڪوشش ڪئي. پر وقت اچڻ تي سنڌ جي سياسي قيادت پنهنجي ذاتي مفادن خاطر اهوئي ڪردار ادا ڪيو جيڪو سندن شروع کان عام سنڌي عوام سان اڄ تائين ڪندا پيا اچن. اسيمبلي جي تمام وڏي انگ سان ووٽ ڏئي ون يونٽ جي راه هموار ڪئي. سنڌ اسيمبلي اهو ڪم 98 ووٽ جي مقابلي ۾ صرف 4 مخالف ووٽن سان قرارداد پاس ڪيو.
ون يونٽ جي وجود کان پوء جيڪي ملڪي وحدانيت جي نالي هيٺ سنڌ سان ڪلور ٿيا، جيڪڏهن انهن جو تفصيل لکجي ته اهو تمام ڊگهو سفر ٿيندو، مان صرف انهن مان ٻن جو ذڪر ڪريان ٿو، جنهن جو سنڌ تي قيامت تائين اثر رهندو. انهن ٻنهي موقعن تي سنڌ جي سياسي قيادت بلڪل اکيون ٻوٽي پنهنجي لاءِ مراعتون وصول ڪندي رهي.
اهي ٻئي آهن سنڌو ڌرياء تي پنجاب جو ڌاڙو هڻڻ.
1- تونسه بئراج
2- چشمه بئراج
اهي ٻئي بئراجون ون يونٽ واري دور ۾ ٺهيون، جن جو سنڌ جي معيشت تي تمام برو اثر پيو ۽ اهو دائمي اثر رهندو جنهن لاءِ سنڌ جي سياسي قيادت ڪنهن به قسم جي مزاحمت ڪان ڪئي ۽ انهي گناه کان ڪڏهن به پاڻ کي آجو نٿي ڪرائي سگهي.
1960ع جي سنڌو طاس ٺاه تحت جيڪا رقم هندستان ڏني يا دوست ملڪن ۽ ورلڊ بينڪ ڏني، جنهن مان تربيلا ۽ منگلا ڊيم ٺهيا. انهن پئسن مان وري سنڌ جي پاڻي تي ڌاڙي هڻڻ لاءِ چشمه بئراج ۽ ان مان چشمه جهلم لنڪ ڪينال ڪڍي تقريبن چاليه لک ايڪڙ زمين آباد ڪرڻ لاءِ استعمال ڪيا ويا.
ٻيو تونسه بئراج وٽان پنجند لنڪ ڪينال بهاولپور ۽ رحيم يار خان جي ويه لک ايڪڙ زمين آباد ڪرڻ لاءِ استعمال ڪيا ويا. انهيءَ سموري معاهدي جي مليل رقم مان سنڌ جي لاءِ ڪابه پاڻي جي اسڪيم تيار ڪانه ڪئي. پر انهي مليل رقم کي سنڌ خلاف استعمال ڪيو ويو، انهي پوري عرصي ۾ سنڌ جا سياستدان اولھه پاڪستان اسيمبلي جا ميمبر رهيا انهن کي ڪڏهن سنڌ مخالف ۽ سنڌ جي معشيت کي تباه ڪندڙ اسڪيمن خلاف ڪنهن به قسم جي اسيمبلي جي فلور تي ڳالهه ڪرڻ جي توفيق ڪين ٿي.اسان سڀني کي سوچڻ گهرجي سنڌ تي ظلم گهڻو ڪنهن ڪيو .ٻاهران آيل پناهگيرن ياسنڌ جي سياسي قيادت يا ڪنهن ٽئين ؟