ڪھاڻي _ هڪ عَلَمَ جي آتم ڪٿا: شوڪت علي ’شوق‘
هونئن تہ مان پنر جنم جو قائل آهيان ۽ ڪيترا جنم ورتا اٿم، پر خاص ڪري هي منھنجو ٻيون جنم چئي سگهجي ٿو. پھرئين جنم ۾ مون کي هن ساڳي جاءِ تي پنجھٺ سال پھرين کوڙيو ويو هو. مون پنھنجن ٻن جنمن جي عرصي ۾ گهڻو ڪجهہ ڏٺو ۽ سٺو آهي. هن گهر جي ڏکن ۽ سکن جو مان اکين ڏٺو شاهد آهيان. ماضيءَ جا ڪجهہ قصا منھنجي پھرئين جنم جي حافظي ۾ محفوظ آهن تہ ڪجهہ ڪھاڻين جو مان عيني شاهد آهيان. مان هن گهر جو جھڙوڪر هڪ ميمبر ٿي رهيو آهيان ۽ هاڻي منھنجي مڪمل وجود وڃائڻ جون تياريون پيون ڪيون وڃن. مان نٿو ڄاڻان تہ منھنجو قصور ڪھڙو آهي جو منھنجو سر وڃائڻ جا سانباها پيا ڪيا وڃن. جڏهن مان پنھنجو ماضي ٿو ياد ڪريان تہ مون کي ياد ٿو اچي:
اڄ کان پنجھٺ سال پھرين هن گهر ۾ منھنجو پھريون جنم ٿيو. منھنجي وڏي خدمتگار، جو ان وقت پنجن سالن جو هو، تنھنجي خواهش ۽ ضد تي، سندس ننڍي چاچي منھنجو هڪ اڻپورو وجود گهڙي هن کي ڏنو. منھنجو جنم، گودام ۾ پيل ڪاٺين مان هڪ ڪاٺيءَ کي ڇريءَ جي مدد سان ڪٽي، ڇلي بڻايو ويو. پھريون دفعو مون کي سينگارڻ واسطي ڪپڙن کي رنگڻ واري سائي رنگ سان رنگي، هڪ بيرڪ وجهي گهر جي هيٺئين حصي ۾ منجڻ مٿان کڙو ڪيو ويو. ان وقت منھنجو قد ٽي فوٽ هو. ان کان پوءِ سڄي حياتي مان باقي جنمن سان گڏ هت گذاري آهي. شروع ۾ منھنجي دڪي گاري ۽ سرن جي ٽڪرن مان ٺاهي وئي، جنھن ۾ شمع يا ڏيئي کي رکڻ لاءِ هڪ جارو ٺھيل هو. انھيءَ شمع يا ڏيئي جي جهڪي روشنيءَ ۾ منھنجو پڙ رات جو روشن رهندو هو.
ڪجهہ سال مان انھي حالت ۾ رهيس... پوءِ هڪ محرم ۾ منھنجي وڏي خدمتگار جي مامي جي دوست، جو واڍو هو، منھنجو نئون روپ ٺاهي خدمتگار کي ڏنو. منھنجو قد پنج فوٽ، مدنن سان چؤنڪ... اهو هو منھنجو نئون روپ. خدمتگار جي چاچي ڪجهہ رنگ هٿ ڪري مون کي سينگاريو. پنج بيرڪون منھنجو لباس بڻجي ويون. گهر ۾ ٻرندڙ رات وارو بلب منھنجي چؤنڪ ۾ ٽنگيو ويو ۽ سيمينٽ سان پڪي دڪي ٺاهي وئي، منھنجي بلند ٿيڻ جي جاءِ ساڳي رهي. هاڻي مان مڪمل اَنگاس هئس.
