فيچر : سنڌي فلمن لاءِ سماج ۾ سجاڳي: ڪشور لالواڻي
فلمون اِنسان جي مَنَ تي گَھِرو اثر ڇڏين ٿيون ۽ جدا جدا سنسڪرتين جي ماڻھن جي تجربن سان ڳنڍجڻ لاءِ هِڪ بھترين پليٽفارم آهن. ڏسندڙ جيئن پردي تي فلمن جي ڪردارن جا روپ، رويھہ ۽ انداز ڏسن ٿا تيئن ئي اُن کي اِختيار ڪن ٿا. فلمون اسان جي چوڌاري پکڙيل سنھري دنيا جو عڪس ڏيکارينديون آهن. فلمون، ڪنھن بہ ٻوليءَ کي قائم دائم رکڻ جو هِڪ مضبوط وسيلو آهن. ساڳي ڳالھ اَسان جي سنڌي فلمن تي بہ لاڳو آھي.
سنڌي فلمون نہ فقط وندرائين ٿيون، پر ٻوليءَ جي واڌاري ۾ بہ سٺو ڪم ڪري رهيون آهن. سنڌي فلمون اَسان جي ٻولي، سڀيتا ۽ ثقافت جو آئينو بڻجي، ڏسندڙن جي دلين ۾ پيھجي وڃن ٿيون. ورهاڱي کان پوءِ ڀارت ۾ ٺھيل سنڌي فلمن تي نظرثاني ڪيون تہ ڪا وڏي حاصلات نظر نٿي اچي. لڏپلاڻ کان پوءِ سڀ کان پھرين، لڏپلاڻ جي درد کي بيان ڪرڻ واري سنڌي فلم ’اباڻا‘ (1958ع) ۾ فلمي پردي جو منھن ڏٺو. ڏسندڙن ھن فلم کي دل سان پنھنجايو. فلم جي ڪھاڻيءَ ماڻھن جي دل و دماغ تي گَهِرو اثر ڪيو. سِلا راماني، ڀڏو آڏواڻي، ساڌنا جهڙن ڪلاڪارن جي ايڪٽنگ کين سندن ڀوڳيل درد جو احساس ڏياريو. ٿئيٽر ۾ ويٺل ڏسندڙن ۾ هر ڪنھن کي ائين پئي لڳو ڄڻ ھيءَ سندس پنھنجي ڪھاڻي آھي.
تنھن کان پوءِ سنڌ جي امر پريم ڪھاڻي ’سورٺ ۽ راءِ ڏياچ‘ تي ٺھيل فلم ’راءِ ڏياچ‘ (1958ع) آئي. ھن فلم جو هدايتڪار آھي ’جي. بيِ. لُلا‘ ۽ پروڊيوُسر ’آتوُ لالواڻي‘ تہ ليکڪ آھي ’پدمشري پروفيسر رام پنجواڻي.‘ ھن فلم ۾ آتوُ لالواڻي، شانتي رامچنداڻي ۽ ڀڏي آڏواڻيءَ رول ڪيو. فلم جو سنگيت ڏنو ’بلو. سي. راڻيءَ‘ ھيءَ فلم بہ سُٺي هلي ھئي. ستر جي ڏھاڪي تائين ’سسئي پنھون‘ (1960ع)، ’انصاف ڪٿي آ‘ (1960ع)، ’جهولي لعل‘ (1964ع)، ’لاڏلي‘ (1966ع)، ’ھو جمالو‘ (1968ع)، ’شل ڌيئر نہ ڄمن‘ (1968ع)، ’سنڌوءَ جي ڪناري‘ (1968ع)، ’رات ھڪ طوفان جي‘ (1969ع)، ’اڃان تہ مان ننڍڙي آهيان‘ (1970ع)، ’نقلي شان‘ (1971ع)، جھڙيون فلمون آيون. فلمبينن هنن فلمن کي بہ گهٽ ڪونہ گهريو، پر الاءِ ڇو پوءِ واري دور ۾ سنڌي فلمن ۾ ماٺائي اچي وئي.
ناٽڪن جي ماهرِ اداڪار ۽ هدايتڪار ’مدن جماڻيءَ‘ همٿ ڪري ’هل تہ ڀڄي هلون‘ (1984ع) ۾ ٺاهي. سنڌين ھن ڪاميڊي فلم کي ھٿون ھٿ کنيون. پوءِ ’ڪير ڪنھن جو‘ (1986ع)، ’امي يا ممي‘ (1986ع)، ’دل ڏجي دل وارن کي‘ (2000ع)، ’پاڙي واري‘ (2001ع)، فلمون رليز ٿيون، پر اُهي خاص ڪونہ هلي سگهيون. بس ٻِن چئن شھرن ۾، جتي سنڌين جي گهڻائي ھئي اُتي ٽاڪيزُن ۾ مارننگ شو ۾ رليز ٿينديون ھيون. اُهي بہ عام ماڻھو پاڻ سنڌي ٿي ڪري سنڌي فلمون ڏسڻ ڪونہ ايندا هُئا. شھرن جون پنچايتون ۽ سماجي تنظيمون کين پاسون ڏئي، منٿون ڪري ٿئيٽر ڏي ڇڪي اينديون ھيون. سنڌي فلمن جيِ اِھا حالت ڏسي پروڊيوسر همٿ هارجي ويا ۽ هنن سنڌي فلمون ٺاهڻ ئي بند ڪري ڇڏيون. پبلڪ پاران رسپانس نہ ملڻ ڪري شايد فلم ميڪرس کي سنڌي فلمن ۾ ڪمرشل اينگل ڪونہ پئي نظر آيو. هر ڪو اھو پيو سوچي تہ، ’سنڌي فلم ٺاهي مون کي ڇا ملندو؟‘
سنڌي ڪلاڪار گهڻي وقت کان ٽيِ. ويِ ۽ فلمن ۾ سٺو ڪم ڪري رهيا آهن. ڀڏو آڏواڻي، ڪمد ڇڳاڻي، اجيت وڇاڻي، شيلا راماڻي، ساڌنا، سُڌير، ميڪ موهن باليوُڊ ۾ سٺو نالو ڪمائي ويا. ويجهي دور ۾ ببيِتا، گورڌن اسراني، رڻويِر سنگهہ، ڪيارا آڏواڻي، پريتيِ جهانگياڻي، تمنا ڀاٽيا، آفتاب شوداساڻي، دليپ تاھل، انجنا سکاڻي، حتين تيجواڻي، لِلِٽ ڪيسواڻي دُبي، ڪوشليہ (ڪِٽو) گدواڻي، شويتا ڪيسواڻي، ھنسڪا موٽواڻي، اَرجن بجلاڻي ۽ ٻيا بہ گهڻا ئي سنڌي ڪلاڪارَ، تہ پھلاج نھالاڻي، راج ڪمار ھيِراڻي، گوبند نھالاڻيءَ جھڙا پروڊيوسر ۽ ڊائريڪٽر باليوُڊ ۾ ۽ ٽيِ. ويِ سيريلس ۾ سنڌين جو نالو روشن ڪري رهيا آهن.
