فياض چنڊ ڪليري
پيارا فياض!
تنهنجي وڃڻ کانپوءِ تمام گهڻو ملول ٿيو آهيان، ڪجهه ڳوڙها به ڳاڙيا اٿم. ڇو؟ رڳو اُن ڪري جو آخر اسين هڪٻئي کي سمجهي ڇو نه پيا سگهون. پنهنجو رشتو اهڙي عجيب نموني ڳنڍجي ويو آهي جو نه ته اهو ٽٽي ٿو سگهي ۽ نه ئي وري ڪو خاص مضبوط ٿي رهيو آهي. رڳو غلط فهميون ئي جنم وٺي رهيون آهن، رڳو برتريءَ جو احساس ئي پيدا ٿي رهيو آهي. خوامخواهه جا مونجهارا پيدا پيا ٿين. ڏس نه! امير نه آئون ۽ نه تون. پارس نه آئون نه تون، خوش نه تون نه آئون. مڪمل نه تون آهين ۽ نه وري آئون. اڌورا آهيون پاڻ. هڪ ٻئي جي ساٿ سان ئي پاڻ پنهنجي مسئلن ۽ مشڪلاتن سان مهاڏو اٽڪائي سگهون ٿا. هڪٻئي جي سهڪار کانسواءِ پاڻ ڪجهه به ڪونه آهيون. ان ڪري اچ ته هڪٻئي کي سمجهون، هڪٻئي سان همدردي ڪريون. پنهنجن پنهنجن مسئلن کي هڪٻئي جي سهڪار سان، صلاح مشوري سان حل ڪرڻ جي ڪوشش ڪريون.
اها صحيح ڳالهه آهي ته تون تمام گهڻو ڇپجين ٿو، سنڌ ۾ تنهنجي نالي جي سڃاڻپ ٿي وئي آهي، پر ڇا ان سان تنهنجا گهرو مسئلا حل ٿي ويا آهن، تون تمام خوش ٿي ويو آهين. تون مڪمل انسان ٿي ويو آهين. مان ڪونه ٿو ڇپجان، ان ڪري آئون جاهل ۽ بي حس آهيان. مون ۾ ماڻهپو ڪونهي. مون تي تنهنجا ٿورا ۽ احسان به آهن ۽ سچ ته مان اهي نه لاهي ٿو سگهان ۽ نه وري وساري ٿو سگهان. تون منهنجو دوست آهين. دوست هڪٻئي کي دلداريون ڏيندا آهن، هڪٻئي کي آٿت ڏيندا آهن، پر تون ڪهڙو دوست آهين، جيڪو مون کي رڳو ٽوڪيندو آهين، منهنجي بيعزتي ڪندو آهين، منهنجي دل شڪني ڪري مون کي ڏک رسائيندو آهين. مون کي دل شڪستو ڪري چوندو آهين تون ڪڏهن به ترقي نه ڪري سگهندين، تون اُتي جو اتي هوندين. تون ڪو ماڻهو آهين. واقعي ماڻهو ته وڏا اديب ۽ گهڻو ڇپجندڙ هوندا آهن. سارنگ سهتو غريب جو ٻار ڪٿان ٿو ماڻهو ٿي سگهي، ترقي ته اهي ڪندا جيڪي رسالن جي زينت بنجندا هجن، مان جنهن کي ڪنهن ڏانهن خط لکڻ ڪونه اچي، اهو ڪٿان ٿو ترقي ڪري سگهي. هن خط سان پنهنجن واسطن تي ڪو برو اثر نه پوڻ گهرجي، جي توکي ڏک رسيو هجي ته مان وري به معافي ٿو وٺان؟ واقعي مان ٻارن سان مٿو هڻي هڻي آڱريون ڳڻيندو، قرض لاهيندو، کڻندو هڪ ڏينهن مري ويندس، پر جيڪي ترقي ڪندا اهي ڊاريڪٽ جنت ۾ ويندا.
توکي خبر آهي هي خط لکندي ڪيترا ڀيرا مون قلم روڪيو آهي، ڪيترا ڀيرا لڙڪ اُگهيا اٿم، اهو سوچيندي ته شايد مان غلط لکي رهيو آهيان، شايد مان ڪنهن جي دل ڏکوئي رهيو آهيان. مان ڇا ڪيان مون وٽ ٻيو ڪو چارو ڪونهي سواءِ وضاحت جي.