جيئن منھنجو وڏو خدمتگار سمجهہ ڀريو ٿيو تہ هن منھنجي سينگارڻ جو ڪم پنھنجن هٿن ۾ کنيو. هُو مون کي وڏي چاھہ سان سينگاريندو هو. مختلف رنگن جو پائوڊر آڻي منھنجي جسم تي گل چٽ ڪڍندو هو. جيئن تہ منھنجي خدمتگار جي ڪا مستقل آمدني نہ هئي، ان ڪري هُو سال ۾ ٻہ دفعا دفتريءَ مان ننڍڙي پيتي ٺاهي، ڪٻٽ جي پاسي ۾ ٽنگيندو هو ۽ ان ۾ پنھنجي خرچي گڏ ڪندو هو. هڪ دفعو پنھنجي گڏ ڪيل خرچي مان ڦٽاڪن واري عيد تي ڦٽاڪا وٺندو هو ۽ ٻيو دفعو گڏ ڪيل پئسن مان منھنجي سجاوٽ ۽ نياز تي خرچ ڪندو هو. نياز هن کي سندس ماءُ ٺاهي ڏيندي هئي، جنھن ۾ گهڻو ڪري اوٻاريل چڻا هوندا هئا. منھنجي خدمتگار جي خواهش هوندي هئي تہ هر سال منھنجي سونھن ۾ اضافو ڪيو وڃي.
خدمتگار جي ماءُ، جنھن کي مان دل ۾ جيجي چوندو هئس، محرم جي پھرين ڏهن ڏينھن ۾ مغرب کان پوءِ ٻارن کي مٺو کير پياريندي هئي ۽ ڏينھن جو ٻارن کي ٻڪن ۾ چڻا ڏيندي هئي، پوءِ ستين تاريخ تي نياز جو بندوبست ڪيو ويو، جنھن ۾ جِيجي گهر ۾ چانورن جي برياني ٺاهيندي هئي جا مائٽن ۾ ورهائي ويندي هئي.
هڪ دفعي خدمتگار پنھنجن هٿن سان منھنجي لاءِ نئون چؤنڪ ليڪيو. هڪ مؤمن جي مدد سان اهو چؤنڪ واڍي کان ٺھرايو ويو. ان سان گڏ منھنجي ڪاٺيءَ ۾ ڳنڍ وجهي منھنجي قد کي بہ وڌايو ويو. اهو سڄو ڪم واڍي رات جو دير تائين ويھي پورو ڪيو ۽ منھنجو خدمتگار اهو سڄو وقت بغير ڪجهہ کائڻ پيئڻ جي واڍي وٽ ويٺو رهيو. ڪيترا دفعا گهر اچي ماني کائڻ جا نياپا آيس، پر هي گهر نہ ويو. آخرڪار علم جو ڪم مڪمل ڪرائي، اهو علم کڻي پوءِ گهر ويو. اهو منھنجي خدمتگار جي سچي لگن جو هڪ مثال هو.
هاڻي منھنجي سينگارڻ، سنوارڻ ۾ وڌيڪ محنت ڪئي ويندي هئي. منھنجي لاءِ خاص قسم جو ڪلس ٺھرايا ويا، جو ايترا ننڍا ڪلس عام بازار ۾ نہ ملندا هئا. ڪيترائي ننڍڙا رنگين بلب منھنجي جسم تي سجايا ويا. انھيءَ سڄي ڪم ۾ خدمتگار جي چاچي جو وڏو هٿ هو. جڏهن منھنجو خدمتگار پنھنجي روزگار سان لڳو تہ پوءِ هُو مون تي خصوصي ڌيان ڏيڻ لڳو. نياز ۾ بہ واڌ اچڻ لڳي. هاڻي ستين تاريخ پنج ڪلو قورمو گهر ۾ ٺاهيو ويندو هو، جو غريبن کي گهر ۾ سڏي کارائبو هو. اٺين تاريخ پنج ليٽر کير مان ملڪروز ٺاهي مؤمنن کي پياريو ويندو هو. نائين تاريخ ڪڻڪ جي اٽي جا روٽ پچائي، اکري مھري ۾ ڪُٽي سنھو ڪري انھن ۾ کنڊ ۽ گيھہ ملائي ڪُٽِي ٺاهبي هئي، جا خدا ڪارڻ ورهائي ويندي هئي. منھنجي بلند ٿيڻ وقت چڻن جو نياز خدمتگار جي پُڦي ڪندي هئي. ائين وقت گذرندو رهيو ۽ منھنجي خدمت ۾ واڌ ايندي رهي.