سنڌين جو نوجوان طبقو ٽنڪنالاجي ڄاڻندڙ آھي، نہ رڳو پنھنجي ديش ۾ پر دنيا جي ڪُنڊ ڪُڙڇ ۾ ڪمپيوٽر جي کيتر ۾ سٺو ڪم ڪري رھيو آھي. ٽيڪنالاجيءَ فلم انڊسٽريءَ تي هِڪ وڏو اثر وڌو آھي. ويجهڙ ويجهڙ ۾ نوجوان طبقي جي سجاڳيءَ جي ڪري سوشل ميڊيا تي سنڌي نوجوانن کي پنھنجي ٻولي، سڀيتا ۽ ثقافت جي باري ۾ ڳڻتي ڪندي ڏسي فخر محسوس ٿيندو آھي. ٽيڪنالاجيءَ جي اَچڻ سان، فلمون ٺاهڻ اڳ جھڙو ڏکيو ڪم نہ رھيو آھي. گهڻئي سنڌي پروڊيوسر جيڪي ھندي فلم انڊسٽريءَ سان ڪنھن نہ ڪنھن روپ ۾ جڙيل آهن سي پنھنجي اباڻي سنڌي ٻولي ۽ ثقافت کي برقرار رکڻ جي بھترين ميڊيم لاءِ سنجيدہ ٿي رهيا آھن ۽ نيون فلمون ٺاھي رهيا آھن۔ هندي فلمن جي اثر ھيٺ سنڌي فلمن جي ڪھاڻين جي پلاٽ ۽ پيشڪش ۾ بہ تبديلي آئي آھي. ڊائلاگ ڊليوري، ايڪشن، گيت ۽ سنگيت اڄُ جي زماني جي آڊيئنس جي پسند موجب شامل ڪيا پيا وڃن، جيڪا وقت جي ضرورت پڻ آھي. ٻي وڏي ڳالھ تہ سنڌي فلمون ٺاهيندڙن کي اھو سُکُ آھي تہ سنڌي فلمون گهڻي ڀاڱي، سنڌي گهڻگهرن ۽ دانويرن جي گهرن ۾ شوُٽ ڪيون وينديون آهن، جنھن سان اسٽوڊيو بُڪ ڪري شوٽنگ ڪرڻ جي خرچ جي بچت ٿيندي آھي.
ايڪويھين صديءَ جي پھرين ٻن ڏھاڪن ۾ سنڌي فلمن جي نرماڻ جي کيتر ۾ سُٺي رفتار آئي آھي، ھن نئين دور جي سنڌي فلمن تي نظرثاني ڪرڻ سان خبر پوي ٿي تہ ھن نئين دور ۾ الڳ الڳ موضوعن تي سٺيون سنڌي فلمون پردي تي آيون آهن. ٻيو فلم جي پراڊڪشن ۾ توڙي اداڪاري، ليکڪن ۽ هدايتڪاريءَ جي کيتر ۾ هاڻي جو نوجوان طبقو اڳتي اچي رھيو آھي.
ويجهي دور جي فلمن تي ٿوري نظر وجهون ٿا:
2007 - پيار ڪري ڏس
نئين دور جي فلمن جي شروعات ھندي فلمن جي ڊائريڪٽر ڪمل ناٿاڻيءَ ھڪ ملٽي سٽار فلم ’پيار ڪري ڏس‘ سان ڪئي. فلم جو پروڊيوسر ايم. ھرواڻي. سُنيڪو پراڊڪشن، ڊينمارڪ، اُن وقت جي دوردرشن جي مشھور ڪلاڪارن جتين لالواڻي ۽ وشال وٽواڻيءَ سان گڏ مينڪا لالواڻي، ميوري راگهاڻي، نيِروُ اسراڻي، پرڪاش رامچنداڻي، جِيا اسراڻي ۽ اسپيشل اپيئرنس ۾ پريِتيِ جهانگياڻيءَ پنھنجا پنھنجا ڪردار تمام سٺي نموني نڀايا. ھيءَ ٻن پريوارن جي ڪھاڻي آھي جن کي ديشن الڳ ڪري ڇڏيو. پرڀو وفا جي گيتن کي سنگيت ڏنو گهنشيام واسواڻيءَ... ھن فلم جا گيت باليوڊ جي مشھور گايڪن جگجيت سنگهہ، شان ۽ روُپ ڪمار راٺوڙ ڳايا. فلم کي تمام گهڻو ساراهيو ويو.
2008 - د اويڪننگ The Awakening
دبئيءَ جي پروڊيوسر سرڳي لال لالواڻيءَ تمام سُٺي ڪوشش ڪري سِنگلش فلم بڻائي، جيڪا سنڌي ۽ اِنگلش ۾ گڏ رليز ٿي. فلم ۾ سنڌي ٻولي سکڻ تي زور ڏنو ويو آھي. فلم ۾ ڪوشي لالواڻيءَ جو سنگيت آھي ۽ ڊائريڪٽر ڌرمويِر ڪمار آھي. ھن فلم ۾ ڪوشي لالواڻيءَ جو سماج ۾ سجاڳي آڻيندڙ گيت ’جاڳ سنڌي جاڳ ناهي، ويل سمھڻ جي ناهي‘ تمام مقبول ٿيو. ھن فلم ۾ اسان جي اڳوڻي مرڪزي منتري رام جيٺملاڻيءَ پڻ رول ڪيو آھي.
2009 - وائيسر ئي گم
ناگپور جي پراڊڪشن هائوس ريمولو انٽرٽينمينٽ جي پروڊيوس ڪيل ھيءَ آئوٽ اينڊ آئوٽ ڪاميڊي فلم ھئي۔ فلم جو ايگزيڪيوٽو پروڊيوسر نريش موھناڻي آھي تہ ڪو- پروڊيوسر رميش واسواڻي، ونود راماڻي ۽ نريش مولچنداڻي هُئا. فلم جي اسٽوري، اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ ناگپور جي ليکڪ ڪشور لالواڻيءَ لکيا. ائسوسيئيٽ ڊائريڪٽر اَشوڪ (ديپڪ) ترپاٺي، پي. آر. او. تلسي سيتيا، ميوزڪ وپن شيواڻي، گيتڪار بلو چوئٿاڻي، فوٽوگرافي اڀيہ بينيڊڪٽ هُئا. ھندي فلمن جي مشھور ڪلاڪار سڌيِر ۽ وشوجيت پريم (جونيئر پريم چوپڙا) سان گڏ جيتو وزيراڻي، سنجيہ روھڙا، نِشا لالواڻي، آرتي جادواڻي، پرينڪا لالواڻي، ونود راماڻي، اَشوڪ جيسواڻي، اَشوڪ پنجابي، گريش آهوجا، دنيش آهوجا، گوپال کيماڻي، جيہ هيرو، ڪشور لالواڻي، لڪشمڻ سچديو، ميرا جاراڻي، نريش موھناڻي، پرسرام چيلاڻي، راڪيش ڪارڙا، تلسي سيتيا، وجيہ دياراماڻي ۽ ٻين ڪيترن ئي ڪلاڪارن ڪردار ادا ڪيا. مشھور ڪاميڊين پرمانند پياسيءَ ھڪ هوٽل جي شيف جي رول ۾ ڀاڄين جي نالن سان شرابور گيت ’وئي حياتي انتظار ۾، مس مس ٿيو آ پيار... ھُوءَ آ مھنجي کٽي انبڙي، مان ھُن جو آچار‘ ماڻھن کي خوب پسند آيو.
2009 - زندگي هِڪ ناٽڪ
راگهاڻي فلم جي بينر ھيٺ پيِ. بي. چاند جي ڪھاڻيءَ تي ٺھيل ھن فلم جو نرماتا نرديشڪ گوپال راگهاڻي آھي. گيتڪار اَرجن حاسد جي گيتن کي سنگيت ڏنو آھي ويرڀان ھيراننداڻيءَ... فلم جو اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ گوپال راگهاڻيءَ سان گڏ مھيش راجپوت لکيا. فلم ۾ هيرو پرديپ لالواڻي، هيروئن نيتو لالواڻي، نريش چاولا، جيہ ھرو، آرتي ڪمار ۽ ٻيا ڪلاڪار هُئا.
2010 - ٽپڙ ٽيشن تي
ناگپور جي پراڊڪشن هائوس ريمولو انٽرٽينمينٽ پاران ئي تيار ڪيل ھيءَ فلم بہ کِل ٺٺوليءَ واري فلم ھئي. فلم جو هدايتڪار ۽ پروڊيوسر موهن سچديو ۽ ڪو پروڊيوسر پرهلاد چنچلاڻي، ڪنھيالال ڇاٻڙيا ۽ ونود راماڻي هُئا. موهن سچديو جي گيتن کي سنگيت ڏنو ويِ. يوگيراج ۽ گيت ڳايا سرل روشن. ڪھاڻي، اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ ناگپور جي ليکڪ ڪشور لالواڻيءَ لکيا، فلم ۾ جيتو وجيراڻي، ونود راماڻي، آرتي جادواڻي، ورشا آهوجا، لڪشمڻ سچديو، اَشوڪ پنجابي، گوپال کيماڻي، تلسي سيتيا، اَشوڪ جيسواڻي، ڪشور لالواڻي، نريش موھناڻي، پرسرام چيلاڻي، راڪيش ڪارڙا ۽ ٻيا ڪيئي ڪلاڪار هُئا.