ڪيئي ڪلاڪ تنهنجي گهرو مسئلن جي حل لاءِ سوچيندي گذاريا هوندم، ڪيترا ڀيرا تنهنجي بدحال زندگيءَ تي رحم آيو هوندو، پر ڇا اهو سڀ توکي ٻڌائجي ته پوءِ ئي صحيح آهي، تنهنجي گهڻي ڇپجڻ تي اسان کي ساڙ ڪونهي، نه ڪو اسين اَرها آهيون، پر تون پنهنجي گهر ۽ ان جي مستقبل لاءِ به ويچار، ڇو ته گهر جو وڏو تون آهين. اديءَ ۽ ادڙن جو مستقبل تو سان ڳنڍيل آهي. مائٽن مان ڏسين ٿو ته ڪير به توهان جو ڪونهي. منهنجي هيءَ حرڪت جيڪڏهن تولاءِ ڏک يا ڪاوڙ جو سبب بنجي ته ان لاءِ مان توکان هٿ ٻڌي معافي ٿو وٺان. مان توکي پنهنجو دوست به سمجهان ٿو ته ڀاءُ به. يقين ڪر ته تنهنجي خوشيءَ ۾ منهنجي خوشي شامل آهي ۽ تنهنجي ڏک ۾ منهنجو ڏک. مطلب ته مان توکان ڌار نه آهيان. توکي به ڪنهن بي لوث پرخلوص سهاري جي ضرورت آهي، مون کي به. اها ئي ضرورت آفتاب جي آ. پوءِ ڇو نه پاڻ هڪٻئي جا سهارا بنجون.
تون قربانين لاءِ تيار رهه. اهي قربانيون توکي پنهنجي ڪٽنب لاءِ شايد ڏيڻيون پون. بهتر جي اميد رکو، بدتر لاءِ تيار رهو، پر ان جي ڀيٽ ۾ تون سدائين بهتريءَ جو تصور رکندو آهين، اهو به درست ڪونهي. پنهنجي مستقبل لاءِ سوچ. ڪهڙي فيلڊ تولاءِ موزون آهي. اياز اٺين ۾ پڙهي ٿو، ننڍرن جو ته اڃا خرچ ڌار هوندو. اديءَ جو ڌار ۽ هيڏانهن گهر پنهنجو ڪونه اٿوَ. مون کي ته اهو فڪر آهي ته توهان جي گهر جو ڇا ٿيندو. تون ته سولو جواب ڏئي ڇڏيندو آهين ته ڳوٺ هليا وينداسون. مان ٻڌائي ٿو ڇڏيائين ڳوٺ ۾ ڪير به اوهان جو ڪونهي، ڳوٺ ۾ ته اوهان جو مستقبل به تاريڪ ٿي سگهي ٿو. دنيا ۾ ائين به ٿيو آهي ته هڪڙن جي بهتريءَ لاءِ ٻين قربانيون ڏنيون آهن. ممڪن آ اديءَ ۽ ادڙن جي بهتر مستقبل لاءِ توکي پنهنجو مستقبل قربان ڪرڻو پوي. تون انهن ڳالهين لاءِ تيار رهه. توکي پريشان ڪرڻ به منهنجو مقصد ڪونهي، توکي هوشيار ڪرڻ منهنجو فرض آهي، همت به نه هار، جو تون اڪيلو ڪونه آهين، اسين توسان گڏ آهيون، جيسين ضمير زنده ڏک سک ۾ توسان گڏ رهبو. خود اسان کي به تنهنجي واهر ۽ مدد جي ضرورت آهي، رڳو اسين توتي پنهنجا ٿورا ڪونه ٿا ٿڦڻ گهرون.
منهنجا دوست! جي مان غلط لکيو هجي يا حماقت ڪئي هجيم ته مهرباني ڪري منهنجي رهنمائي ڪجان.
واسطن جي واڙ کي ڀيلين متان،
واسطن جي واڙ کي، نت نوان ريج ڏجن.
تنهنجو:
سارنگ
*