منھنجي اڳيان خدمتگار جي ڀيڻ ۽ ڀاءُ جو جنم ٿيو ۽ اهي منھنجي سامھون نپجي پلجي جوان ٿيا. هڪ دفعي وري منھنجي خدمتگار نوان چؤنڪ مدن ليڪي، نئين ڪاٺي وٺي منھنجي وجود کي نئين سر سنواريو. هاڻي منھنجو قدبت بہ بھتر هو تہ شڪل شبيھہ بہ سھڻي هئي. رات جو منھنجي روشنيءَ ۾ خاطر خواھہ اضافو ڪيو ويو. منھنجي سينگار ۾ خدمتگار جي گهر جون عورتون بہ حصو وٺنديون هيون. جيجيءَ سان گڏ سندس ڌيءَ گڏجي منھنجون بيرڪون ٺاهينديون هيون تہ ڪلسن ۾ رنگين پٽ جا ٽؤنر ٻڌنديون هيون. خدمتگار جي پڦي ۽ چاچي بہ هر ڪم ۾ هٿ ونڊائينديون هيون. مطلب تہ منھنجي تياريءَ ۾ گهر جو هر فرد حصو وٺندو هو جو سڀ مون کي چاهيندا هئا.
منھنجي خدمتگار جو ننڍو ڀاءُ جڏهن سمجهہ ڀريو ٿيو تہ ان بہ مون ۾ ڪافي دلچسپي وٺڻ شروع ڪئي ۽ مان حد کان وڌيڪ حسين ٿيندو ويس. منھنجي خدمتگار جي ڪجهہ مائٽن گڏجي نائين تاريخ فروٽ ورهائڻ جو اهتمام ڪيو. ائين نذر نياز جو دائرو وسيع ٿيڻ لڳو.
گهر جي ڀاتين جو مون سان عشق جو اندازو ان ڳالھہ مان لڳائي سگهجي ٿو تہ هڪ دفعي ٻلي کي ڀڄائڻ لاءِ خدمتگار جي چاچي هن کي سونٽي اڇلي هنئي جا اتفاق سان مون کي لڳي ۽ منھنجي چيلھہ ڀڄي پئي. اهو ڏسي سڀني جي منھن تي ويراني وري وئي. هڪدم مون کي لاٿو ويو منھنجي چيلھہ جي مرمت ڪرائي، واپس رنگ روپ ڪري، نئين سر نياز ٺاهي مون کي واپس بلند ڪيو ويو.
مان هن گهر جي ڏکن سکن جو اکين ڏٺو شاهد آهيان. هن گهر جو شروعاتي دؤر، دردن جو دؤر هو. آمدنيءَ جو ڪو مستقل انتظام نہ هو. ڪڏهن هن گهر جا رهواسي فاقا ڪڍندا هئا. ويلي ويلي تي مانيءَ لاءِ هڪ ٻئي جو منھن تڪيندا هئا. گهر جا ميمبر ڪڏهن ڀريءَ ۾ تہ ڪڏهن ڀاڪر ۾ هئا. مان سڄو ڏينھن هنن جو ڳڻتيون ڳڻيندو رهندو هئس. ايتري تڪليف هوندي بہ خوش هوندا هئا. کلندا، ٽھڪ ڏيندا هئا. ماني نہ کائي بہ مُرڪندا هئا. پوءِ جڏهن منھنجي خدمتگار جي ٻنھي چاچن ڪمائڻ شروع ڪيو تہ مس وڃي ٻہ ويلا ماني نصيب ٿين ۽ سک جو ساھہ کنيائون.
منھنجي اکين اڳيان هن گهر ۾ پھريون موت خدمتگار جي وڏي چاچي جو ٿيو. هي هُنرِي سوچ رکندڙ شخص هر فن موليٰ هو. پويان پنج معصوم يتيم روئندو ڇڏي هي آخري سفر تي هليو ويو. چاچي جي جدائيءَ جو درد خدمتگار جي پيءَ کي ڏاڍو هو، جو ٻئي ڀائر هئا، هڪ ٻئي جي ڏکن سکن جا ساٿي هئا.