2010 - ڊونٽ ٽچ مي ]ھٿ نہ لڳائجو[
ممبئي جي پراڊڪشن هائوس منواڻي فلمز پاران رليز ٿيل هن فلم جو پروڊيوسر سونا منواڻي ۽ ليکڪ نرديشڪ ٽي. آنند هُئا. ھيءَ فلم گانڌيجيءَ جي اُصول ’سھڻي مقصد تائين پھچڻ جو رستو بہ سھڻو ھئڻ گهرجي‘ آڌارڪ ٺھيل سوشل ڪاميڊي فلم ھئي. فلم جو ڪريئيٽو ڊائريڪٽر ۽ ايڊيٽر جيہ هيرو ۽ ڪلاڪارن ۾ ھندي فلمن جي ڪاميڊين گڏي ماروتي، شريچند ماکيجا، جيہ هيرو، دنيش آهوجا، ڪرشمہ مولچنداڻي هُئا.
2010 - هِڪ ٻہ ٽي بابا گڏي آڻي ڏي
ھيءَ فلم وي.ٽيِ.ويِ. جي بينر تي ٺھيل کِل ڀوڳ سان ڀرپور پيغام ڏيڻ واري سماجي فلم ھئي. فلم جو ليکڪ، پروڊيوسر ۽ ڊائريڪٽر ديپڪ وٽواڻي، گيتڪار راجو لالواڻي، گايڪ ديپڪ ماکيجا، راهول ساٺي، ديپڪ وٽواڻي ۽ گائڪا نيھا اُداسي، جڏهن تہ سنگيت باپو ساٺي ۽ ساگر ساٺي ڏنو. فلم ۾ اَرجن پارواڻي، ديپڪ وٽواڻي، هيرو پارواڻي، ڪاجل مولچنداڻي، پريت لکاڻي، گيت لکاڻي، گريش ڪيسواڻي، هريش شرما، اَمت ليکواڻي ۽ ٻين اداڪاري جا جوهر ڏيکاريا آهن.
2010 - جِيوَن چڪر
ڌنش ڌاري بينر هيٺ ۽ دليپ لالواڻيءَ جي ڪھاڻيءَ تي آڌاريل ھن فلم جا گيتڪار ۽ نرماتا دليپ لالواڻي آهن. ھيءَ سماجي سنديش ڏيڻ واري فلم ھئي. فلم ۾ گرش روھرا، پنڪي لکاڻي، درگيش ٿاواني، لونا ھرداسي، نيھا پيشواڻي، چندر ھرداسي، سونو ڇاپرو، ٽوني لالواڻي، آيشي شرما ۽ ٻيا گهڻئي ڪلاڪار آهن. فلم جو ڊايريڪٽر چندر ھرداسي آھي. فلم ۾ سنگيت مھيندر گوکلي ۽ گيتن کي سمڌر آواز ڊني راڄ جهوراني، بادشاه مدناڻي ۽ گلشن کيماڻي ڏنو. فلم ۾ دليپ لالواڻي، سوتر ڌار جو رول ڪيو آھي. دليپ لالواڻي اڄُ ھن سنسار ۾ ڪونھي. سنڌي فلمن لاءِ ڪيل سندس خدمتون وساري ڪونہ سگهبيون.
2011 - قرض
اُڌاڻي پروڊڪشن جي بينر هيٺ ٺھيل ھن فلم جو نرماتا ۽ ڊائريڪٽر نريش اُڌاڻي آھي. ايڪزيڪيوٽو پروڊيوسر هنسراج اُڌاڻي، راج ڪمار اُڌاڻي ۽ ڌرمداس اُڌاڻي آهن. ھن فلم ۾ قرض جي ڄار کان دور رهڻ جو سماجي سنديش ڏنو ويو آھي. نريش اُڌاڻيءَ جي ڪھاڻي تي آڌارت فلم جو اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ گهنشيام ساگر لکيا هُئا. گيتڪار نريش اُڌاڻيءَ جي گيتن کي آواز گايڪ جگديش منگتاني، گووند منگتاني ۽ گائڪا راکي گوپلانيءَ ڏنو. سنگيت جگديش منگتانيءَ جو آھي. فلم ۾ پرديپ بجاج، پونم، واسديو ماکيجا، لچڇ مسافر، چاند ڪشن، راڄ سکواني، نريش اُڌاڻي، سونو ٽيڪچنداڻي، پرتاپ اُڌاڻي، ڪپل اُڌاڻي ۽ ٻيا ڪلاڪار شامل آهن.
2011 - جِيوَن ساٿي
ڌنش ڌاري بينر پاران ٺاهيل هيءَ فلم دليپ لالواڻيءَ جي ڪھاڻيءَ تي ٻڌل آهي. فلم جو گيتڪار ۽ پروڊيوسر دليپ لالواڻي آهي. فلم سماجي پيغام تي جوڙيل آھي. فلم ۾ هيرو گرش روھرا، هيروئن پنڪي لکاڻيءَ سان گڏ درگيش ٿاواڻي، لونا ھرداسي، نيھا پيشواڻي، چندر ھرداسي، سونو ڇاپرو ۽ ٽوني لالواڻي، آيشي شرما ۽ ٻيا ڪلاڪار شامل آهن. فلم جو ڊائريڪٽر بہ چندر ھرداسي آھي. مھيندر گوکلي سنگيت ڏنو ۽ گيتن کي مڌر آواز راڄ جهوراڻي، بادشاه مدناڻي ۽ گلشن کيماڻي ڏنو آهي.
2012 - هليو آ پٽ ايڪٽر ٿيڻ
’زندگي ھڪ ناٽڪ‘ جي شاندار ڪاميابيءَ کان پوءِ جيوتي ڪلا مندر جي بينر ھيٺ ٺھيل ۽ پي. بي. چاند جي ڪھاڻيءَ تي آڌارڪ ھن فلم جو پروڊيوسر بھاري ڪنڌاري ۽ ڊائريڪٽر گوپال راگهاڻي آهن. گيتڪار اَرجن حاسد جي گيتن کي موهت لالواڻي، سرل روشن، گائڪا ڪاجل چنديراماڻي، مڌشري مڌر آواز ارپيا، جڏهن تہ سنگيت سرل روشن ڏنو. اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ گوپال راگهاڻيءَ سان گڏ مھيش راجپوت لکيا. فلم ۾ هيرو پرديپ لالواڻي ۽ هيروئن نيتو لالواڻي سان گڏ نريش چاولا، جيہ ھرو، آرتي ڪمار ۽ ٻيا ڪلاڪار شامل آهن.
2012 - جاني جدا نہ ڪر
هيءَ بہ اڄ جي ماحول ۾ پيغام ڏيڻ واري فلم آھي. ڪشن جهوراڻي، ديپڪ واٽواڻي، راهول ساٺيءَ جي گيتن کي ڪمليش ڪپور، گرمک چگهڙيا مڌر آواز ارپيا ۽ سنگيت باپو ساٺي ڏنو آهي. اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ ديپڪ واٽواڻي جا لکيل آهن. هيرو پارواڻي ۽ شويتا ڇابڱيا سان گڏ ڪشن ڀاٽيا، نطع پنجواڻي، رميش منجه ۽ ٻيا ڪلاڪار نظر آيا. وي. بينر تي ٺھيل ۽ ديپڪ واٽواڻيءَ جي ڪھاڻيءَ آڌار ٺھيل ھن فلم جو پروڊيوسر ۽ ڊائريڪٽر بہ ديپڪ واٽواڻي آھي.
