ٻارن جي لاءِ رسڪ بڻجي ويل اسان جو سماج!
ٽالسٽاءِ جي مشھور ڪتاب: ”نيٺ ڇا ڪجي؟“ جيان اهوال سوال بہ تمام ڏکيو آهي. نيٺ ڇا ڪجي؟ ڇو تہ قاتل جڏھن ڌاريان هوندا آھن تہ ڪيس عدالتن ۾ هلندا آھن، ٿاڻن تي درج ٿيندا آھن. مجرم جيلن ۾ قيد ڪيا ويندا آھن، پر جيڪڏھن ڪير پنھنجو پاڻ کي ماري تہ ان کي سزا ڪير ڏيندو؟ تخليق ڪندڙ ئي پنھنجي تخليق کي قتل ڪري تہ ڪيس دنياوي عدالتن ۾ نہ پر ضمير جي عدالت ۾ هلندا آھن. ان ڪري ئي ٽالسٽاءِ پنھنجي پاڻ کان پڇيل سوال جي جواب ۾ چئي ٿو تہ: ”اسان کي گهرجي تہ پاڻ سان ڪوڙ ڳالھائڻ جو گناھہ ڪڏھن بہ نہ ڪريون. “ ان گناھہ جو ارتڪاب هرڪوئي ڪري ٿو. ٻئي ڪنھن فرد لاءِ سچ ڳالھائڻ سولو آهي، پر پنھنجي لاءِ سچ ڳالھائڻ تمام اوکو آهي. تخليقڪار بہ ڳالھائڻ جي همٿ نٿا ساري سگهن، جيڪي پنھنجي تخليق کي موت جي اونداهيءَ ۾ ڌڪي ڇڏڻ تي مجبور ٿي ٿا وڃن. جڏھن ڪو اديب ڪجهہ لفظ پنن تي رقم ڪري ٿو تہ ان کي ساھہ سان سانڍي ٿو. مصور پنھنجي ٺاهيل تصوير کي جان کان وڌيڪ پيار ڪري ٿو، پر آخرڪار اهي ڪھڙيون مجبوريون آھن، جيڪي هڪ انسان کي پنھنجي وجود جي حصي کي پاڻ کان ڌار ڪرڻ لاءِ اتساهين ٿيون؟
زندگيءَ جي تصوير ۾ رنگ ڀرڻ جي بجاءِ ان کي ڦاڙي ٽڪڙ ٽڪر ڪيو ٿو وڃي. ٻارن جي قتل جو سبب غربت بہ آهي، پر اهي ٻار جيڪي مائٽن جي مرضيءَ کان سواءِ دنيا ۾ اچن ٿا، جن جي وجود کي تسليم ڪرڻ لاءِ انھن جا مائٽ بہ تيار نہ هوندا آھن، انھن کي پنھنجي قدرن ۽ سماج جي خوف کان بيدرديءَ سان قتل ڪيو ويندو آهي. وائيس آف امريڪا مطابق قتل ٿيندڙ ٻارن ۾ 95 سيڪڙو ڇوڪريون هونديون آھن. پاڪستان ۾ روزانو ڪيترائي Un Wanted ٻار قتل ٿين ٿا، جن جا انگ اکر بہ ظاهر ڪونہ ٿا ٿين. قتل ٿيل 6 ڏينھن جي ڇوڪري، گند جي ڍير تي پيل سڙيل ٻار جا گڀا، گهٽي ماريل ٻار جو لاش، ذبح ٿيل ٻار جا ٽڪر، مسجد جي دروازي تي پٿر هڻي ماريل ٻار جو لاش، ڪنھن مولوي جي فتويٰ هڻي ماريل ٻار جو لاش، ڪنھن مولوي جي فتويٰ کان پوءِ ٻن ڏينھن جي ٻار جو سنگساريل لاش. ڪلمہ گو انسانن لاءِ سوال آھن ۽ سڀني مذهبن جي انسانيت سان پيار ۽ سلامتيءَ واري پيغام جي نفي آھن. مذهب کي ڪتابن جو مجموعو بنائڻ ۽ ڪجهہ اجتماعن تائين محدود رکڻ کان بھتر آهي تہ واپس ان اونداهي دور ۾ وڃجي ۽ سڀ کان پھرين انسانيت جو سبق هڪ دفعو وري پڙهجي.
Human Tara fickly جي خلاف آواز اٿاريندڙ نيتا ڪرشنا جي انٽرنيٽ تي موجود رپورٽ مطابق هر سال ٻہ ملين عورتون ۽ ٻار وڪرو ٿين ٿا ۽ انھن ۾ گهڻي ڀاڱي 10 سالن جون ٻارڙيون وڪرو ٿين ٿيون. نيتا ڪرشنا 3 ٻارڙين سان ٿيل Rape جا واقعا ٻڌايا آھن، جن جون عمريون 3 سال، 4 سال ۽ 6 سالن جون هيون. هڪ 6 سالن جي ٻارڙي کي تہ ڊاڪٽر 32 Stitches کان پوءِ بہ بچائي نہ سگهيا. گذريل ڏينھن ڪوٽڙيءَ جي 7 سالن جي ڇوڪريءَ جو Rape Case رپورٽ ٿيو آهي، جنھن جو ڪيس بہ ٿاڻي تي درج نہ ڪيو ويو آهي.