ڪجهہ وقت کان پوءِ گهر مان ٻي ميت منھنجي خدمتگار جي پيءَ جي نڪتي. هي شخص بہ هڪ وڏي علم جو خدمتگار هو ۽ سڄي عمر ان جي خدمت ڪيائين. منھنجو خدمتگار پيءَ جي وڃڻ کان پوءِ بلڪل اڪيلو ۽ اداس رهجي ويو، پر پوءِ هن همت کان ڪم وٺي، پنھنجي خاندان کي سنڀالڻ جي هر ممڪن ڪوشش ڪئي.
جڏهن منھنجي جيجيءَ کي فالج جو اثر ٿيو ۽ هُوءَ ڪنھن ڪم ڪرڻ جي قابل نہ رهي تہ پوءِ گهر جو سڄو ڪم ڪار خدمتگار جي زال سنڀاليو. منھنجي خدمت بہ هن پنھنجي ذمي کنئي. جلدي منھنجي جيجيءَ هيءُ جهان ڇڏيو ۽ سڄي ذميواري خدمتگار جي زال مٿان اچي وئي. هن ڪڏهن بہ مون کي اهو احساس ٿيڻ نہ ڏنو تہ جيجيءَ کان پوءِ مان اڪيلو رهجي ويو آهيان.
اٺين تاريخ تي منھنجي خدمتگار جو پڦاٽ هڪ وڏو نياز ڪندو هو، جنھن کي ورهائڻ جو بندوبست هن گهر ۾ ڪيو ويندو هو. هي گهر سڄي خاندان جو پھريون ۽ قديمي گهر هو. پڦاٽ، ماروٽ، سؤٽ جاءِ جي تنگيءَ سبب ٽڙي پکڙي ويا هئا، پر مرڪزي گهر سڀني جو هيءُ هو. نياز واري سڄي رات هتي ميلو متل هوندو هو، جو خاندان جا سڀ فرد هتي اچي جمع ٿيندا هئا. هڪ قديمي پڙ ايندو هو، جنھن کي نياز کارائڻ کان پوءِ فجر جو هر ڪو پنھنجي گهر هليو ويندو هو. اهو نياز اڃان تائين ٿيندو آهي.
منھنجي سينگار جو گهڻو ڪم هاڻي خدمتگار جو ننڍو ڀاءُ ۽ پٽ يعني منھنجو ننڍو خدمتگار ڪندا هئا. ننڍي خدمتگار کي نواڻ پسند هئي. چاهيندو هو تہ هر ڪم ۾ ڪانہ ڪا شي نئين ضرور هجي. نياز ۾ بہ نيون شيون ٺاهڻ جي ڪوشش ڪندو هو. نياز جو مقدار وڌڻ ڪري، هاڻي گهڻو ڪري نياز ٻاهران ٺھرايو ويندو هو. مھيني جا ڏھہ ڏينھن هن گهر جا فرد ڪارن ڪپڙن ۾ هوندا هئا. ٻاهران نياز ايترو ايندو هو، جو گهر ۾ ڪجهہ رڌڻ جي ضرورت محسوس نہ ٿيندي هئي. خاص ڪري نائين ۽ ڏهين تاريخ گهر ۾ ڪُني ڪانہ چڙهندي هئي.
پوءِ اهو ڏينھن بہ آيو جڏهن منھنجي جُوڻ مٽائڻ جي رٿا رٿي ويئي. ننڍي خدمتگار پنھنجي سوچ ۽ خيال سان هڪ نئون اَنگاس ٺاهڻ ٿي چاهيو جا ڳالھہ منھنجي وڏي خدمتگار کي نہ وڻي. جيئن تہ هن جو مون سان عشق هو، ان ڪري منھنجي تبديليءَ جي ڳالھہ هن کي ڏکايل ڪري وڌو. پنھنجي پٽ جي خواهش جو بہ کيس احترام ڪرڻو هو، ان ڪري خاموش رهيو. ننڍو ڀاءُ بہ منھنجي جُوڻ مٽائڻ ۾ راضي نہ هو.