2012 - ڪيو ٽائم پاس
’جيون ساٿي‘ ۽ ’جيون چڪر‘ جي هدايتڪاريءَ کان پوءِ چندر ھرداسيءَ پنھنجي بينر اڪشرا پروڊڪشنس جي بينر ھيٺ هيءَ فلم رليز ڪئي۔ ھيءَ فلم اُنھن بزرگن جي جِيوَن تي روشني وجهندڙ آھي، جن کي نوجوانن اڪيلو ڇڏي ڏنو آھي. زال مڙس ٻنھين جو روزي روٽي ڪمائڻ ۾ ايندڙ مشڪلاتن ۽ سماج ۾ وڌندڙ اميدن سبب بزرگن کي اڻ ڏٺو ڪيو ويندو آھي. فلم جا گيت گيتڪار گووندا، ايشور چنچلاڻي، چندر ھرداسي لکيا آهن تہ سنگيت راڄ جرياڻيءَ ڏنو آھي. سائي اوميرام، ڪشن جرياڻي، گلشن کيماڻي، راڄ جرياڻي، لتا وشناڻي، گرمک چگريا ۽ ڪشن راجائيءَ گيت ڳايا آهن. چندر ھرداسي ۽ لونا ھرداسيءَ پنھنجي ڪردارن سان سٺو نياءُ ڪيو آھي.
2013 - عشق هِڪ امتحان
پروڊيوسر ليلارام آهوجا، سنگيت ڪار ۽ ڊايريڪٽر ڪمل تنواڻيءَ جي ھيءَ فلم نوجوانن کي سٺو پيغام ڏيندڙ آھي.
2013 - ڦاٿو آ ڀڳوان
اوم سني پروڊڪشن جي بينر تي ليکڪ، اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ رائٽر، گيتڪار ۽ ڊائريڪٽر پريش جهامناڻيءَ جي ھن فلم جو پروڊيوسر اَشوڪ جهامناڻي آھي. ھيءَ سٺي موضوع واري ڪاميڊي فلم آھي. فلم جي گيتن کي وپين شيواڻي، انل ڀگت، پريش جهامناڻي ۽ پرڪاش ڀگت آواز ارپيا آهن. سنگيت گرش شرما ۽ پريش جهامناڻيءَ ڏنو. جيتو ونجيراڻي، آرتي، پرتي، جيہ ھرو، سونو ڇاپرو، ٽيڪو منگتاني ادڪارن ۾ شامل آهن.
2013 - نڪري وئي هيڪڙي
هري ماڌو پروڊڪشن جي بينر تان ٺاهيل هن فلم جو ليکڪ ۽ ڊائريڪٽر شيام جيسوال آهي. پروڊيوسر نھرو ڊوڏواڻي، شيام جيسوال ۽ دنيش ڏوڏواڻي آھن. هيءَ فلم ڪرپشن، مھانگائيءَ ۽ سياستدانن جي ٽوٽِي پڻي تي ٻڌل ڪاميڊي فلم آھي. گيتڪار شيام جيسوال جي گيتن کي پريم لالواڻيءَ ۽ چيرسيا بردرس ڳايو آهي. سنگيت راجو ۽ انل چيرسيا ڏنو آهي. اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ شيام جيسوال، دنيش ڏوڏواڻي جا آهن. اداڪارن ۾ گهنشيام کٽواڻي، ڪشنچند ڀاگواڻي، ڌرميندر کٽواڻي، دنيش ڏوڏواڻي، ترپت ڀاڊارڪر، سِمرن ۽ ٻيا شامل آهن.
2013 - جاڳُ سنڌي جاڳُ
سائين رام رام پراڊڪشن جي بينر هيٺ ٺاهيل هن فلم جو ليکڪ ۽ ڊائريڪٽر چندر ھرداسي آهي، جڏهن تہ پروڊيوسر لتا سنل درياڻي ۽ نيلم پتامبر دلواڻي (پيٽر) آهن. فلم سماجي پيغام سان گڏ رومانٽڪ لو سٽوري ۽ ڪاميڊيءَ تي جوڙي وئي. گيتڪار ايشور چنچلاڻي، چندر ھرداسي ۽ سريش آهوجا جي ٻولن کي راڄ جهوراڻي، گلشن کيماڻي، انوپ مندناڻي، چيتن لنڊ، بادشاه مندناڻي، سرتابگنر ديو، چاندني لنڊ، جيشري ڀاٽيا آواز بخشيا آهن ۽ سنگيت مھيندر گوکلي جو آهي. اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ چندر ھرداسيءَ لکيا آهن. فلم جا هيرو گرش روھڙا، راهول ھرداسي ۽ ھيروئن ٽيا ساواني، ڪاجل مولچنداني، چندر ھرداسي، سونو ڇاپرو، پائل ڀارواني، لونا ھرداسي، اَمت ليکواني ۽ ٻين اداڪاريءَ جا جوهر ڏيکاريا آهن.
2013 - پيار جا رنگ
اينجيل انٽرٽينمينٽ جي بينر هيٺ ٺھيل ھن فلم جي ڪھاڻي اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ ڊاڪٽر ڄيٺي لالواڻيءَ لکيا، پروڊيوسر ڪوڏو راولاڻيءَ جي فلم جو ڊائريڪٽر نريش اُڌاڻي ۽ ايسوسئيٽ ڊائريڪٽر لوڪيش شيوڪاڻي آهي. ھيءَ فلم لِو اِن رليشنشپ تي آڌاريل سماجي فلم آھي. گيتڪار نريش اُڌاڻي معصوم ۽ ڪوڏو واڌواڻي جانب جي گيتن کي گايڪ جگديش منگتاڻي ۽ ارچنا گوسواميءَ آوازن جو روپ بخشيو آهي. سنگيت جگديش منگتاڻيءَ جو آهي. فلم ۾ انل ونجاڻي، منش لچڇواڻي، پونم لالواڻي، ترانہ ڀاٽيا، رت ڀاٽيا، واسديو ماکيجا، جگديش شھدادپوري، لڇو مسافر، مھيش کلواڻي، چنپا چيتناڻي، نريش اُڌاڻي، مرلي ڀاوناڻي ۽ ٻين ڪردار ادا ڪيا آهن.
2014 - هِڪ ٻہ ٽي بابا گڏي آڻي ڏي رٽرن
ھيءَ فلم وي. ٽي. وي. جي بينر هيٺ ٺھيل هِڪ ٻہ ٽي بابا گڏي آڻي ڏي جو سيڪويل آھي. فلم جي اسٽوري، اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ ديپڪ وٽواڻيءَ لکيا آهن. فلم جي پروڊيوسر ڪرڻ واٽواڻي ۽ ڊائريڪٽر رام ڌميجا آهن.
2014 - نئين شروعات
پوَن پڪچرز جي بينر هيٺ ٺھيل هن فلم جو ليکڪ، پروڊيوسر اوم روھڙا ۽ ڪو پروڊيوسر منوج جيسواڻي آھن. هدايتڪار درگيش ٿارواڻي آهي. نئين شروعات ٿيليسيميا جھڙي ڳنڀير بيماريءَ تي سنديش ڏيندڙ فلم آھي. گيتڪار سيتلداس اُداسيءَ جي گيتن کي گايڪ پيش ميلوريا،ساگر ساٺي پنھنجا آواز ڏنا آهن. سنگيت پيش ميلوريا جو آهي. ھن فلم جي اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ گُل ماکيجا جا لکيل آهن. فلم جو هيرو درگيش ٿارواڻي ۽ هيروئن آيشي شرما آهن، جڏهن تہ اداڪارن ۾ سِمرن مڪر، ڪاجل مولچنداڻي سان گڏ پون روھڙا، راڪي کٽواڻي، سونو ڇابڱيا، ڪرشڻا لالواڻي، ٽيڪو منگتاڻي، لالي گنباڻي ۽ ٻيا شامل آهن.
