شال هيءَ بھار زندگيءَ جي پن ڇڻ نہ ٿئي!
جڏھن هوا چپن تي گيت لکي ٿي،
ڌڙڪنون دل جون، روح کي مھڪائين ٿيون.
احساسن جي دنيا ۾ زنده رھندڙن تي هيءَ ڌرتيءَ هونئن بہ تنگ ڪئي ويندي آهي. پيار جي ملھاري مند، درد ۽ پيڙا جا وسڪارا ساڻ آڻيندي آهي، پر اهي وسڪارا عورت جي وجود کي ڪجهہ وڌيڪ آلاڻ بخشيندڙ هوندا آھن، ڇو تہ جذبن جي سفر ۾ هو پيرين اگهاڙي ۽ بنا ڪنھن ڇپر ڇانوَ جي اڻ ڏٺل رستن تي نڪري پوندي آهي. پيار جا خواب ستل اکين ۾ جاڳن تہ ننڊون ڦري وٺندا آھن پر جيڪڏھن جاڳندڙ اکين ۾ لھن تہ زندگي ڦرڻ جو باعث بڻجي ٿا وڃن. پيار جا خواب اڻڻ ڄڻ تہ زندگيءَ جي اڻت کي کولي ڇڏڻ آهي. BBC World جي رپورٽ مطابق هر سال 5 هزار ڇوڪريون غيرت جي نالي قتل ٿي ٿيون وڃن.
ڌرتيءَ جي ھن گولي تي جنم وٺندڙ معصوم ننڍڙي نينگر جي ساھہ جي هر تند ۽ رت جي هر ڦڙي جا حقدار ھن جا ويجها عزيز هجن ٿا، جيڪي کيس جنمڻ جو خراج هر طريقي سان وصول ڪرڻ جا مجاز هجن ٿا. اها ان جي مرضي تہ هو ان ننڍڙي وجود کي زنده دفن ڪري يا کيس پنھنجي ذاتي مفاد جي استعمال لاءِ ڪجهہ زندگي جا ڏينھن خيرات ۾ ڏئي ڇڏي. مرد کي اختيار آهي تہ هو پنھنجي ڌيءَ کي چند ٽڪن عيوض نيلام ڪري يا وري زماني ۾ رسمن رواجن اڳيان سرخرو ٿيڻ لاءِ ھن جي رت سان هٿ رڱي وٺي.
معصوم ڇوڪريون ننڍپڻ کان پنھنجن قاتلن جي آڱر پڪڙي هلڻ سکنديون آھن. پنھنجن معصوم ٻولن سان انھن جي دل وندرائينديون آھن. پيءُ جي سڏ تي ڊوڙي جيءُ چوندڙ هو ڌيءَ ئي هوندي آهي، ڀاءُ جي خدمت لاءِ ڊوڙي، ڊوڙي هر ضرورت جي شيءِ مھيا ڪندڙ ڀيڻ هوندي آهي. ھن کي خبر نہ هوندي آهي تہ هڪ ڏينھن، سڄي دنيا شفقت ۽ محبت جي بدلي ۾ کيس زندگي جي هر خوشيءَ تان دستبردار ٿيڻو پوندو.
دنيا ۾ هر مجرم جو جرم لڪي سگهي ٿو ۽ هو سزا کان بچي سگهي ٿو، پر پيار جي مجرم کي ڪٿي بہ جاءِ پناھہ نٿي ملي، ملندي بہ ڪيئن؟
پيار جو مجرم تہ ڪُٺو ئي محافظن جي هٿان ٿو وڃي. سڄي دنيا ۾ ھن وقت غيرت جي نالي ۾ قتلام جو گراف وڌندو ٿو نظر اچي. يورپ ۾ 2003ع ۾ 1327 عورتون ماريون ويون. شام ۾ هر سال 200، 300 عورتون غيرت جي نالي تي قتل ٿين ٿيون. 2005ع ۾ دنيا ۾ 1015 عورتون ماريون ويون.
سارا حسين پنھنجي ڪتا ‘Honor’ ۾ لکي ٿي تہ يورپين ملڪن، عرب ملڪن ۽ فرانس ۽ اٽلي روم وغيرہ ۾ 1810ع ۾ بہ مرد پاران غيرت جي نالي تي قتل جي تمام گهٽ سزا رکيل هئي. قديم فرانس ۽ رومن قانون مطابق اهڙا مسئلا پيءُ، ڀاءُ ۽ مڙس کي حل ڪرڻ جي مجاز هوندا آھن.