لاتعداد دل ڏاريندڙ واقعا ٻڌجن ٿا، پر دائره قلم ۾ آڻڻ جو سھاش نٿا ماري سگهون. ٻار جو قتل، ٻار جو Rape، هر مذهبي قدر جي نفي آهي. سماجي قدرن جي نفي آهي. ائين ٿو لڳي تہ هڪ دفعو وري تھذيب تمدن کي ترقي يافتہ دور ۾ داخل ٿيڻ لاءِ هڪ ڊگهو سفر درپيش آهي، جيڪو سماجي جوڙجڪ ۾ مددگار ٿيندو. هڪ دفعو وري ارتقا جي مرحلي مان گذرڻ جو وقت اچي ويو آهي. جنھن وقت ننڍڙين ٻارڙين جا Rape Case ميڊيا تي رپورٽ ٿيندا آھن. ڪنھن بہ مذهبي عالم اسڪالر پاران ڪوبہ بيان نہ ايندو آهي ۽ نہ ئي وري مذهبي جماعتن پاران ڪو جلد يا ريلي منعقد ڪئي ويندي آهي، انھن واقعن جي مذمت ڪئي ويندي آهي.
ڪجهہ دل ڏاريندڙ سچ اهڙا هوندا آھن، جن کان اسين ڪن لاٽار ڪرڻ تي مجبور ٿي ويندا آهيون، انھن جي دردناڪ سچائي جي تصوير ڏسڻ کان اڳ اسين اکيون ٻوٽي ڇڏيندا آهيون. تمام سولو آهي، ڪنھن کي ڪوڙن ڪيسن ۾ سزا ڏيارڻ. تمام سولو آهي، مظلومن جي واهر ڪندڙ انسانن کي سرعام گولين جو کاڄ بڻائڻ، تمام سولو آهي، اڪيلي عورت کي ميڊيا جي عدالت ۾ پيش ڪرڻ. تمام سولو آهي، ذاتي عداوت جي بنياد تي ڪنھن بہ ماڻھوءَ کي سرعام تذليل ڪرڻ ۽ قانون ۾ لڪي وڃڻ. تمام سولو آهي، عبادتگاھن ۾ وڃي گناھہ معاف ڪرائڻ. تمام سولو آهي، سفر جون صعوبتون برداشت ڪري پوتر ٿي وڃڻ. پر اهو ضرور ياد رهي انسان جو قتل معافيءَ جوڳو عمل ڪونھي، ڪنھن بہ مذهب ۾ ان کي مڃتا مليل نہ آهي. بيگناھہ مارجي ويل ٻار کي اهو حق حاصل آهي تہ هو قاتل جو گريبان پڪڙي انصاف طلب ڪري!
ھن وقت ٻارن تي ٿيندڙ هر قسم جي جرم جو گراف وڌندو پيو وڃي. معصوم ٻارن، گهرن ۾، گهٽين ۾، اسڪول ۾، ڪم وارين جاين تي، مختلف ادارن ۾، جيلن ۾، مختلف طريقن جي تشدد جو شڪار ٿين ٿا. هڪ اين جي او جي رپورٽ مطابق 2009ع ۾ جنسي تشدد جا 2012 ڪيس رپورٽ ٿيا هئا، جن ۾ 68 سيڪڙو ڪيسن جو تعلق ڇوڪرين سان هو. گذريل سال کان 94 سيڪڙو ڏوھن ۾ اضافو ٿيو آهي.
ڪراچيءَ جي ٽن سالن جي معصوم ثنا جو Rape Case رپورٽ ٿيو هو، جنھن ۾ ٻن پوليس وارن کي سزا بہ ملي هئي. 12 سالن جي شازيہ مسيح جو ڪيس بہ پراڻو نہ آهي، جنھن کي سندس پڙهيل لکيل مالڪن ٽارچر ڪري ماري ڇڏيو هو. هڪ ماڻھو، زال تي شڪ ڪرڻ جي بنياد تي پنھنجي ٻن سالن جي ڌيءَ ۽ اٺن مھينن جي ڌيءَ کي ذبح ڪري ٿو ڇڏي. جنوري 2011ع ۾ ڪراچيءَ جي محمودآباد علائقي ۾ ٻن پوليس وارن هڪ مسيحي ڇوڪري جو Rape ڪيو ۽ پوءِ ان کي ماري لاش گٽر لائن ۾ اڇلائي ڇڏيائون.