2014 - پنھنجو ھڪڙو هي يار آ
ھيءَ پھرين سنڌي انٽرنيشنل فلم ھئي، جنھن جي شوٽنگ ڀارت ۽ دبئي ۾ ٿي ۽ پرميئم شو بہ دبئي ۾ ٿيو. ايس/4 انٽرٽينمينٽ جي بينر هيٺ ٺھيل فلم جي ڪھاڻي پشپا چاندواڻي لکي آهي. فلم جا نرماتا دبئيءَ جا رهاڪو ستيش چاندواڻي ۽ سپنا چاندواڻي آهن، جڏهن تہ هدايتڪار رميش نانڪاڻي آهي. فلم رومانس، ايڪشن، اموشن، ڊرامي سان ڀرپور آهي. فلم جا گيت لڪشمڻ آهوجا لکيا آهن، جڏهن تہ پنڪي مائداساڻي، ارپتا چڪروتي، برجيش سنڌليا گائڪ آهن ۽ سنگيت ھتيش اُڌاڻي ڏنو. اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ ممبئيءَ جي مھيش راجپوت لکيا ۽ سھڻي فوٽوگرافي ستيش سستا ڪئي. فلم جو هيرو جيتو ونجيراڻي ۽ هيروئن وينا جگتاپ سان گڏ وشوجيت سوني، مڪيش آهوجا، آرتي جادواڻي، وجيہ ڀاوناڻي ۽ ٻين اداڪارن سٺي اداڪاري ڪئي.
2015 - ڇا اِھو ئي پيار آ؟
هرش موويج اينڊ انٽرٽينمينٽ پرستت جي بينر هيٺ ٺاهيل هن فلم جي ڪھاڻي مرليڌر بلواڻيءَ جي آهي. فلم جو پروڊيوسر ۽ ڊائريڪٽر پريم ساولاڻي آھي۔ پھرين خاندان پوءِ سنسار جي مقصد کي کڻي ٻارن ۽ ماءُ پيءُ جي وچ ۾ وڌندڙ ويڇن واري سماجي موضوع تي آڌارڪ فلم آهي. گيتڪار مرليڌر بلواڻي، ڪي. ٽي. دادلاڻيءَ جي گيتن کي دليپ لالواڻي، ناري لچڇواڻي، پونم ڳايو آهي ۽ سنگيت دليپ لالواڻي ڏنو آهي. اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ مرليڌر بلواڻي لکيا، جڏهن تہ فلم جو هيرو او پي آسوداڻي ۽ هيروئن ڀارتي ٺاڪر سان گڏ ڪوتا ايسراڻي، ناري لچڇواڻي، ڀاگيرٿ ساهو، پريم ساولاڻي، گنجا پارلاڻي، چاندني، جيہ ڪمار، سريش پارواڻي ۽ ٻيا اداڪارن ۾ شامل آهن.
2015 - جاڳ سھڻا سنڌي
سونا انٽرپرائس جي بينر هيٺ ٺھيل هن فلم جي پروڊيوسر سونا ٽي منواني ۽ هدايتڪار ٽي منواڻي آنند هُئا۔ فلم جي ڪھاڻي، ڊائيلاگ ۽ گيت ٽي. منواڻي آنند جا لکيل آهن. اسڪرين پلي طارق ڀٽ لکيو آھي. سنگيتڪار سڌارٿ ڪشيپ ۽ گايڪ ڪڻال گانجاوالا، جڏهن تہ گائڪا القا گياگنڪ آھي. فلم ۾ گيوي چھل، امرتا ڇاٻڙيا، گڏي ماروتي سان گڏ سنل پال، مڪيش آهوجا، راجيو نگم، وندنا لالواني، راجيش پوري، اپاسنا، راڪيش بيدي، وي آئي پي، دنيش هنگو ۽ رميش ننڪاڻي سميت ٻيا بہ ڪيئي اداڪار شامل آهن.
2016 - سن آف سنڌي
وي۔ جي پاران ٺھيل هن فلم جي ڪھاڻي، اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ ديپڪ واٽواڻيءَ لکيا ۽ فلم جي پروڊيوسر ڪرڻ واٽواڻي ۽ ڪو پروڊيوسر ديويداس ڀارواڻي آهن ۽ هدايتڪار ديپڪ واٽواڻي آهي. اڄ جي حالتن تي طنز ڪندي فلم سماجي پيغام تي آڌارڪ آهي. گيتڪار گووندا ۽ ديپڪ واٽواڻي جي گيتن کي ديپڪ ماکيجا، راهول ساٺي، ديپڪ واٽواني، نيھا اُداسيءَ ڳايو آهي. سنگيت ساگر ساٺي جو آهي. اداڪارن ۾ جتن پمناڻي، اَمت ليکواڻي، پوجا سندراڻي، ريشما چگريا، وجيہ واٽواڻي، ڪڻال پنجابي، ھريش شرما، ٽيڪو منگتاڻي، ديپڪ واٽواڻي، نسيم مٿا، ديپڪ شوداساني، رام جواھراني ۽ ٻيا شامل آھن.
2016 - حَسين زندگي
اينجل گروپ پاران ليکڪ ھوندراج بلواڻيءَ جي ھن فلم جو پروڊيوسر ڪوڏو راولاڻي ۽ ڪو پروڊيوسر ڀانو ھرواڻي، کيلداس تيجواڻي آهن ۽ ڊائريڪٽر آھي روي لوڪيش. فلم ننڍڙي سماجي پيغام سان گڏ ايڊز جھڙي بيماريءَ بابت آگاهيءَ جو نياپو ڏيندڙ آھي۔ گيتڪار ھوندراج بلواڻي ۽ منوج چاولا ’تنھا‘ جي گيتن کي آواز ڏنو آھي جگديش منگتاڻيءَ، پوجا وجيراڻي ۽ ارچنا گوسوامي، سنگيت ڪمليش ويڌ ۽ وجيہ روپاڻي جو ڏنل آهي. جڏهن تہ اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ رتن رگنواڻيءَ لکيا آھن. اداڪارن ۾ انل ونجاڻي، راڄ سکواڻي، ڪلپنا ڀگتاڻي، چاندني نيڀناڻي، ريکا ايسراڻي، رتن رگنواڻي، واشديو ماکيجا، دشا، لڇو مسافر، ڪمل ورڌاڻي، نريندر شوڪاني، چنپھ چيتناڻي، مھيش کلواڻي ۽ ٻيا شامل آهن.
2016- وردان - ھڪ اَنمول سوغات
ڪريئيٽو سرڪل جي بينر تان ٺھيل هن فلم جي ڪھاڻي، اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ نريش اُڌاڻيءَ جا لکيل آهن، جڏهن تہ پروڊيوسر راجيش لالچنداڻي ۽ ڊائريڪٽر نريش اُڌاڻي آهن. ڌيئر بچايو، ڌيئر پڙهايو، جھڙي اهم سماجي موضوع واري شاندار سُپر هٽ فلم هئي. گيتڪار نريش اُڌاڻي ’معصوم‘ جي گيتن کي جگديش منگتاڻي، روشن گوپلاڻي، وويڪ ويڌ، ارچنا گوسوامي، روشني ٽيڪواڻي، راگيني ٽيڪواڻي پنھنجا مڌر آواز ارپيا، جڏهن تہ سنگيتڪار ڪمليش ويديھ، وجيہ روپاڻي هئا. اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ گهنشام ساگر لکيا. اداڪارن ۾ ڀرت بالاڻي، ڪومل چاندناڻي، ڪرشمہ ماني، جڳديش شھدادپوري، ھريش ڊاگيا، مينا شھدادپوري، چنپھ چيتناڻي، مھيش کلواڻي، وجئہ نرياڻي، ڪمل ورڌاڻي، رت تلريجا، سيما ڪيولراماڻي، روشن گوپلاڻي، جييش تلسياڻي، مرلي ڀوجواني، راجيش لالچنداني، جييش لالواڻي، نريش اُڌاڻي سميت ٻيا ڪيترائي شامل هئا.
2017 - شھيد ڪنور
شھيد ڪنور ھرڪشن پراڊڪشن، راگهاڻي پراڊڪشن ۽ ستگرو فلمس پراڊڪشن جي بينر ھيٺ سنڌين جي عظيم سَنت امر شھيد ڀڳت ڪنور رام جي زندگيءَ تي ٺھيل فلم آھي. سو. ڀارتيءَ جي ڪھاڻيءَ جو اسڪرين پلي ڪشور راگهاڻي ۽ ڊائيلاگ گوپال راگهاڻي لکيا، اداڪارن ۾ رتن رنگواڻي، نيرو اسراڻي، واسوديو ماکيجا، هني کلواڻي، رتو ڀاٽيا، ميوري راگهاڻي، جڳديش شھدادپوري، مينا شھدادپوري، سونو وشناڻي شامل هُئا.
