اسلام جي ترقي جو راز: ڊاڪٽر برمنگهم
” مان هن خيال جو نه آهيان ته اسلام جي ترقي تلوار سان آهي، پر ان جي ڪاميابي جو راز حضور ﷺ جي ساري ۽ بي لوث زندگي وعده وفائي، اصح ابن ۽ ساٿين جي غير معمولي حمايت الله تي مڪمل ڀروسو ۽ ذاتي جرئت ۽ همت جهڙين اعلى پائي جي خصلتن ۾ آهي.“
پاڻ سڳورن جي سادگي
مسٽر ايڊ ورڊ گبن
حضرت محمد ﷺ جي نرمدلي ۽ فياضي صرف قريش قبيلي تائين محدود نه هئي ۽ نه وري مڪي جي چوديواري تائين مقدس رسمون اد ڪرڻ پاڻ گهڻو ڪري ڪعبته الله ڏانهن ويندا هئا، جتي هر قبيلي جي ماڻهو سان ملندا هئا. ساڻن ڌار ڌار ڳالهه ٻولهه به ڪندا هئا ۽ کين هڪ خدا جي عبادت ڪرڻ جي هدايت ڪندا هئا. پاڻ هر ماڻهو کي ضمير جي آزادي ڏنائون. ڪنهن سان به ظلم ۽ زيادتي نه ڪيائون اٽلو کين عاد ۽ ثمود قوم جي واقعن مان عبرت حاضل ڪرڻ جو سبق ڏنائون. پاڻ مذهبي ۽ رسمي موقعن ۽ ڏڻن تي پنهنجي دوستن کي دعوتون کارائيندا هئا ۽ گهر ۾ جيڪو به سٺو کاڌو هوندو هو اهو کين کارائڻ ۾ نه ڪيٻائيندا هئا. پر انهي جي ڀيٽ ۾ سندن خانگي زندگي ۾ اهڙا ڪيترائي هفتا لنگهي ويا جو سندن گهر جي چلهه ۾ باهه ٻرڻ جي نوبت به نه آئي. سندن تقرير خالص سچائي، خلوص ۽ خير خواهي جي مظهر هئي. پاڻ ظاهري ٺٺ ٺانگر ۽ اڊنبر کي ڌڪاريندا هئا. گهر جا تمام گهٽ ڪم به پاڻ پنهنجن هٿن سان ڪندا هئا. مثال باهه ٻارڻ، ٻهاري ڏيڻ، جتي ڳنڍڻ ۽ ڪپڙن کي چتيون هڻڻ.
مڪي جي پيغمبرن انسانن جي ٻانهن جي بتن جي ستارن جي ۽ سيارن جي پوڄا ڪرڻ کي هن چٽي دليل سان ختم ڪري ڇڏيو ته جيڪا شئي اڀري ٿي، اها لهي ٿي . جيڪا شئي ٺهي ٿي اها ڊهي ٿي دنيا جي هر شئي زوال پذير آهي. اها فاني آهي . ختم ٿيندڙ آهي.
جيڪا ڳالهه اسان لاءِ توجه طلب آهي، اها هي آهي ته اسلام جي اشاعت ايترو جلد ڇو ٿي ۽ اهو ڏسجي ته اسلام جي تعليم، حق ۽ سچ تي مبني آهي. اها سادي پر مڪمل تعليم جيڪا پاڻ سڳورن مڪي ۽ مديني جي ماڻهن کي ڏني، اها ٻارهن صدين گذرڻ جي هوندي به هند کان آفريڪا تائين مسلمانن جي دلين ۾ محفوظ آهي . هنن پنهنجي مذهب ۽ عقيدي جي مقصد کي عام انساني حوس ۽ تخيل جي سطح تي اچڻ نه ڏنو. لا الله الالله محمد رسول الله ﷺ اسلام جو سادو پر غير متبدل عقيدو آهي.
عيسائين کي هي ڳالهه ياد رکڻ کپي ته محمد ﷺ پنهنجن پوئلڳن ۾ اهڙو جذبو ۽ ولولو پئدا ڪيو، جو حضرت عيسى جي پوئلڳن ۾ ملڻ مشڪل آهي ۽ سندن مذهب اهڙي تيز رفتاري سان پکڙيو جنهن جو مثال دين عيسوي ۾ نٿو ملي . ان ڪري صرف پنجاهه سالن کان به گهٽ عرصي ۾ اسلام تمام وڏين حڪومتن ۽ رياستن تائين پهچي ويو. جڏهن حضرت عيسى کي تخته دار تي آندو ويو ته سندس مريدن پڄي ويا ۽ پنهنجي نبي جي موت جي منهن ۾ ڏيئي هليا ويا. جيڪڏهن کين نبي جي حفاظت ڪرڻ کان روڪيو ويو هو ته گهٽ ۾ گهٽ تسلي لاءِ کين اتي رهڻو هو ۽ مخالفن کي ڌمڪائڻو هو . ان جي ڀيٽ ۾ محمد ﷺ جا مريد پنهنجي پيغمبر جي چوڌاري رهيا ۽ سندس بچاءُ ۾ پنهنجون حياتيون خطري ۾ وجهي سڀني دشمنن کي مات ڪري پنهنجي بني کي سرفراز ڪيو.
حضرت اڪرم ﷺ پنهنجي وقت جي عيسائي رعيت کي نه صرف واپار ڪرڻ جو سهولتون ڏنيون پر ان سان گڏ کين جان جي پڻ سلامتي ڏني پنهنجن خدائن جي بندگي ڪرڻ جي به . هي حقيقت آهي ته اسان جو علم ۽ هنر فضل ۽ ڪمال جو سرچشمو عرب آهي ۽ اسان کي جيڪي ڪجهه مليو سو حضور اڪرمﷺ جن کان ئي مليو.
محمد ﷺ انسانيت جو ڪامل مظهر، نيڪ نيت، سهڻن صفتن وارو، مستقل مزاج، فهيم، دانشمند يا مروت، شيرين گفتار، دوست دشمن لاءِ ڪريم، سيرت ۽ صورت جو حسين ۽ جمال آفرين پيغبر هو. اسلام جي ڪاميابي جو راز به صرف ۽ صرف سندن اخلاقي قوت ۾ آهي.