ڪجهہ سال پھرين هزارين ٻار پاڪستان ۽ بنگلاديش مان وڪرو ٿي UAE پھچندا هئا، جيڪي اٺن جي ريس لاءِ ڪتب ايندا هئا. وڪرو ڪندڙ ۽ خريد ڪندڙ ٻئي ان ڳالھہ کان واقف هوندا هئا تہ انھن ٻارن جو ريس ۾ شامل ٿيڻ صرف ۽ صرف موت لاءِ آهي. بين الاقوامي دٻاءَ تحت، UAE 2005ع ۾ انھن تي پابندي لڳائي ڇڏي. اهو موت جو ڪاروبار جنھن جو سبب غربت کان وڌيڪ بي حسي هئي. اهو ماڻھن جي لاءِ تفريح هئي. اٺن سان ٻڌل معصوم ٻارڙن جون رڙيون دانھون، هجوم لاءِ تماشو هيون. ھن وقت بہ اسان وٽ موت تماشو آهي ۽ جرم هڪ خبر آهي. هڪ اهڙي خبر جيڪا ڪجهہ ڏينھن دل ۽ ذھنن ۾ گردش ڪري. ڪجهہ ماڻھن جو سڪون برباد ڪري ٿي ڇڏي. ڪجهہ ضميرن کي جاڳائي ٿي، پر وس وارن تي اثر انداز نٿي ٿئي. عبدالستار ايڌي جي رپورٽ مطابق صرف ڪراچيءَ ۾ هر مھيني 20-25 ٻار سندس رکيل جهولن ۾ ملن ٿا. يقينن انھن 20-25 ٻارن جي پٺيان 20-25 خاندان هوندا، گهر هوندا، گهر ڀاتي هوندا، پر انھن ٻارن جي ائين گمنام اڇلائڻ کي ڇا چئجي؟
سوچيل سمجهيل فيصلو چئجي يا جذباتي فيصلو چئجي. اهي ڪھڙيون قوتون آھن، جن جي ڀوءُ کان هڪ بہ نہ پر سڄا سڄا خاندان، سڄا گهر پنڊپھچڻ بڻجڻ لاءِ مجبور ٿي ٿا وڃن. ان مجرمانہ خاموشيءَ جي ئي ڪري لاتعداد زندگيون جيئڻ جو حق وڃائي ٿيون ويھن. انھن لاتعداد زندگين کان جيئڻ جو حق ڦرڻ وارا، ايتري قدر مجبور ۽ بي وس ٿي ٿا وڃن جو هو ان ڏوھہ کي شايد ڏوھہ بہ نٿا سمجهن. ٻارن تي ٿيندڙ تشدد جا واقعا جيڪڏھن ويهجي تہ شايد ڪاغذ ختم ٿي ويندا، پر واقعا ختم ڪونہ ٿيندا. ڏوھہ تہ ڪيترائي آھن، جن جو ذڪر وري ڪنھن ٻئي ڪالم ۾ ڪنديس. ھن وقت ٻارن جي قتل ۽ Rape جو ذڪر هڪ جاءِ تي ڪرڻ جي جو سبب هي آهي تہ Rape بہ قتل آهي، جيڪو فرد جي شخصيت کي ڀڃي پرزا پرزا ڪري ٿو ڇڏي. ٻار پنھنجي شخصيت جو اعتماد وڃائي ٿو ويھي. سماجي رويا بہ ان کي اڪيلائپ ڏانھن ڌڪين ٿا. مطلب تہ هو جيئري موت جي منزل ماڻي ٿا وٺن.
ھن وقت جيتري حد تائين مذهبي پرچار گهڻو آهي، اوترو ئي ڏوھن جو گراف وڌندو ٿو محسوس ٿئي. ائين ٿو لڳي تہ اسان پنھنجي مذهب کي صرف ۽ صرف پنھنجي ظاهري حالت ۾ عبادتن تائين محدود ڪري ڇڏيو آهي. مذهبي پيغام اسان جي دلين ۽ شعور کي روشن نہ ڪيو آهي. مذهب اسان جي لاءِ امن نہ پر خوف جي علامت بڻجي ويو آهي. اسين ناڪام ٿي وينداسين، پنھنجي اندر جي انسان کي جيارڻ ۾، اسين ناڪام ٿي وينداسين انسانيت کي زنده ڪرڻ ۾، اسين ناڪام ٿي وينداسين سچائيءَ کي بچائڻ ۾، ڇو تہ اهو ڏينھن پري نٿو لڳي جو ڪائنات جي خوبصورتي، نزاڪت، نيڪي، پاڪيزگي، اميد ۽ آس مڪمل طور تي تباھہ ٿي وڃي. پر مستقبل کي بچائڻ جي آخري گهٽي اها ئي آهي، جيڪڏھن وڃڻ شايد اسين پسند نہ ڪريون. ها، ان گهٽيءَ ۾ سچ جا واسينگ پھرا ٿا ڏين، جيڪي پنھنجو پاڻ سان سچ ڳالھائڻ واري کي ضرور ڏنگيندا.
28 جنوري2011ع