امرتا جو شاعر: رئوف ساحر
تعارف
عبدالرئوف جتوئي ولد ساماڻو خان جتوئي، نصرپور جي مٽيءَ سان تعلق رکي ٿو، جتي سندس ڄم 10 جنوري 1986ع تي ٿيو. سندس والد محترم ساماڻو خان جتوئي، مزدور پيشہ وجود هيو، جنھن پنھنجي ڪِرت سان پنھنجي اولاد جي پرورش ڪئي. ٻن ڀائرن عبدالرئوف ۽ عبدالرشيد ۽ هڪ ڀيڻ واري ڪھول ۾ حياتيءَ جا اڳيان پيرَ کڻندي، هُن مئن پرائمري اسڪول نصرپور مان پنج درجا پاس ڪيا. ’گورنمينٽ پراوينشل هاءِ اسڪول نصرپور‘ مان سال 2005ع ۾ مئٽرڪ ۽ ’گورنمينٽ سيڪنڊري هاءِ اسڪول اُڏيرولال اسٽيشن‘ مان 2008ع ۾ انٽرميڊيٽ جو امتحان پاس ڪيائين.
عبدالرئوف کي ننڍپڻ کان ئي شاعريءَ جو شوق هيو ۽ نائين درجي ۾ پڙهندي، هن ڪچي ڦِڪي شاعري ڪرڻ شروع ڪئي، جيڪا پوءِ سوشل ميڊيا تي موجود سندس دوستن جي رهنمائي ڪرڻ سان سنورجندي وئي. محمد اُسامھ ۽ مزمل شيخ کي پنھنجو بنيادي استاد سڏيندي، رئوف ساحر، سنڌي ۽ اردوءَ ۾ غزل ۽ تنقيد جي ميدان ۾ تيزيءَ سان اڳيان اُڀري رهيو آهي.
هلندڙ دور ۾ اهو سچ بيحد حسين آهي، تہ شاعرن جو نوجوان نسل گهاڙيٽي جي حوالي کان ۽ شاعريءَ جي رمزن جي نسبت سان رُڌل آهي. مسڪين سمون، احساس ميرل، حيدر امان، فرهاد جروار، محمد علي ميرجت، سعيد مڱڻھار، رئوف ساحر ۽ ٻيا، شاعريءَ جي بحر وزن جي حوالي کان اڃا تائين بہ پراڻي ورثي کي سنڀالڻ جي ڀرپور ڪوشش ڪري رهيا آهن. جي ان نُقطي تي غور ڪجي تہ پنھنجي سَٿَ ۾، رئوف ساحر بہ جاءِ ٺاهڻ ۾ ڪامياب ٿي رهيو آهي. سندس شاعريءَ جو پھريون ڳُٽڪو ’پھريون ۽ آخري‘ تياريءَ جي مرحلن ۾ آهي.
’امرتا‘ هن ڀيري ’هڪ شاعر‘ طور هن نوجوان شاعر کي پيش ڪري رهيو آهي، جنھن جي شاعري نواڻ جي گسن تي روانيءَ سان گامزن آهي ۽ منجهس وڏي اميد آهي تہ هُو شاعرن جي عام کيپ کان پاڻ کي جدا رکندي پذيرائيءَ جا نوان دڳ ماڻيندو.
