غلام نبي ناشاد
جناب سارنگ سهتو صاحب!
جيئن ته اوهان نجم عباسيءَ جو ڪهاڻي ڪتاب (منهنجون بهترين ڪهاڻيون) جا ڪجهه ڪتاب وڪرو ڪرڻ لاءِ ورتا هئا، پر اڄ تائين انهن جي رڪوري نه ڪئي آهي، اسان تاج وارن کي ڏوهه پيا ڏيندا هياسين، پر لڳي ٿو ته: اسان به توهان وانگر ٿي ويا آهيون، ڏٺو وڃي ته اهڙن ڏيتي ليتي وارن معاملن ۾ اسان کي سڌو هلڻ گهرجي، نه ته شڪ شبها جاڳن ٿا خاص طرح اديب کي پاسو ڪرڻ گهرجي. وڪرو ٿيل ڪتابن جي رقم پنهنجي ايندڙ پگهار مان جلد مالڪن کي رسائيندا... وڌيڪ لاءِ اڃا ن به عمل نه ٿيو ته آمهون سامهون ڳالهائڻ لاءِ اچبو، اميد ته اسان جي اچڻ جي ضرورت نه پوندي. والسلام!
فقط
غلام نبي ناشاد
*
ميان غلام النبي ناشاد!
جيئن بصر جي ڳنڍ مٿان تهه هوندا آهن تيئن ماڻهو به ڪيئي تهه رکندو آهي، انسان کي حقيقي طور پرکڻ ته ڏاڍو اوکو آهي، پر ڪڏهن ڪڏهن ڪي ماڻهو پنهنجي اصليت ڏاڍو تڪڙو ظاهر ڪري وجهندا آهن. جيئن تو مون ڏانهن هڪ هلڪڙو خط لکي پنهنجو اصل ظاهر ڪري وڌو آهي. شڪر آهي اوهان جهڙي ڪُهنه مشق ۽ مها اديب (شاعر پڻ) جي ذهنيت جي پروڙ ته پئي. هن کان اڳ ڪتابن ۾ پڙهيو هوم ته ڪي احسان فراموش ۽ رنگ بدلائيندڙ انسان به ٿيندا آهن، پر اڄ ذاتي مشاهدو ۽ تجربو حاصل ٿيو ۽ اها پڻ خبر پئي ته ”مفاد پرست“ ۽ دغا باز دوست ڪيئن ٿيندا آهن. تو مون کي نه، پنهنجي مقدس ادبي رشتي کي لڄايو آهي. هن وقت منهنجو روح رنجيل آهي، صدمي جي پالوٽ ۾ آهيان، اُن ڪري گهڻي ڊيگهه کان بچندي رڳو تنهنجي مطلب جي ڳالهه ڪندس.
سائين جن حڪم صادر ڪيو آهي ته سندن ڪتابن جو قرض جلد (پگهار ملڻ شرط) موٽايان، پر اهو ته لکيو ڪونه اٿن ته ڪهڙو قرض. تو پنهنجي مبارڪ هٿن سان مون کي ڪو به ڪتاب نه ڏنو هو، البته سائين امان الله عباسي صاحب جن ڪجهه ڪتاب ڏنا هئا ڊاڪٽر صاحب جا، جيڪي مهورت هجڻ سبب ڪن اديبن کي ڏنا هئاسون (گفٽ ۾). ان ڳالهه کي ٽي سال ٿي ويا آهن، ڪڏهن به سائين جن مونڏانهن ڪو ياداشت نامون نه روبرو نه خط رستي جاري ڪيو. هاڻي اوچتو ئي اوچتو خبر ناهي ڪهڙي ڪاوڙ چڙهي، جو تڪڙ ۾ پنهنجو قرض ياد ڪري ورتئون. چوندا آهن ته واڻيون جڏهن کٽندو آهي ته پوءِ بندين ۾ ڦيرگهير ڪندو آهي، سو هاڻي تو به واڻين واري ڪار شروع ڪئي آهي ڇا؟!
خبر پئي آهي ته تو عباسي صاحب کي چيو آهي ته نجم عباسيءَ جي ڪتابن جي رڪوري يوسف سنڌيءَ سارنگ ڏانهن رهيل قرض ۾ لاهي ڇڏي آهي. مون ڏانهن يوسف جو قرض ضرور آهي، پر ڪهڙو! خبر اٿئي سائين جن جي فرمائش تي ’عبرت گروپ‘ وارن جيڪي فوٽا ڪڍيا هئا، اوهان جي ڪتاب جي مهورت ۾ ان جو مبلغ 500 روپيه آهي. فوٽا اوهان کي ڦٻيا ۽ قرض مون مسڪين تي، پر مون يوسف کي اهي پئسا ڏيڻ کان ڪڏهن به انڪار نه ڪيو آهي. هُن ماڻهوءَ کي شاباس هجي جو منهنجون مالي مجبوريون محسوس ڪري ڪڏهن به مون کي تنگ نه ڪيو اٿائين. مون ڪڏهن به يوسف کي اهو نه چيو آهي ته اهو قرض هو اوهان جي رڪوري مان ڪٽي ۽ مان هن ئي هفتي ساڻس ملي اها پڪ ڪندس حقيقت ۾ هئڻ ته ائين گهرجي ها ته انهن فوٽن جا پئسا ٽيئي شاخون (جن پروگرام ڪرايو هو) ورهائي ادا ڪن ها، پر آئون اها چَٽي پنهنجي سرتي کڻان ٿو. ان وچن سان ته ٻيهر تو جهڙي هلڪڙي ماڻهوءَ سان ڪوبه واسطو نه رکبو. تو جو ”ڪونج“ ڪتاب يوسف هٿان ڇپارايو، سو ڪهڙن پئسن مان؟! تنهنجو مون ڏانهن ڪو به قرض نه آهي ۽ نه وري ڪن ڪتابن جي رڪوري، مهرباني ڪري مون تي الزام هڻڻ بند ڪر. مان صفائي پيش ڪرڻ لاءِ، امان الله عباسي صاحب، توڙي يوسف سنڌي سامهون/مُنهان مُنهن ڳالهائڻ لاءِ تيار آهيان.
فقط
سارنگ
*
4 ڊسمبر 1993ع
جناب سارنگ سهتو!
تنهنجي واهيات لفظن جو جواب ڏيڻو پيو.
”منهنجون بهترين ڪهاڻيون“ ڪتاب جا پئسا گهرڻ سان توکي باهه لڳي؟ ’سچ پبليڪيشن‘ جا ڪٿان پئسا آندئي؟ توکي خبر هوندي ته ڪتاب ڇپرايو ڪنهن آهي؟ ۽ ان جو حساب ڪتاب ڪنهن کي ڪرڻ کپي؟ اهي پئسا توکي هر حالت ۾ ڏيڻا پوندا، محترم سائين امان الله عباسي جي تون دَزَ مٽ به ناهين بهرحال تون ڪجهه به چئين ڪتاب کائڻ ڪونه ڏبا، تنهنجو خط ثبوت طور رکيو آهي. توکي لکيل خط واري ڪاپي مون رکي آهي.
غلام نبي ناشاد
*