ڪُوئِينِ ميري يونيورسٽي
جتي 30 سيڪڙو انٽرنيشنل شاگرد داخل آهن
جيتوڻيڪ ڪوئين ميري يونيورسٽي پنهنجو موجوده تعارف ته سال 2000ع ۾ حاصل ڪيو آهي پر هن جي قيام جو قصو گهڻو آڳاٽو آهي. هي يونيورسٽي لنڊن جي مرڪزي علائقي ۾ واقع آهي. هن جو پورو نالو“ڪوئين ميري يونيورسٽي آف لنڊن” آهي. هن يونيورسٽي ۾ه اٽڪل ويهه هزار شاگرد داخل آهن. يونيورسٽي جي ڪل شاگردن جو اٽڪل ٽيهه سيڪڙو انٽرنيشنل شاگردن تي مشتمل آهي جيڪي پاڪستان سميت دنيا جي هڪ سئو ٽيهن کان وڌيڪ ملڪن سان تعلق رکن ٿا. سنڌ جي ضلعي نوشهرو فيروز ٺارو شاهه شهر جي هڪ ننڍڙي ڳوٺ “سخي واهي” سان تعلق رکندڙ ڊاڪٽر سليمان پيرزادو HEC اسلام آباد جي اسڪالرشپ حاصل ڪري ڪوئين ميري يونيورسٽي مان ميڊيڪل سائنس ۾ پي ايڇ ڊي حاصل ڪري آيو آهي. ڊاڪٽر سليمان اڄڪلهه لياقت ميڊيڪل يونيورسٽي ڄامشورو ۾ اسسٽنٽ پروفيسر آهي. نوشهرو فيروز جي تعلقي محراب پور جو نوجوان ڊاڪٽر اياز راڄپر پڻ هن يونيورسٽي مان تعليم حاصل ڪئي آهي ۽ هو اڄڪلهه ايشيا جي هڪ عرب ملڪ عمان ۾ نوڪري ڪري رهي آهيو. ٺٽي جي ڊاڪٽر عظيم سومرو ۽ بدين جي خرم ميمڻ پڻ هن يونيورسٽي مان اعليٰ تعليم حاصل ڪئي آهي. انهن سڀني دوستن پنهنجي صلاحيتن جي بنياد تي مختلف اسڪالرشپس حاصل ڪيون هيون.
ڪوئين ميري يونيورسٽي جي بڻ بڻياد جو سلسلو لنڊن جي چئن آڳاٽن ڪاليجن جهڙوڪ ڪوئين ميري ڪاليج، ويسٽ فيلڊ ڪاليج، سينٽ بارٿولوميوز هاسپيٽل ميڊيڪل ڪاليج ۽ لنڊن هاسپيٽل ميڊيڪل ڪاليج سان ملي ٿو. اهي ڪاليج يونيورسٽي آف لنڊن سان منسلڪ هيا. بعد ۾ انهن ڪاليجن کي سهڪاري بڻائي ڪوئين ميري يونيورسٽي آف لنڊن کي وجود ۾ آندو ويو.
ڪوئين ميري يونيورسٽي جنهن شخصيت جي نالي پٺيان سڃاتي وڃي ٿي، تنهن کي عام طور تي “ميري آف ٽريڪ” به سڏيندا آهن. ميري آف ٽريڪ يونائيٽڊ ڪنگڊم آف گريٽ برٽين جي 1910ع کان 1936ع تائين حڪمران رهي آهي. ان سان گڏ هوءَ هندوستان ۽ برطانيا جي تسلط هيٺ آيل ٻين رياستن ۽ ملڪن جي پڻ راڻي يا حڪمران رهي آهي. سندس پورو نالو “ وڪٽوريا ميري آگسٽا لوئزي اولگا پائولن” هيو پر عام طور تي کيس “ڪوئين ميري” به سڏيندا آهن. ڪوئين ميري جي ياد ۾ نه رڳو لنڊن ۾ ڪوئين ميري يونيورسٽي قائم آهي، پر سندس نالي پٺيان پاڪستان جي شهر لاهور ۾ ڪوئين ميري ڪاليج (جيڪو اصل ۾ 1908ع ۾ وڪٽوريا ميري گرلس هاءِ اسڪول جي نالي سان قائم ڪيوويو هيو) ، هندوستان جي شهر چناءِ ۾ ڪوئين ميري ڪاليج ۽ هانگ ڪانگ ۾ سندس نالي پٺيان ڪوئين ميري هاسپيٽل پڻ قائم آهن. برطانيا جي موجوده راڻي ايلزبيٿ ٻي سندس پڙ پوٽي آهي. ڪوئين ميري برطانيا جي بادشاهه جارج پنجين جي گهرواري هئي.
ڪوئين ميري يونيورسٽي آف لنڊن جون پنج ڪئمپسون آهن جيڪي لنڊن شهر جي مختلف علائقن ۾ واقع آهن. اهي پنج ئي ڪئمپسون ۽ منجهن قائم مختلف تدريسي، تحقيقي شعبا ۽ اتي تعليم لاءِ ٻين لاڳاپيل سهوليتن جا تفصيل هيٺئين ريت آهن.