غزل
خدا جي ذات سوا؛ ڪلُّ مَنۡ عَلَيھا فآن
ثبات ڪنھن کي نہ آ؛ ڪلُّ مَنۡ عَلَيھا فآن
انھي کي موت بہ چکڻو آ، جنھن حياتي چکي
نہ ڪر غرور ادا؛ ڪلُّ مَنۡ عَلَيھا فآن
سدائين ساٿ نڀائڻ لئہ زندگي گهرجي
ڪجي تہ ڪنھن جي گلا؟ ڪلُّ مَنۡ عَلَيھا فآن
هزار سال حياتي کان پوءِ بہ نيٺ فنا
دعا، دوا نہ شفا؛ ڪلُّ مَنۡ عَلَيھا فآن
پڏائين پاڻ متان؛ اي ’رئوف!‘ تو جھڙا
گهڻا ئي آيا ۽ ويا؛ ڪلُّ مَنۡ عَلَيھا فآن
غزل
هر ڏينهن پٺيان؛ رات پٺيان ڪائنات آ
محدود ڪائنات پٺيان ڪائنات آ
هر ڪو لڳو پيو آ تجسّس جي ڊوڙ ۾
هر هڪ جي نفسيات پٺيان ڪائنات آ
تون بس تضاد سان ٿو ڪڍين ٻن شين جو فرق
هر شيءِ جي ماهيات پٺيان ڪائنات آ
بحر و وزن ۽ قافيو ئي ناهي شاعري
پر دل جي واردات پٺيان ڪائنات آ
هر حد کان بعد هڪ نئين حد جو جواز ڏس
هر قيد ۽ نجات پٺيان ڪائنات آ
غزل
زندگي آهي ڏاڍي ڏکي؛ يا نبي
هر طرف ساحري، آزري؛ يا نبي
دين ڏيکاءَ جو نانءُ بڻجي ويو
ڪوئي حاجي ۽ ڪو مشھدي؛ يا نبي
هر سچو ٿو ڌڪاريو دنيا ۾ وڃي
ڪوڙ جا پيا ڦِرن لشڪري؛ يا نبي
ونڊجي ويا مسلمان ٽولن ۾ اڄ
پاڻ ۾ ٿا لڳن اجنبي؛ يا نبي
پيون اسان لئہ ٺھن عالمي سازشون
۽ اسان جي اڃا سادگي؛ يا نبي
غزل
ڪو به عاشق يا فلسفي ناهي
جيسين بيچين حيرتي ناهي
هي زمان و مڪان تجريدي
منطقين وٽ به منطقي ناهي
پنهنجي جاکوڙ ۾ برابر ٻئي
مارڪس کي ٻُڌ تي برتري ناهي
وقت جي جزوي جزوي تبديلي
ارتقاء آهي، پر ڪُلي ناهي
هر صداقت پٺيان صداقت آ
ڪو به ڪردار آخري ناهي
ڪجھ به ڪافي نه آ؛ اضافي سڀ
پنهنجي ساڳي ته آگهي ناهي
عقل، نقصانڪار ۽ نافع
ايڏي آسان زندگي ناهي
هي، هجڻ کان؛ ٿيڻ جو پنڌ پري
شايد آهي يا واقعي ناهي
غزل
ڏسين نہ پيو اي ديدہ وَر هِتي هُتي
نہ آهي موت کان مفر هِتي هُتي
اَڙايون ٽَنگ ڳالھ ڳالھ ۾ پيا
پڄي نٿا سگهون مگر هِتي هُتي
وڏي اڏام جي سزا ملي رهيس
پکڙجي ويا پکيءَ جا پَرَ هِتي هُتي
شعور ۾ بہ بي شعور بي حضور
رڳو جنون جو اثر هِتي هُتي
نہ جستجو نصيب کان مٿي جي ڪر
نہ ڊوڙ ايڏو همسفر هِتي هُتي
غزل
ڪيئن وهنجان وهڪري هڪڙي منجهان
زندگي لڙهندي وڃي پاڻي جيان
جي حقيقت آهين منھنجي سامھون اچ
تنگ ڪر ايڏو نہ مون کي اي گمان
عارضي سڀ ڪجهہ تحرّڪ کان سواء
مستقل ناهي دنيا ۾ ڪو نشان
يا لھي اچ ڀونءِ تي تون اي امبر
يا نہ کِل هر هر ڏسي مون کي مٿان
شاعري؛ ’ساحر‘ وري ڪھڙو ڪمال
اولڙي جو اولڙو ئي پيو ڪڍان
غزل
ڪا آهي خرابي پڪ مون ۾
نه ته ڇا جي ڌڪ ڌڪ ڌڪ مون ۾
تون آءُ اڻانگا لنگھ لنگھي
ڏس ڪيڏا آهن ٿڪ مون ۾
ڪنهن ٻئي نه قبوليو سچ منهنجو
اڄ توکي به ٿي پيو شڪ مون ۾
ڪو تو جهڙو آ خوش تو سان