ننڍو خدمتگار پنھنجي مستيءَ ۾ مگن منھنجي ٻي جُوڻ مَٽائڻ جي تياري ڪندو رهيو. الائجي ڪٿان منھنجي نئين وجود لاءِ نوان نمونا هٿ ڪندو رهيو. هڪ سٺي واڍي منھنجي نئين وجود گهڙڻ جي حامي ڀري، پوءِ ان واڍي سچي محنت ۽ لگن سان منھنجو نئون وجود تخليق ڪيو. منھنجو نئين جنم ۾ قد ڏھہ فوٽ هو. مٿان جديد ڊزائن جو چونڪ مدن، وچ تي امام حسين رضه جي روضي جي شبيھہ، هيٺان ڪونڊي ڪٽھري سان گڏ، ٽائلز جي دڪي ۽ گل ڦل جدا. واقعي منھنجو نئون وجود سونھن ۽ سوڀيا جي لحاظ کان لاجواب هو. منھنجي مٿان ننڍي خدمتگار رنگن جي جيڪا ميناڪاري ڪئي سا ڏسڻ وٽان هئي. ان ميناڪاري کي سکڻ لاءِ خدمتگار ڪلاڪن جا ڪلاڪ وڃي پينٽرن وٽ ويھندو هو. ننڍڙن رنگين بلبن ۽ جهالرن سان منھنجي وجود کي جهنجهيو ويو. منھنجو جسم ايترو تہ سھڻو بنايو ويو، جو ڪيترا خدمتگار جا دوست هاسيڪار هلي اچي منھنجو درشن ڪندا هئا.
منھنجي پراڻي جسم کي ننڍي خدمتگار هڪ بي درد دوست جي حوالي ڪيو، جنھن منھنجو قدر نہ ڪيو ۽ مون کي ڪٻاڙخاني ۾ اڇلي ڇڏيو. وڏو خدمتگار منھنجي پراڻي جسم کي ڪنھن جي بہ حوالي ڪرڻ لاءِ تيار نہ هو. بهرحال مان پراڻو وجود وڃائي نئين وجود سان نڪري نروار ٿيس. مون کي ساڳيءَ جاءِ تي بلند ڪيو ويو. مون کي پنھنجي پھرئين وجود وڃائڻ جو ڏاڍو ڏک هو، پر پوءِ نئون روپ پَسي مان پنھنجو ماضي وساري ويٺس.
پوءِ هڪ اهڙو واقعو ٿيو، جنھن مون کي ڏاڍو دُکي ڪيو ۽ مون کي پنھنجو پاڻ تي شرم اچڻ لڳو. ننڍي خدمتگار جي وڏي ڀيڻ جو رشتو ڪٿي طئہ ٿيو. گهوٽيتن جي زالن ڇوڪري ڏسي قبوليت ڏني. ايتري قدر جو گهر ڀاتين پڌريءَ جي تياري بہ شروع ڪري ڏني. هاڻي صرف گهوٽيتن طرفان مردن جو اچي پروگرام کي آخري شڪل ڏيڻي هئي.
گهوٽ جي پيءَ ۽ ڀائرن جڏهن ڪنواريتن جي گهر ۾ قدم رکيو تہ منھنجي وجود هنن جي آجيان ڪئي، جا ڳالھہ هنن کي نہ وڻي. مون کي ڏسي هُو الائجي ڪيترن وهمن ۽ وسوسن جو شڪار بڻجي ويا. پوءِ اهو ڪجهہ ٿيو جو نہ ٿيڻ کپندو هو. منھنجي وجود کي وچ ۾ آڻي، رشتو ڪرڻ کان انڪار ڪيو ويو. اها خبر سڄي گهر مٿان وڄ بڻجي ڪرِي. هر اک آلي ٿي وئي. مان ان ڇوڪريءَ جي اکين ۾ آيل لڙڪ ڏسي خود بہ روئي پيو هئس. سوچيم تہ هي ظالم انسان، ڪيئن نہ فرقن جي فرق کي پنھنجو هٿيار بڻائي، دردمندن جون دليون ٿو ڏکائي. مون کي حيرت ٿي انھيءَ سوچ تي حقوق العباد وساري، پنھنجي دقيانوسي سوچ کي اڳيان آڻي، ڪيترين معصوم دلين جا خون ڪيا ٿا وڃن.