2017 - سنڌياڻي
ھيءَ فلم وي. ٽي. وي. جي بينر تان ٺاهي وئي، جيڪا سنڌي ٻوليءَ جي واڌاري جي ڏس ۾ ڀرپور پيغام ڏيڻ واري سماجي فلم ھئي. فلم جي پروڊيوسر ڪرن وٽواڻي ھئي، جڏهن تہ ليکڪ ۽ ڊائريڪٽر ديپڪ وٽواڻي آهي. فلم ۾ وجيہ گدواڻي، پريت لکاڻي، اَرجن پارواڻي، ڀارتي واڌواڻي، ديپڪ وٽواڻي ۽ ٻين اداڪاريءَ جا جوهر ڏيکاريا. فوٽوگرافي اني نائر ۽ ميوزڪ ڪرٽسي سونو وشناڻي جو هو.
2018 - تنھنجي پيار ۾
’پنھنجو ھڪڙو ئي يار آ‘ فلم جي ڪاميابيءَ کان پوءِ ساڳي ٽيم ٻين سنڌي انٽرنيشنل فلم ٺاهي، جنھن جي شوٽگ ڀارت ۽ دبئي ۾ ٿي ۽ پريميم شو بہ دبئيِءَ ۾ ٿيو. ايس/4 انٽرٽينمينٽ جي بينر هيٺ ٺھيل ھن فلم جا پروڊيوسر دبئيءَ جا رهاڪو ستيش چاندواڻي ۽ سپنا چاندواڻي آهن. جڏهن تہ ڊائريڪٽر اَشوڪ (ديپڪ) ترپاٺي ۽ ايسوسيئيٽ ڊائريڪٽر ناگپور جو ڪشور لالواڻي آهي. ھيءَ رومانس، ايڪشن، اموشن، ڊراما ۽ بزرگن جي مانَ مرتبي بابت پيغام پھچائيندڙ فلم آھي. فلم جي ڪھاڻي باليوُڊ جي ليکڪ ھريسنگ جي ھئي، اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ ڪشور لالواڻيءَ لکيا. فلم اسٽار ۽ دور درشن جي ڪلاڪار شريچند ماکيجا فلم ۾ بزرگ ڏاڏي جو ڪردار سھڻي نموني نڀايو. مشھور گايڪ جتن اُداسي، سنڌين جي اڪيلي لوڪ سڀا ميمبر شنڪر لالواڻي، درشٽي آسواڻي، اوم پرڪاش آسوداڻي، ڪاميڊين موهت شيواڻي، پونم روھڙا، ريڻڪا ٽيڪواڻي، چرنجيو آڏواڻي، رميش ڇاٻڙيا، ڪشور لالواڻي، جڳديش شھدادپوري، سيما موٽواڻي، ٻالڪ منڊلي ڪٽنيءَ جا دليپ اُداسي، بلو چوئٿاڻي، سريش ڪٿوريا، راڄ گلاڻي، ورشا بترا، امن لالواڻي، ڪپل گوسوامي، ڪمل آهوجا، نليش شيوڪاني، لوڪيش نولاڻي، ديپڪ بابا، هريش چاندواني،گني چاندواڻي، اوم سوماڻي، جڳديش کتري ۽ دبئيءَ جا ڪلاڪار پرديپ لالجاڻي، جيا لالجاڻي، کنڪ واگهناڻي، جيا ميرچنداڻي، نشانت ڪلواڻي، ھتيش ٽھلاڻي، سنتوش ھرواڻي ۽ دولت نارواڻي بہ فلم ۾ سٺن ڪردارن ۾ نظر آيا. سھڻي فوٽوگرافي ستيش سستا ڪئي. سنگيت فرهاد، گيتڪار لڇو آهوجا ۽ سينڊي تلريجا آهن. گائڪ ممتا شرما (مني بدنام فيم)، پنڪي مائداساڻي، فرهاد ڀونڊيوالا، اميتاڀ نارائڻ ۽ ارپتا چڪرورتي آهن.
2018 - احساس
سنڌ جوت ڪلا مندر جي بينر تان ٺاهيل ھيءَ فلم رشتن ۾ گهٽجندڙ احساسن کي ۽ هر رشتي کي ڪمرشل نظريي سان ڏسندڙن کي ڀرپور نياپو ڏيندڙ سماجي فلم آھي. فلم جا پروڊيوسر ٿاڻا جو جيون واڌواڻي آھي. فلم جا ليکڪ واسوديو واڌواڻي ۽ جيون واڌواڻي آهن. ڊائريڪٽر نيھا پيسواڻي (آش روھڙا)، ٽيڪنيڪل ڊائريڪٽر ۽ ڪوريوگرافر وڪي مولواڻي، فوٽوگرافر ھسنار سييد هُئا. فلم جا گانا گيتڪار گووندا، پرسرام ٽيڪماڻي، روما پرڪاش جيسنگهاڻي، جيون واڌواڻيءَ لکيا، جن کي آواز ڏنو راڄ جرياني، ڀومڪا کتري، راهول ساٺي، گيتڪار گووندا ۽ نيھا اُداسيءَ... فلم ۾ گريش روھڙا، ديپڪا ھسراجاڻي، لڪشمڻ سچديو، نيھا پيسواڻي، دولت روپاڻي ۽ ٻين گهڻن ئي ڪلاڪارن ڪم ڪيو.
2019 - لکي منھنجو لکن ۾
ڇتيسگڙهي فلم انڊسٽري ۾ گهڻا ئي سنڌي ڪم ڪندا آهن. رائپور جا اڳوڻا ايم.پيِ. شريچند سندراڻي ڇتيسگڙھي فلمن جا بادشاھہ آهن. ھنن پنھنجي پروڊيوس ڪيل ڇتيسگڙھي فلم ’جهن ڀولو مان باپ لا‘ جي ريِميڪ سنڌي فلم ’لکي منھنجو لکن ۾‘ رليز ڪئي. سندراڻي فلمس پاران پيش ڪيل پھرين ايچ.ڊيِ. فلم جو پروڊيوسر شريچند سندراڻي ۽ پيشڪار موهن سندراڻيِءَ آهي. فلم جي ڪھاڻي ستيش جين لکي، اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ ڪشور لالواڻيءَ لکيا. فلم جو ڊائريڪٽر راجا داسواڻي ۽ اسسٽنٽ ڊائريڪٽر پريم ساولاڻي آهي.
ھيءَ سنگيت ۽ وندر سان ڀرپور ھڪ خالص خانداني فلم آھي۔ فلم جي فوٽوگرافي تورڻ راجپوت ۽ ايڊٽر نيرج ورما آهي. فلم ۾ ست سھڻا گيت آهن جن کي بلاسپور جي گيتڪار راجا ڪيسواڻيءَ لکيو آهي. فلم جا ڪلاڪار جيت شرما، نيھا جيسواڻي، ورشا آڏواڻي، ڊمپل ناواڻي ۽ ٻيا آهن. سنڌي سماج ھن فلم کي سٺو مان ڏنو آھي.
2019 - سس سير نونہ سوا سير
اجنتا فلمس رائپور جي بينر تان جيٺي لالواڻيءَ، ھرين ڀائي ٺڪر جي لکيل گجراتي ناٽڪ جو ترجمو ڪيل ساڳئي نالي واري سنڌي ناٽڪ جي آڌار ٺھيل هن فلم جو پروڊيوسر راج ڪمار پنجواڻي ۽ ڪو پروڊيوسر اَمت جيون، ڪنھيالال ڇوگاڻي، مھيش درياڻي، راجا ماکيجا، راجسريش کوباڻي ۽ راجا تارواڻي آهن. جڏهن تہ ڊائريڪٽر جئہ ڪمار آهي. فلم ۾ نندني پنجواڻي، نند آهوجا، واسديو ماکيجا ۽ ٻيا ڪلاڪار شامل آهن. فلم جا گيت ڪوڏو مل ’جانب‘ ۽ ڌيرج ڪٽاريا، سنگيتڪار ديپڪ اُداسي آهن. جڏهن تہ دنيش ڪيسواڻي، ڌيرج ڪٽاريا، ديپڪ اُداسي، ڀاونا اُداسي، پاري لھرواڻي ۽ ميگها آهن.
