ورلڊ سنڌي انسٽيٽيوٽ
هيل جڏهن آءٌ ورلڊ سنڌي ڪانگريس جي آفيس ويس ته اُتي مون ڪافي نوجوان ايندي ويندي ڏٺا ۽ معلوم ڪرڻ تي ڏاڍي خوشي ٿي ته واشنگٽن جا مختلف تعليمي، تحقيقاتي ۽ پاليسي ادارن سان WSI جو انٽرن شپ جو ڪانٽريڪٽ ٿيو آهي، جنهن ذريعي سنڌو سڀيتا (Indus Civilization) جي ڪنهن به موضوع تي دلچسپي رکندڙ شاگرد اسائينمنٽ ڪن ٿا ۽ ان آفيس ۾ اچي ڪم ڪن ٿا.
هن جديد دور جي سڀ کان چڱي حقيقت شراڪت داري يعني Partnership جو ڏس ۾ آمريڪي ادارن سان گڏجي اهڙو ڪم ڪرڻ سنڌ لاءِ سٺو سنوڻ آهي.
WSI هر سال هڪ ڪانفرنس جو اهتمام به ڪندي آهي جنهن ۾ دنيا جي ٻين ملڪن سان گڏوگڏ سنڌ مان به مختلف شعبن جا ماهر مختلف موضوعن تي مقالا پڙهندا آهن انهن ڪانفرنس جا موضوع گهڻو ڪري آزادي، جمهوريت، انساني حق ۽ ٻيا اهم اشوز هوندا آهن. اڄ ڪلهه هي تنظيم سنڌ سان گڏ بلوچستان تي به فوڪس ڪري ٿي. مون ۽ نصير جڏهن آمريڪا روانگيءَ کان اڳ منور لغاري ۽ حميد الرحمٰن کي اي ميلن ذريعي پنهنجي اچڻ جي ڳالهه ٻڌائي ته هنن اسان کي پنهنجي Speak up Series پروگرام ۾ ڳالهائڻ جي دعوت ڏني. ۽ اسان کان پنهنجي شعبن ۽ موضوعن بابت معلومات گهري . نصير ميمڻ Environmental Impacts of Mega Drainage Projects in Sindh (سنڌ اندر ڊرينج جي ميگا منصوبن جا ماحولياتي اثر) جي عنوان تي مقالو تيار ڪيو. مون پاڪستان اندر حڪمرانيءَ جي بحران (Governance Crisis in Pakistan) تي پنهنجي تقرير تيار ڪئي. جنهن جو مک تت جنرل مشرف جي دور حڪومت ۾ پاڪستان ۽ خاص طور تي سنڌ ۾ آيل سياسي، معاشي، سماجي تباهين، سنڌ کي غدار وڏيرن ۽ ايم ڪيو ايم جهڙي فاسشٽ جماعت حوالي ڪري تين وال ڪرڻ جي حوالي سان تفصيل ڏنل هيا.
ان گفتگو واري فورم ۾ ڪافي دوست موجود هيا. ان موقعي تي واشنگٽن ۾ پاڪستاني سفارتخاني جو هڪ عملدار به موجود هو. اسان کي ته سندس موجودگيءَ تي ڪو اعتراض نه هو، جو اسين هت به منهنجو موقف واضح رکندا آيا آهيون ۽ هر ڌر سان گفتگو ۽ ڊائيلاگ ۾ يقين رکون ٿا. پر ان موقعي تي سائين علي نواز ميمڻ اعتراض ڪندي چيو ته جيڪڏهن سفارتخاني کان ماڻهو آيل هو ته کيس اڳواٽ ٻڌايو وڃي ها.
بهرحال گفتگو تمام سٺي ماحول ۾ ٿي. انهن ڏينهن ۾ بلوچستان ۽ پختون خواهه مڪمل طور تي خانه جنگي ۾ هئا. مشرف جي ننگي آمريت چوٽ چڙهيل هئي. سنڌ جي هر صبح ڪنهن نئين بحران سان شروع ٿيندي هئي. سرائيڪي دوست به آمريت جي رويي تي سندن ڪاوڙ ۾ هيا.
سول سوسائٽي، ميڊيا ۽ پروگريسو سياسي جماعتون جمهوريت جي بحالي لاءِ هر وقت پهچي پنهنجي ڪردار جي ڀرپور ادائيگي ۾ رُڌل هيون. اهڙي موقعي تي WSI جي يا ٻين پليٽ فارمز تان سنڌ جي حقيقي ۾ صحيح موقف کي ڪافي ذميوار فردن ۽ ادارن اڳيان واضح ڪرڻ جو موقعو مليو. ان ڳالهه جي به خوشي ٿي ته جن اهم ادارن جو دورو ڪيوسين يا جن سرگرم ماڻهن مان ڪچهريون ۽ ڊائيلاگ ٿيو، انهن وٽ WSI جي ڪم جو سٺو اميج هو.
هن اداري، سنڌ اندر ٻن ٽن مختلف فورمز تان ڪم ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي پر اهو نيٽ ورڪ اتنظيم جي جديد دور جي تقاضائن ۽ گهرجن موجب نه هجڻ، فيصلن ۽ ڪمن ۾ جمهوري مزاج نه هجڻ ۽ بنيادي ڳالهه اها ته نواڻ ۽ تبديلين کي نه سمجهڻ جي ڪري اهي فورمز جٽاءُ نه ڪري سگهيا. ذاتي پسند ناپسند جي روئي ڪري ڪافي سينئير دوستن کان به اهي فورمز هلي نه سگهيا . اڄ جيڪو ڪردار ايس ڊي ايف جو آهي ڪجهه وقت اڳ اهڙو ڪردار انهن فورمز جو هو پر اهو گهڻو وقت نه هلي سگهيو. اڄ ساڳيا دوست فردن جي صورت ۾ اڳيان آهن ۽ اهي سنڌ جو سرمايو آهن پر خبر ناهي ته ڇو گڏجي نه هلي سگهيا شايد تنظيم يا گروهه ۾ گڏجي گهڻو وقت هلڻ جي Dynamics پنهنجي آهي.
WSI به في الحال ٻن ٽن فردن تي ٻڌل آهي. مونکي پنهنجي اپريل 2008ع جي بنگله ديش جي دوري دوران نوبل انعام يافته ڊاڪٽريونس جون چيل سٽون ياد اينديون آهن ته جيڪڏهن هڪڙي ڄمار ۾ پنهنجي ويهه سيڪڙو جيترا به ٻه ماڻهو پيدا ڪري ويا ته اوهان جي زندگي سجائي ٿي وئي. سو اسين جيڪي مختلف ادارا جوڙي هلون پيا، اسان کي ٻيا ماڻهو پيدا ڪرڻا پوندا.