21 سالن جي روشن اکين ۽ خوبصورت چھري واري اٽلي ۾ رھندڙ حنا کي گلو ڪٽي موت جي حوالي ڪندڙ سندس پيءُ ۽ ٻہ ڀيڻويا هئا. سئيڊن جي سارا ۽ اٽلي جي ثنا بہ پيار جي ڏوھہ جون ڏوهاري هيون. ھن وقت هر انسان پنھنجي مفادن جي جنگ وڙھندو ٿو نظر اچي، اهي ماڻھو جيڪي معاشي حالت جي بھتريءَ لاءِ پنھنجو ديس ڇڏي پرديس وسائين ٿا، اهي معاشي سرگرمين ۾ اولاد کي نظرانداز ڪرڻ کي ڏوھہ نہ سمجهندا آھن. جيترو وقت سندن ڪاروبار ۽ ڪم جاري رھندا آھن، هو انھن ۾ مصروف رھندا آھن، پر جڏھن اولاد ان ملڪ جي تھذيب ۽ ڪلچر Own ڪندو آهي تہ اهو انھن لاءِ ناقابل برداشت ٿي ويندو آهي. واپسيءَ جو سفر اولاد لاءِ تمام اوکو ثابت ٿيندو آهي.
21 سالن جي حنا اٽلي ۾ هڪ بار ۾ ڪم ڪندي هئي تہ ان جي پاڪستاني مائٽن کي ڪوبہ اعتراض نہ هو، پر جڏھن ھن اٽليءَ هڪ نوجوان سان زندگي گذارڻ جا خواب ڏٺا تہ پوءِ مائٽن کي پنھنجي تھذيب ياد اچي وئي . مغربي تھذيب اپنائڻ جي ڏوھہ ۾ حنا کي ڪُٺو ويو. اٽليءَ جي ثنا کي مائٽن ان ڪري ماري ڇڏيو جو ھن سندن مرضيءَ سان شادي ڪرڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو هو. 20 سالن جي نوشين بہ مائٽن جي مڙهيل فيصلي کان انڪاري ٿي ۽ سندس ڀاءُ کيس ايترو ٽارچر ڪيو جو هوءَ ٽراما ۾ هلي وئي. هاسپيٽل پھتي تہ سندس ٻانھن ڀڳل هئي. نوشين جي ماءُ بيگم کي ڌي جي بچائڻ جي ڏوھہ ۾ زندگي کان محروم ڪيو ويو.
سئيڊن جي ميڊيا رپورٽ مطابق 70 هزار نوجوان ڇوڪرا ۽ ڇوڪريون پنھنجو جيون ساٿي چونڊڻ جي حق کان محروم آھن. زبردستيءَ جي شاديءَ کان بغاوت جو اعلان، افغانستان جي 18 سالن جي شيرين پاڻ کي ساڙي ڪيو. 90 سيڪڙو سڙڻ کان پوءِ هوءَ هاسپيٽل ۾ زندگي هارائي ويٺي.
16 سالن جي زهرا ڀاءُ جي هٿان مارجي وئي. دمشق ۾ پسند جي شادي ڪندڙ حرا کي شاديءَ جي ڪجهہ عرصي کان پوءِ ڀاءُ قتل ڪري ڇڏيو.
United Nations Development fund for Women
محبت ۽ موت جو اهو سنگم آخر صرف عورت لاءِ ڇو؟ عورت ٻين لاءِ جنت جي حصول جو ذريعو آهي، پر اها جنت ھن لاءِ حرام آهي. هوءَ ٻين لاءِ سڪون جو باعث آهي، پر زندگيءَ جو سڪون ھن لاءِ حرام آهي. جيت ھن جي قدمن جي هيٺان ضرور آهي، پر هُو ان جيت جي ٿڌين ڇانون ۾ ويھڻ جو حق نٿي رکي.
پنھنجي ئي زندگي پنھنجي مرضيءَ جي ساٿيءَ سان گڏ گهارڻ جي خواهش ھن لاءِ ناقابل معافي جرم ڇو آهي؟ سرحدن ۽ سماجي حدبندين جو انڪاري جذبو عورت لاءِ دردن ۽ عذابن جو پيغام آڻيندڙ ڇو آهي؟ جيئن سزا ۽ مرڻ مھڻو ڇو آهي؟ ڇا هيل بہ بھار انھن تڙپندڙ روحن کي قرار ڏيڻ کان سواءِ ئي زندگي ويندي. ڇا هيل بہ بھار انھن ٻرندڙ سوالن کي وسائڻ کان سواءِ ئي گذري ويندي؟ ڇا هيل بہ بھار انھن مرجهايل، ڪومايل زندگين کي تازه ڪرڻ ۾ ناڪام رھندي؟
صدين کان جاري رھندڙ قتل عام جو انت ڀلا ڪير ڪندو؟ ڪڏھن ٿيندو؟ U. K ۾ رھندڙ ”ر“ پنھنجي زال تي تشدد ڪندو هو، ھن پنھنجيءَ زال جي 15 سالن جي ڌيءَ کي جوا ۾ هارايو ۽ وڪڻڻ جي ڪوشش ڪيائين، هو، زال ۽ سندس ڌيءَ کي Honor Killing جو ڊپ ڏيئي ٽارچر ۾ رکندو هو. آخرڪار ملڪ ڇڏي فرار ٿي ويو. برلن ۾ 2005ع ۾ چئن مھينن اندر 6 مسلم عورتون پنھنجن عزيزن هٿان ماريون ويون. انھن شھيد عورتن جي گل رنگ داستان جو انت تہ خبر نہ آهي ڪٿي ٿيندو. اسين انھن جا انگ اکر بہ گڏ ڪرڻ کان قاصر آهيون، ڇو تہ لاتعداد ڇوڪريون خاموشيءَ سان دفن ٿي وڃن ٿيون. قاتل سرخروئي جو تاج پائي عزت سان جيئندا ٿا رھن، انھن جا ڪيس رپورٽ ٿين ئي نہ ٿا.