2019 - ويلڪم لڪشمي
وي. ۽ شوٽ ووٽ اينٽرٽينمينٽ جي بينر تان ٺاهيل ھيءَ فلم ايزي مني جي ڪانسيپٽ تي ڀروسو رکندڙ ماڻھن لاءِ پيغام تي ٻڌل آهي. ڏيکاريو ويو آھي تہ پئسو ڪمائڻ ڏکيو آھي، جنھن لاءِ ايمانداريءَ سان محنت ڪرڻي پوندي آھي. فلم جي پروڊيوسر ڪرن وٽواڻي، جڏهن تہ ليکڪ ۽ ڊائريڪٽر ديپڪ وٽواڻي آهي. اداڪارن ۾ پريا لالواڻي، مڪيش پنجواڻي، سِمرن منڌيان، رام ڌميجا، گريش ڪيسواڻي، آنچل شرما، اَمت ليکواڻي ۽ ٻيا شامل آهن.
2019 - دنيا دل وارن جي
اينجيل انٽرٽينمينٽ جي بينر هيٺ ٺھيل ھن فلم جو پروڊيوسر ڪوڏو راولاڻي ۽ ڪو پروڊيوسر ڀانو ھرواڻي، ايگزيڪيوٽو پروڊيوسر اجيتسنگ خالصه آهن، فلم جي ڪھاڻي، اسڪرين پلي ۽ ڊائيلاگ راجڪوٽ جي ليکڪ گرداس آهوجا ’اجيھ‘ جي لکيل آھي. ڊائريڪٽر جڳديش شھدادپوري ۽ سنگيتڪار ڪمليش ويديہ آھي.
2019 - نازڪ رشتو
ڪلاڪار پراڊڪشن جي بينر تان ٺاهيل پروڊيوسر چندر ساوناڻي ۽ اسٽوري، اسڪرين پلي نريش اُڌاڻي ۽ ڊائيلاگ گهنشام ساگر جا لکيل آهن. اداڪارن ۾ ڀرت بالاڻي، ڊمپل ناواڻي، ڪمار گهنشاڻي، ڪنھيو روپاڻي، چندر ساوناڻي ۽ مرليڌر ڀاوناڻي شامل آهن، جڏهن تہ ٽيڪنيڪل ڊائريڪٽر مڪيش روپيلا آھي.
2023- وردان 2
ڪريئيٽو سرڪل جي بينر تان ٺاهيل ھيءَ فلم ھڪ نياڻيءَ جي قرباني ڏيڻ جو داستان آھي، جيڪا پيڪن ۽ ساھرن ٻنھي ڪِلن کي تاري ٿي ۽ ماءُ پيءُ جو نالو روشن ڪري ٿي. سماجي موضوع تي آڌارڪ هيءَ فلم سُپرهٽ ثابت ٿي. فلم جو پروڊيوسر دويا نريش اُڌاڻي ۽ ڪو پروڊيوسر موهن سوني ۽ ايسوسيئيٽ پروڊيوسر اجيت کيرپوري، ڀانو ھرواڻي ۽ رتو ڀاٽيا آهن. ڪھاڻي، اسڪرين پلي، گيت ۽ ڊائريڪشن نريش اُڌاڻيءَ جا آهن، جڏهن تہ ڊائيلاگ ڪمار گهنشاڻيءَ جا. 2016 ۾ ساڳئي ئي بينر ھيٺ آيل فلم ’وردان‘ جو سيڪويل آھي. فلم ۾ ڀرت بالاڻي، ترانہ ڀاٽيا ۽ ٻيا ڪلاڪار شامل آهن.
2023 - سدگرو سنت سائين ٽيئونرام
راگهاڻي فلم جي بينر ھيٺ ٺھيل ھيءَ فلم پريم پرڪاش منڊل جي سدگرو سنت سائين ٽيئونرام جي جيون تي آڌارڪ آھي. فلم جي پروڊيوسر ڪوتا راگهاڻي، ڪو پروڊيوسر لالچند گرناڻي آهن، ڊائريڪٽر ۽ ايڊيٽر گوپال راگهاڻي آھي. گيتڪار ڍولڻ راهيءَ جي گيتن کي سنگيت ويرڀان ھيراننداڻيءَ ڏنو ۽ ڪلاڪار گهنشيام واسواڻي، جتن اُداسي، ڪاجل چنديراماڻي، درشڪا آڏواڻي ۽ پنٽو سوني آهن. فلم جو اسڪرين پلي رتن رنگواڻي لکيو. فلم جي ڪلاڪارن ۾ سونو وشناڻي، رتن رنگواڻي، جڳديش شھدادپوري، ھوندراج بلواڻي، مينا شھدادپوري، راڄ سکواڻي، ترانہ ڀاٽيا، ڪمار گهنشاڻي، مرلي سچديو، واسديو ماکيجا ۽ ٻيا شامل آهن.
2023 - کٽو مٺو
ناگپور جي پراڊڪشن هائوس ريمولو انٽرٽينمينٽ پاران تيار ڪيل کل ۽ ٺٺوليءَ واري فلم آھي، جنھن جو پروڊيوسر ۽ ڊائريڪٽر موهن سچديو آھي. فلم ھڪ گيسٽ هائوس ۾ سھڻي نموني فلمايل آھي. فلم جا ڊائيلاگ ڪشور لالواڻيءَ لکيا آهن. جڏهن تہ جيتو وجيراڻي، جيہ هيرو، واڻي وزيراڻي، احمدآباد جي ڪلاڪارا ترانہ ڀاٽيا، ميرا جاراڻي، لڪشمڻ ٿاواڻي، پرمانند ڪڪريجا، چندو گوپاڻي اداڪارن ۾ شامل آهن.
2023 - سِمرن
ممبئي جي پراڊڪشن هائوس منواڻي فلمس پاران رليز ڪيل هن فلم جي پروڊيوسر سونا منواڻي، ليکڪ ۽ ڊائريڪٽر ٽي. آنند آهي. فلم ۾ باليوڊ ڪلاڪار گڏي ماروتي، راجيش پوري سان گڏ ارمان تاھل، جيتو وجيراڻي شامل آهن ۽ سِمرن جو ٽائٽل رول مشھور ماڊل سِمرن آهوجا ادا ڪيو.
2023 - ڏئي مٿان پر ڪنھن جي ھٿان
وي.ٽي.وي. جي بينر تان ٺاهيل ھن فلم جي ڪھاڻي ٺيڪيدار ڪشن جِي جي گهر تي ٻڌل آهي، جنھن جي مصيبت سندس ڌيئرن لاءِ مصيبت بڻجي وئي. ھيءَ فلم اُنھن ماڻھن لاءِ پيغام آهي، جيڪي پئسي کي ئي پنھنجو سڀ ڪجهہ سمجهندا آهن. فلم جي پروڊيوسر ڪرن وٽواڻي ھئي، جڏهن تہ ليکڪ ۽ ڊائريڪٽر ديپڪ وٽواڻي آهي. فلم ۾ ديپڪ وٽواڻيءَ نوَن ڪلاڪارن کي موقعو ڏئي سنڌي فلم انڊسٽريءَ ۾ سُٺي روايت وڌي آهي.