وقت پنھنجي مرهم سان ڪي زخم ڇٽايا تہ ڪي سڄر رهيا. هي گهر هڪوار وري پنھنجين خوشين ۾ مگن ٿي ويو. ائين ننڍي خدمتگار جي شادي ڪئي وئي جا هن گهر جي هڪ يادگار شادي هئي. چؤطرف خوشين جا دُهل پئي وڳا. نچي ڪُڏي نئين ڪنوار وٺي گهوٽيتا گهر آيا. مان بہ هنن جي خوشين ۾ خوش هئس. ننڍو خدمتگار شاديءَ کان پوءِ اولادي ٿيو تہ وقت جي کوٽ جو احساس ٿيس. هڪ محرم ۾ منھنجي سينگارڻ وقت منھنجي جسماني سونھن جا ڪجهہ حصا ڪڍي ڇڏيا ۽ مون کي جھڙوڪر گنجو بنائي ڇڏيو. وڏي خدمتگار ڪيترو روڪيو تہ اهو ڪم نہ ڪيو وڃي، پر هن مسڪين جي هڪ بہ نہ ٻڌي وئي. ظاهر آهي ننڍي خدمتگار جون پنھنجون مجبوريون هيون، جنھن ڪري اهو قدم کنيو ويو. اهو سڄو سال مان پنھنجي اڻ پوري وجود سان گذاريو.
مون اهو وقت بہ ڏٺو جڏهن وڏو خدمتگار بيماريءَ ڪارڻ آپريشن ڪرائي گهر آيو ۽ ست مھينا کٽ تي رهيو. هُو روز شام جو کٽ وجهي منھنجي سامھون ويھندو هو ۽ پنھنجي ويران اکين سان مون کي تڪيندو رهندو هو. هن جي تڪليف جو سوچي مان بہ اداس ٿي ويندو هئس. مان بي جان ڀلا ڇا ٿي ڪري سگهيس. وڏي خدمتگار جي هن بيماريءَ کان پوءِ جھڙوڪر ڏکن هن گهر جو در ڏسي ورتو هو.
محرم جو پھريون ڏهو گذرئي اڃان ارڙهن ڏينھن مس ٿيا هئا. مان گهر جي بدليل حالتن جو جائزو وٺي رهيو هئس تہ اوچتو گهر ۾ هڪدم قھرام مچي ويو. خبر آئي تہ وڏي خدمتگار جو ننڍو ڀاءُ هيءُ جهان ڇڏي پنھنجي آخري سفر تي هليو ويو آهي. اها خبر گهر وارن سان گڏ منھنجي لاءِ بہ قيامت کان گهٽ نہ هئي، جو مان بہ تہ هن گهر جو هڪ حصو هئس. جڏهن هن جو مڙھہ ٻاهران گهر ۾ آندو ويو تہ گهر ۾ چؤطرف ڪربلا جھڙي قيامتِ صغرا جو منظر هو. سڀ پنھنجا پراوا اچي گڏ ٿيا هئا. روڄ راڙو هو، ريھون ڪيھون هيون، مون بہ پڇتايو هو، اهو منظر ڏسي. هر اک رت روئي رهي هئي. سينازني ٿي رهي هي. ڇڙيل ڇنا، گهنجيل ڪپڙا، ڪنھن کي ڪو هوش نہ هو. مان بہ هنن جي غم ۾ شريڪ هئس. مان تہ هونئن بہ سورن جي علامت آهيان. منھنجي وجود دردن جي جمال مان جنم ورتو آهي. مان اها نشاني آهيان، جا ڪربلا جي قھري داستان جي ياد ڏياري ٿي.