غيرت جي نالي تي ٿيندڙ ڏوھن جا سبب ڳولجن تہ اها ڳالھہ صاف نظر اچي ٿي تہ سماج ۾ عورت جي حيثيت ۽ اهميت معاشرتي، مذهبي ۽ قانوني طرح سان ڪمتر تسليم ٿيل آهي. ھن کي ڪنھن جي زبان جانور جيان ڪنٽرول ۾ رکڻ جون ڪوششون ورتيون ٿيون وڃن. عورت جي سمجهہ سوچ ۽ شعور کي مڃتا مليل ڪونھي. اها صديون پراڻي سوچ آهي، جنھن ۾ تبديلي تمام مشڪل آهي، پر ناممڪن ڪونھي. اهي قديم سماجي اصول، ريتون رسمون، تھذيبي، ثقافتي طور طريقا ۽ ديني تعليم جا اثر آھن، جن مردن کي حاڪميت جو تصور ڏنو ۽ عورت کي ملڪيت جي حيثيت ڏيئي ڇڏي، جيڪا اڄ تائين رائج آهي. جيڪڏھن انھن قديم نظرين کي تبديل ڪرڻ جي ٿوري ڪوشش ڪجي تہ سڀ کان پھرين “ڪارو ڪاري” ۽ “غيرت جي نالي تي قتل” جي اصطلاحن کي مٽائجي. اها سوچ آڻجي تہ پيار تہ مانُ ۽ عزت ڏيندڙ جذبو آهي، ان کي احترام جوڳو عمل سمجهي موت جو سزاوار نہ بڻائجي. محبت دلين کي جوڙيندڙ جذبو آهي. محبت سماج ۾ امن جي علامت آهي ۽ امن جو خاتمو ڪندڙن کي ڪنھن بہ سماج ۾ مڃتا نٿي ملي سگهي.
آخري لفظ تہ زندگي هر فرد لاءِ فطرت پاران پھريون ۽ آخري تحفو هوندي آهي. هر انسان جيان عورتن بہ پنھنجي زندگي پنھنجي مرضيءَ سان گهارڻ جو اختيار رکي ٿي. هر فرد پنھنجي زندگيءَ جو پاڻ مالڪ آهي ۽ پنھنجين خوشين ۽ عزتن جو پاڻ محافظ آهي. گهر ۽ خاندان جي عزت امن ۽ محبت سان سلھاڙيل آهي، رت جي راند ڪڏھن بہ عزت جي علامت نٿي بڻجي سگهي. ڌيءَ ۽ ڀيڻ جو قتل خاندان جي عزت نہ پر بربادي جو باعث هجي ٿو. ڇو تہ ڌيئرن ۽ ڀينرن جا هٿ سدائين پنھنجن ڀينرن ۽ ڀائرن جي سلامتيءَ لاءِ دعا گهرڻ لاءِ کڄندا آھن، انھن جي چپن تي سدائين پنھنجي طويل عمر ۽ گهر جي سلامتيءَ جا ڳيچ سرجندا آھن. جڏھن دعا گهرندڙ هٿ وڍيا وڃن ۽ ڳيچ چوندڙ چپن تي موت جي مھر لڳي وڃي تہ پوءِ ان گهر ۽ گهر ڀاتين جي تحفظ ۽ سلامتيءَ جو ذمو ڪير کڻندو؟
جڏھن بہ اهڙا ڪيس رپورٽ ٿيا هوندا تہ سالن جا سال خاندانن جا فرد ان پيڙا کي ڀوڳيندا رهيا هوندا ۽ جيڪي لڪهجن ٿا، سي دلين ۽ ضميرن کي ڪڏھن بہ سڪون ڪرڻ نہ ٿا ڏين. ڪاش هيل بھار رُت سڀني فردن جيان عورتن جي زندگيءَ جي در تي بہ دستڪ ڏئي تہ ڪا ڪھاڙي نہ کڄي، ڪا گولي نہ هلي بھار رُت جي مست هوا انھن لاءِ زندگيءَ جون خوشيون بخشيندڙ هجي. زندگي کسيندڙ ثابت نہ ٿئي.
15 فيبروري 2011ع