سفرناما

آمريڪا ياترا

”ذوالفقار هاليپوٽي جو هيءُ ڪتاب ”آمريڪا ياترا“ نئين نڪوري ڊڪشن، نئين دور ۽ نئين انداز جو هڪ دلڪش ۽ نمايان مثال آهي. آهن، دانهن، حسرتن، حسين يادن، ٻٽاڪن ۽ اڻوڻندڙ لفاظيءَ سان ڀريل ڪيترن سفرنامن جي ابتڙ هيءُ سفرنامو دراصل ليکڪ جي سفر سان سلهاڙيل انهن حقيقتن، حالتن، حلقن ۽ دلپذير حادثن جو سرنامو آهي، جيڪي آمريڪا جي مسافريءَ تي اُسهڻ کان وٺي واپس ڳوٺ پهچڻ تائين ليکڪ سان پيش آيا. انهن مڙني صورتحالن دوران هڪ هنڌ به وڌاءَ ۽ پڏاءَ جي گرڪڻ نظر نٿي اچي نه ئي مصنوعيت ۽ نقلي پڻي جي ترڪڻ موجود ٿي لڳي.“
انعام شيخ
Title Cover of book آمريڪا ياترا

آمريڪا جون نديون، درياهه، ڊيم ۽ ماحوليات

آمريڪا قدرتي وسيلن، ماحوليات، پاڻي ۽ پيداوار جي ڏس ۾ هڪ زرخيز سرزمين جو نالو آهي. آمريڪا جو ايريگيشن توڙي واٽر سپلاءِ جو نظام دنيا جي جديد ترين نظامن ۾ شامل آهي. پر ڪيترن ئي همراهن کي اهو ٻڌي حيرت ٿيندي ته آمريڪا جا پاڙيسري رياستن توڙي پنهنجن ئي رياستن اندر ڪيترائي پاڻي تڪرار موجود آهن ۽ انهن مان ڪي تڪرار ايترائي پيچيده آهن جيترا پاڪستان اندر. آمريڪا خوشحالي هوندي به ڏڪار ۽ disaster اچن ٿا ۽ انهن کي مُنهن ڏيڻ لاءِ وڏا وڏا اُڀاءُ ورتا وڃن ٿا. آمريڪا ۾ به باقي دنيا نارٿ ۽ ساؤٿ جو جهيڙو آهي ۽ رياستن جي اندروني جهيڙن جي ڪري تقريباً 30 وڏا ڊئم ختم ڪيا پيا وڃن. آمريڪا اندر مختلف رياستن وچ ۾ وهندڙ درياهن تي به وڏا تڪرار موجود آهن. مثال طور قطابا ندي (Catawba Wateree River) تي نارٿ ۽ ساؤٿ ڪيرولينا وچ ۾ تڪرار موجود آهي. ويسٽرن نارٿ ڪيرولينا ۾ وهندي ساؤٿ ڪيرولينا پهچندڙ قطابا ندي جي وهڪري تي ساؤٿ جي پيئڻ جي پاڻي جو سڄو بار آهي ۽ اوهان کي ٻڌي حيرت ٿيندي ته پيئڻ جي پاڻيءَ جي کوٽ جو بحران آمريڪا جهڙي ترقي يافته ملڪ ۾ به موجود آهي.
آمريڪن رورس (American Rivers) واشنگٽن ۾ موجود هڪ اهڙي تنظيم آهي جيڪا پاڻي، ماحوليات ۽ ڊئمن جي اشوز تي ڪم ڪري ٿي. ان تنظيم جو چوڻ آهي ته گلوبل وارمنگ، ماحولياتي گدلاڻ ۽ رياستن وچ ۾ جاري تڪرار جي نتيجي ۾ آمريڪي رياست جو هڪ وڏو حصو اريگيشن توڙي پيئڻ جي پاڻيءَ جي حوالي سان ڪنهن وڏي بحران جي ور چڙهي سگهي ٿو. واضح رهي ته آمريڪي رياستن جي وچ ۾ واضح قانون ۽ آئين هجڻ ڪري ۽ عدليه جي مضبوط هجڻ ڪري ڪافي تڪرارن جو حل ٿيندو پيو وڃي نه ته صورتحال سنڌ پنجاب تڪرار کان به چڙهيل آهي.
ٻي پاسي فلوريڊا. الاباما ۽ جارجيا وچ ۾ پڻ پاڻيءَ جي ورهاست بابت ڪيترائي تڪرار موجود آهي هوڏانهن واشنگٽن ۽ سندس ڪافي شهرن ۾ به درياهن جي پاڻي جي منصفاڻي ورڇ جو تڪرار موجود آهي ان تڪرار جي نبيري لاءِ ڪيترائي مذاڪرات هلندڙ آهن. ورجينيا بمقابله ميري لينڊ اڃان ٻيو تڪرار آهي. هوڏانهن واشنگٽن ۾ قديمي مقامي ماڻهن جي اعتراض تي سنيڪ ڊئم ختم ڪري ماحوليات کي بچائڻ جي ڪوششن جا واعدا پڻ ڪيا پيا وڃن.
American Rivers موجب هن وقت آمريڪا جون هيٺيون نديون زبردست ماحولياتي خطري، دٻاؤ ۽ تڪرارن جي ور چڙهيل آهن. آءٌ رڳو پڙهندڙن جي دلچسپيءَ لاءِ انهن جا نالا ڏئي رهيو آهيان ڇاڪاڻ ته هر هڪ ندي ۽ درياهه جي تڪرار تي لکڻ معنى ته ٻه ٽي سؤ صفحا ٻيا گهرجن.
1- Catawba-Wateree River in North Carolina and South Carolina
2- Rogue River in Oregon
3- Poudre River in Colorado
4- St.Lawrence River in New York and Canada
5- Minnesota River in Minnesota
6- St.Johns River in Florida
7- Gila River in New Mexico and Arizona
8- Allagash Wilderness Waterway in Maine
9- Pearl River in Louisiana and Mississippi
10- Niobrara River in Nebraska