منھنجو وڏو خدمتگار ۽ سندس ننڍو ڀاءُ پاڻ ۾ دوست هئا. گڏ گهمندا هئا، گڏ ڪمائيندا هئا ۽ گڏ کائيندا هئا. مان ڄاتو ٿي تہ وڏي خدمتگار جي اندر ۾ ڪھڙو ماتم متل آهي. ننڍي ڀاءَ جي موڪلاڻي، وڏي ڀاءَ لاءِ روح جون رڙيون هيون، جي سينو چيري ٻاهر اچي رهيون هيون. هن واقعي کان پوءِ مون هن گهر جي ڀاتين کي ڪنڊن ۾ لڪي روئندي ڏٺو آهي، جو هر هڪ جو وڃڻ واري سان وڏو چاھہ هو.
وقت پنھنجي رفتار سان هلندو رهيو ۽ درد جو زور گهٽبو رهيو، پر وقت جا ڇڏيل زخم مڪمل مَنڊجي نہ سگهيا. منھنجو وڏو خدمتگار هيڪلو بڻجي ويو ۽ ڪو سڄڻ ساٿي نہ رهيس. ڪير ڪيترو ڪنھن جو ساٿ ڏيندو، جيڪي پنھنجا هئا سي بہ هن واقعي کان پوءِ پرايا ڀاسڻ لڳا. نصيبن جو ستايل منھنجو خدمتگار هيءَ تبديلي محسوس ڪندو رهيو ۽ سواءِ ڪجهہ ڪُڇڻ جي سڀ ڪجهہ سھندو رهيو، هاڻي هن کي باقي وقت حياتيءَ جي رڻ ۾ اڪيلو گهارڻو هو. اڄ بہ جڏهن اک کڻي مون ڏي ڏسندو آهي تہ سندس اکين ۾ ماضيءَ جا پاڇا ڏسي مان روئي ويھندو آهيان.
هاڻي هن گهر ۾ اها خوشي نہ رهي، اهي شادمانا نہ رهيا. هر هڪ ظاهري کلي تہ ڳالھائيندو آهي، پر اندر ۾ سُورن جون سَٽون اڀرنديون اٿس. سڄي گهر ۾ ويراني واسو ڪري وئي آهي. جنھن گهر ۾ هر وقت خوشيءَ جا نغما گوجندا هئا، اتي هينئر ماٺ جا منظر ڇانئجي ويا آهن.
ٻيو محرم آيو. منھنجي وجود کي مڪمل ڪيو ويو. هڪوار وري مون کي دل جي سچاين سان سينگاريو ويو. رنگن جي چٽن سان منھنجي سونھن ۾ اضافو ڪيو ويو. بلبن جي جهرمر منھنجي وجود کي نئون حسن بخشيو. نذر نياز باقاعدي ڪيا ويا. منھنجي سجاوٽ تي ننڍي خدمتگار بيجا ويھڪ ڪئي، جنھن ڪري هُو بيمار ٿي پيو. هاڻي هُو وڌيڪ وقت ويھي نہ پئي سگهيو. اولادي هئڻ ڪري ٻارن جو بہ خيال رکڻو هئس، تہ پنھنجي روزگار کي بہ وقت ڏيڻو هئس.
هينئر هن جو مون کي هٽائڻ جو فيصلو ٻڌي، منھنجو وجود لرزي ويو آهي. پنجھٺ سالن جو ساٿ ٽُٽڻ ڪا مسخري تہ نہ آهي. سوچيان ٿو جڏهن منھنجي جاءِ ڪو ٻيو وجود اچي والاريندو تہ منھنجو ڇا ٿيندو؟ مان چند ڏينھن ۾ هتان هليو ويندس، پنھنجي وجود کي پاڻ ويڙهي. خبر ناهي ڪٿي هوندس، خبر ناهي ڇا ٿيندو، پر پوءِ بہ اندر مان اها دعا نڪرندي ته:
سڃاتئي نہ سائل، خدا خوش رکيئي،
وڃون ٿا ڪري، ديس توکي دعائون.