جهموريت جو قائد: مسز سرونجي نائڊو
منهنجو واسطو هڪ اهڙي مذهب سان آهي، جنهن کي عمومن الهامي مذهب کان ٻاهر سمجهيو وڃي ٿو. يعني ان جو بنياد الهامي ڪتاب تي به آهي. تڏهن به مان اها همت ڪريان ٿي ته ان عالمگير برادري جو اوهان آڏو اهو اعتراف ڪريان جنهن منهنجي دل تي اڻ مٽ نقش ڇڏيا آهن ۽ اهو نقش پاڻ سڳورن جي پاڪيزه ۽ شاندار ڪوششن جو نتيجو آهي. پيغمبر اسلام کي هن عاليشان سچائي جي خبر هئي. هن اعلى ۽ پاڪ انسان پنهنجي پوڄا نه ڪرائي . کيس انسان جي طاقت ۽ ڪمزوري جي مڪمل ڄاڻ هئي. پاڻ ماڻهن سان ملي جُلي ويا. انهن سان ڳالهائيندا هئا. اٿندا ويهندا هئا. پاڻ به انسان هئا پنهنجي رات ڏينهن عمل مان هن پنهنجن پوئلڳن کي ٻڌايو ته پاڻ جيڪي ڪجهه چون ٿا ته اهو ڪري ڏيکارين ٿا. هو دنيا ۾ خدا بڻجي نه آيا پر انسان بڻجي انسانن ۾ آيا. اهو پاڪ ۽ مقدس انسان نفرت ۽ ڪروڌ سان ڀريل دنيا ۾ آيو ۽ ان رڻ پٽ ۾جيڪا سندس جنم ڀومي هئي، ان ۾ مٿس هڪ اڻ مٽ سچائي منڪشف ٿي.
محمد ﷺ کي جنهن مذهب جي تبليغ جو ڪم حوالي ڪيو ويو ان ۾ نالي ماتر به تعصب جي تعليم ڪانه هئي. هن ماڻهن کي صحيح مساوات ۽ اخوت جي روشني ۾ جڪڙي ڇڏيو. پاڻ ان خدا جو تصور پيش ڪيائون، جيڪو سڀني ملڪن ۽ سڀني مذهبن جو هڪ ئي خدا آهي. اسلام ۾ حقيقي ۽ خالص جهموريت جو رنگ ڏٺو وڃي ٿو جيڪو ڪنهن ٻئي مذهب جي پئداوار نه آهي. نه منهنجي مذهب ۾ ۽ نه وري عيسوي مذهب ۾ پر محمد ﷺ جي مذهب ۾ آهي ۽ اهو سندس محنت جو نتيجو آهي. عربن سسلي تي حڪومت ڪئي ۽ اسپين تي ستن سلان تائين سهڻي نموني حڪومت ڪئي، پر انهن ڪڏهن به عوام جي حقن سان هٿ چراند نه ڪئي.
قرآن ڪريم غير مسلمانن سان رواداري سان هلڻ جي تعليم ڏي ٿو .دنيا جا وڏا وڏا مذهب پنهنجي نفس جي ايثار جي قرباني جي هدايت ڪن ٿا، پر اسلام انهن کان هڪ وک اڳتي وڌندي، بني نوع انسان جي تعليم ڏي ٿو. اسلام اهڙي طرح عالمگير برادري جو اصول دنيا آڏو پيش ڪيو . دنيا اڄ به ان اصول تي هلي خوشحال ٿي سگهي ٿي.