ڪو مون جهڙو آ ڪڪ مون ۾
هيءَ تلخ مزاجي ناهي پر
ڪئين ٿوهر هِن؛ ڪئين اڪ مون ۾
غزل
ابتدا، انتها؛ حقيقت آ
بهرحال، ارتقا حقيقت آ
جسم ظاهر نظر اچي ٿو ۽
روح جي ماجرا، حقيقت آ
هوند سارو به حبس ۾ آهيون
يعني ڪا ماورا حقيقت آ
آ محبّت جي اصليت هڪڙي
عشق جي ٻي جدا حقيقت آ
ذاتِ مطلق تي بحث ٿيا آهن
پر حقيقي خدا حقيقت آ
ڀونء تي هڪ ڪشش ۾ بند آهيون
۽ خلا در خلا، حقيقت آ
غزل
ڪيئن ڀرجن هي پيٽ خالن جا
فاصلا ڪيئي نوري سالن جا
انتھائون؛ عجيب حد بنديون
هر طرف گشت يرغمالن جا
پوربيو، پڇّميو؛ نہ آهي ڪو
ڦير آهن فقط مثالن جا
آڻجن ڪيئن عدد ۾ لامعدود
ويا تڏا ويڙھجي رمالن جا
هر عدم ۾ وجود آ محلول
حل ڪڍو ڪجھ ٻين سوالن جا
غزل
منزل ڪيڏي نہ ڏُور آهي
ٿي پيو پيرن ۾ سُور آهي
پنھنجي پنھنجي ٿو ناڙي هر ڪو
جنھن کي جيڪو شعور آهي
ٻاري وڃبي ڪا ٻاٽ آخر
بيشڪ اڄ رات گُهور آهي
تنھنجو بہ مقابلو ڪندو ڪو
تو کي بيحد غرور آهي
هر دؤر ۾ ڀوڳيو سچائي
تاريخ ۾ اڄ ضرور آهي
سوچي هيءُ فيصلو ڪيو ٿَم
خاموشي ۾ سُرور آهي
غزل
ذهن تي بار بار بيٺو آ
اڻ پيئي جو خمار بيٺو آ
ڀت کاڄي ڪرڻ لڳي دل جي
درد جو اشتھار بيٺو آ
لڱ ٽُٽن پيا ۽ جسم ٽھڪي پيو
عشق سر تي سوار بيٺو آ
قول پنھنجا نہ تو ڪڏهن پاڙيا
پر اڃا اعتبار بيٺو آ
جا بہ توکي سزا وڻي؛ سا ڏي
هٿ ٻڌي خاڪسار بيٺو آ
غزل
شعور، ڏاهپ ۾ طاق ايڏو!
۽ علم تي طمطراق ايڏو؟
ڪڏهن تہ ٻئي جي بہ آهي مڃبي
نہ آ برو اتّفاق ايڏو
ڪڏهن تہ سنجيدگي سان سوچو
ڪڏهن تياڳيو مذاق ايڏو
قدم قدم تي فريب ملندو
متان رکو اشتياق ايڏو
ڪڍو ڪي رستا مصالحت جا
وجهي نہ ماري فراق ايڏو
’رئوف‘ جي دل لڳي، دلاسو
اڃا نہ ٿيو آهي چاق ايڏو
غزل
دعا جا بُکيا؛ ڪي دوا جا بُکيا
اسان جھڙا ماڻھو وفا جا بُکيا
نہ آ صاف کاڌو ڪڏهن ڀاڳ ۾
اوهان صرف آهيو گِلا جا بُکيا
تباهي ڪناري تہ پھچي چڪا
اڃا آدمي ارتقا جا بُکيا
اجهو ويس راشن ڏيڻ جو ڪَيَو
لڳو پاڻ ٿا انتھا جا بُکيا
ڪميڻپ، عياشي، لڄالُٽ، زنا
حوَس جا بُکيا؛ اشتھا جا بُکيا
غزل
ذهن تي بار بار بيٺو آ
اڻ پيئي جو خمار بيٺو آ
ڀت کاڄي ڪرڻ لڳي دل جي
درد جو اشتھار بيٺو آ
لڱ ٽُٽن پيا ۽ جسم ٽھڪي پيو
عشق سر تي سوار بيٺو آ
قول پنھنجا نہ تو ڪڏهن پاڙيا
پر اڃا اعتبار بيٺو آ
جا بہ توکي سزا وڻي؛ سا ڏي
هٿ ٻڌي خاڪسار بيٺو آ
غزل
تنھنجي واري ۾؛ منھنجي واري ۾
زندگي آهي بس گذاري ۾
يا حدون آسمان جون آهن
يا تہ آ ڦير اک جي تاري ۾
هڪڙي جوهر جا ٻئي ٺھيل آهيون
فرق ڪھڙو آ ڌوڙ گاري ۾
رات جي آهي ڪا حقيقت يا
سج ڪيو بند ڪنھن آ کاري ۾
تنھنجي هستي آ نيستي اي ’رئوف‘
نہ گهڻو سوچ ٻئي جي باري ۾