2023 - آخرين ٽرين
ٽريول بندر پروڊڪشن ۽ پار ٺاڪر چاولا فيملي ٽرسٽ جي بينر تان ٺاهيل ھيءَ فلم ويجهڙ ۾ ئي رليز ٿي آھي. فلم جا پروڊيوسر شوڀا لالچنداڻي، برکا کشالاڻي، انيل چاولا ۽ گولڊي گجواڻي آهن. ٺاڪر چاولا جي ڪھاڻيءَ جي آڌار ٺھيل فلم جو اسڪرپٽ سشيل گجواڻي ۽ برکا کشالاڻيءَ لِکيو آھي. فلم جا ڪلاڪار موهت بڌواڻي، رينوڪا ٽيڪواڻي، سِمرن آهوجا، روشني ھوتواڻي، سنيل ھوتواڻي، نير اسراڻي ۽ جيا اسراڻي آهن.
سنڌي فلمن ذريعي سماج سڌار جون ڪوششون
فلم، سماج ۾ سُڌارو آڻڻ جو هِڪ طاقتور ذريعو آھي. سنڌي فلمن ذريعي اسين گهڻا ئي سماجي مسئلا کڻي، سماج کي آئينو ڏيکاري سگهون ٿا ۽ سماج کي سکيا ڏئي سگهون ٿا. سماج اندر جيڪي ريتون رسمون ۽ رواج آهن، انھن جون جهلڪيون بہ ڏيکاري سگهون ٿا. سنڌي فلمن ۾ اسان پنھنجن اهم ڏڻن کي پيش ڪري، نوجوان پيڙھيءَ کي سنڌي قوم جي سماجي، ثقافتي ۽ مذهبي اُهڃاڻن سان واقفيت بہ ڪرائي سگهون ٿا.
ڀوڄپوري فلم انڊسٽري پنجويھہ ٽيہ سال اڳ ڇا ھوندي ھئي! ايڪڙ ٻيڪڙ فلمون ٺھنديون ھيون، پر ھنن ھمٿ ڪونہ هاري ۽ فلمون ٺاھيندا رهيا، نيٺ هڪڙو ڏينھن اھڙو بہ آيو، جو ڀوجپوري فلمون هلڻ لڳيون ۽ پروڊيوسر، ڊائريڪٽر، ٽيڪنيشن ۽ ڊسٽريبيوٽرس جي کيپ کڙي ٿي وئي. ڀوڄپوري فلمن جا ڪلاڪار روي ڪشن ۽ منوج تواري فلمن ۾ نالو ڪمائڻ کان پوءِ سموريءَ دنيا ۾ نالو ڪمايو آھي. سنڌي فلمن جي پروڊيوسر، ڊائريڪٽر، ٽيڪنيشن، ڊسٽريبيوٽرس ۽ ڪلاڪارن کي اها مڃتا ڇو نٿي ملي؟ اھو سڄي سنڌي سماج لاءِ ڳڻتيءَ سبب آھي.
سٺي مواد واريون ۽ ريِئلٽي بيسڊ فلمون
باليوڊ جو اسان جي جيون تي وڏو اثر رھيو آھي. اڄ ڪلھ باليوڊ ۾ سٺي مواد وارين فلمن جو ڪريز هلي رھيو آھي. خاص ڪري او. پليٽفارم تي سٺي مواد واريون فلمون ڊگهي وقت تائين هلي رهيون آهن. ماڻھو هِڪ دفعو نہ پر ور ور ڪري اھي فلمون ڏسي رهيا آهن. مصالحه فلمن جي نسبت سماجي مسئلن کان متاثر فلمون، فلمبينن کي پاڻ سان گنڍڻ ۾ ڪامياب ويون آهن. سچين ڪھاڻين تي ٻڌل فلمون بہ ڏسندڙن کي وڻن ٿيون. تاريخ گواھ آھي تہ هندوستان ۾ جڏھن بہ ٻاھرين حملا ڪيا تہ سڀ کان پھرين سنڌو ئي اُنھن جي حلمن جو شڪار بڻي۔ اتھاس محمد بِن قاسم جي حملي جي وقت کان وٺي لڏپلاڻ تائين سنڌين جي بھادريءَ جي قصن سان ڀريو پيو آھي، اَنھن سچين ڪھاڻين تي ٻڌل فلمون، جيڪڏهن اسان پنھنجي نوجوان پيڙھيءَ تائين نہ پھچائي سگهياسين تہ سمجهو اسان پنھنجي پاڻ سان بي ايماني ڪري رهيا آهيون.
1958 ۾ رليز ٿيل فلم ’اباڻا‘ کان پوءِ ڪا بہ سنڌي فلم سنڌين کي پنھنجي درد جو احساس نہ ڏياري سگهي آھي. اسان جو فرض آھي تہ اسان جي نئين پيڙھيءَ کي انھن قصن کان محروم نہ رکون. اھو ڏٺو ويو آھي تہ سنڌي ناٽڪن وانگر سنڌي فلمون ڏسڻ لاءِ بہ اسان جي نوجوان پيڙھي ٿيٽر ۾ نٿي اچي، ائين ناهي تہ انھن کي فلمون ڏسڻ جو شوق ڪونھي، نئين ٽھي تہ پاڻ وڌيڪ فلمون ڏسي ٿي. ھندي، سنڌي ۽ مڪاني ٻوليءَ جي فلمن جو ھنن تي گهرو اثر آھي. اسان کي ضرورت آھي، سنڌي فلمن ذريعي سٺو ڪنٽينٽ اُنھن تائين پھچائجي تہ جيئن اهي سنڌي فلمون ڏسڻ لاءِ اڳتي اچن.
اسان کي پروڊيوسر، ڊائريڪٽر، ٽيڪنيشن ۽ ڊسٽريبيوٽرس جي کيپ تيار ڪرڻي پوندي. اِن ڏس ۾ سرڪاري ادارن کي وڏو رول نڀائڻو پوندو، جدا جدا شھرن ۾ سنڌي فلم فيسٽيول ڪرائي، اُتان جي ڏسندڙن کي سنڌي فلمون ڏسڻ لاءِ ٿئيٽر ۾ اَچڻ لاءِ آمادہ ڪرڻو پوندو. دهلي اڪادمي ٻہ دفعا دھليءَ ۾ ڪامياب سنڌي فلم فيسٽيول ڪرائي چُڪي آھي. اڄ تائين ڪنھن سنڌيءَ ڪوبہ پليٽ فارم ڪونہ چالو ڪيو آھي. سرڪاري ادارن بہ اِن پاسي ڌيان ڪونھي ڏنو، جڏهن اهي ڌيان ڏيندا تہ پوءِ ٻيا ماڻھو بہ جڙندا.
اَسان جو پئسي وارو سنڌي سماج، سنڌي فلمن ۾ ڪمرشل ۽ تجارتي نظر نٿو اچي. ھرڪو پروڊيوسر اھو سوچي پئسا نٿو لڳائي تہ مون کي ھن مان ڪو مالي فائدو ملڻو ڪونھي تہ مان پھنجا هٿ ڇو ساڙيان..!
سنڌي فلمن جو آئيندو تمام سٺو ٿي سگهي ٿو بشرطيڪِ سنڌي سماج ھن کيتر ۾ ڪمرشل فلمون ٺاهڻ لاءِ ايمانداريءَ سان ڪوششون ڪري، جيڪڏهن ائين ٿيو تہ پھرين ٻن ڏھاڪن کان بہ وڌيڪ تعداد ۾ ۽ وڌيڪ سٺيون سنڌي فلمون ٿئيٽرن جي پردي تي اچي سگهنديون.
ڇا اسان جون سنڌي فلمون باليوڊ (ھندي)، ٽاليوڊ (بنگالي)، ڪاليوڊ (تمِل)، ماليوڊ (مليالم) سنڊل وُڊ (ڪنڙ) ڀوڄيِ وڊ (ڀوڄپوري) ڇاليوڊ (ڇتيسگڙھي) وانگر سچ ۾ ھڪ وڏي مقام تي پھچي سگهنديون، جو اسان فخر سان چئي سگهون تہ اسان ساليِوُڊ يعني ’سنڌي فلم انڊسٽريءَ‘ ۾ ڪم ڪري رهيا آهيون.
(مير اعظم ٽالپر جي ٿورن سان - هن فيچر جو ليکڪ اڳوڻو ميمبر، سنڌي ٻولي صلاحڪار سمتي، مرڪزي ساهتيہ اڪادمي نئين دهلي)