1. ڪوئين ميري يونيورسٽي مائيل اينڊ روڊ لنڊن؛ لنڊن شهر جي مائيل اينڊ روڊ واري سائيٽ تي واقع هيءَ يونيورسٽيءَ جي مکيه ڪئمپس آهي. جنهن ۾ هيومنٽيز ائنڊ سوشل سائنسز، انجنيئرنگ ۽ سائنس واريون فئڪلٽيون، انتظامي دفتر، سينٽرل لائبريري، ليڪچر هال ۽ شاگردن جا زياده رهائشي هال هن ئي ڪئمپس ۾ موجود آهن. انجنيئرنگ ۽ سائنس فئڪلٽيءَ جا اسڪول آف بايولاجيڪل ائنڊ ڪيميڪل سائنس، اليڪٽريڪل انجنئييرنگ ائنڊ ڪمپيوٽر سائنس، انجنيئرنگ ائنڊ مٽيريل سائنس، اسڪول آف ميٿميٽيڪل سائنس، اسڪول آف فزڪس ائنڊ ايسٽرانامي ۽ هيومنٽيز ائنڊ سوشل سائنسز فئڪلٽي جا اسڪول آف بزنس ائڊمنسٽريشن، اسڪول آف ايڪنامڪس ائنڊ فئنانس، اسڪول آف انگلش ائنڊ ڊراما، اسڪول آف جاگرافي، اسڪول آف هسٽري ڊپارٽمنٽ آف انگلش، اسڪول آف لئنگئجز، لِنگوِسٽڪس ائنڊ فلم، ڪمپيئريٽِو لٽريچر، اسڪول آف پاليٽڪس ائنڊ انٽرنيشنل رليشن کان علاوه ٻيا به ڪي ئي اسڪول، انسٽيٽيوٽ ۽ سينٽر پڻ اعليٰ تعليم واري شعبي ۾ نمايان حيثيت رکن ٿا.
2. ڪوئين ميري يونيورسٽي وائيٽ چپل لنڊن: هيءَ ڪئمپس وائيٽ چپل واري علائقي ۾ واقع آهي. هي ڪئمپس ميڊيڪل سائنسز واري تدريس ۽ تحقيق جي حوالي سان وڏي شهرت رکي ٿي. هن ڪئمپس ۾ خاص طور تي ميڊيسن ائنڊ ڊينٽسري اسڪول، انسٽيٽيوٽ آف هيلٿ سائنس، رايل لنڊن هاسپيٽل، انسٽيٽيوٽ آف ڊينٽسٽري، ۽ ميڊيڪل لئبريري قابل ذڪر آهن.
3. ڪوئين ميري يونيورسٽي چارٽرهائوس اسڪوائر لنڊن؛ هيءَ ڪئمپس جيڪا لنڊن شهر جي چارٽر هائوس اسڪوائر واري علائقي م واقع آهي سا پڻ ميڊيڪل ريسرچ جي مکيه مرڪز طور ڄاتي وڃي ٿي. هتي جا وولفسن انسٽيٽيوٽ آف پِرِيوينٽِوِ ميڊيسن، دِي جان وين سائنس سينٽر، دِي جوزف راٽبلٽ بلڊنگ ائنڊ هيرٽ سينٽر ۽ ميڊيڪل سائنسز جي شاگردن جا رهائشي هال نمايان آهن.
4. ڪوئين ميري يونيورسٽي ويسٽ سمٿ فيلڊ لنڊن؛ سمٿ فيلڊ واري علائقي ۾ قائم هيءَ ڪئمپس پڻ ميڊيڪل درس و تدريس ۽ تحقيق واري حوالي سان وڏي نيڪنامي رکي ٿي. هن ڪئمپس ۾ ڪارڊيووسڪيولر، ڪئنسر، اپيڊيميولاجي ۽ پبلڪ هيلٿ ريسرچ وارن شعبن ۾ تمام وڏو ڪم ڪيو وڃي ٿو.
5. ڪوئين ميري يونيورسٽي لنڪولنس اِن فيلڊ لنڊن؛ هن ڪئمپس ۾ قانون ۾ معياري تدريس ۽ تحقيق جوڪم ڪيووڃي ٿو. ڪئمپس ۾ “پوسٽ گريجوئيٽ لا سينٽر”، ڪمرشل لا اسٽڊيز واري حوالي سان خاص حيثيت جو حامل آهي.
ڪوئين ميري يونيورسٽي جي جنم ڀومي يعني لنڊن شهر ۽ اتي آباد سنڌين جو احوال به دلچسپي کان خالي نه آهي. هي شهر نه رڳو برطانيا پر پوري دنيا جي نگاهن جو مرڪز بڻيل رهي ٿو. هن شهر ۾ جتي دنيا جي ڪنڊ ڪڙڇ جا ماڻهو رهن ٿا اتي سنڌ ۽ هند جي سنڌين جو پڻ وڏو تعداد رهي ٿو. لاڙڪاڻي جي ننڍڙي ڳوٺ غلام ڀٽو سان تعلق رکندڙ ۽ چانڊڪا ميڊيڪل ڪاليج مان ايم بي بي ايس جي ڊگري حاصل ڪري لنڊن ۾ مستقل رهائش پذير ڊاڪٽر هدايت الله ڀٽولنڊن ۾ سنڌين جي تنظيم ورلڊ سنڌي ڪانگريس جو صدر آهي. لاڙڪاڻي جي هڪ ٻئي ڳوٺ پير بخش ميتلو سان تعلق رکندڙ ڊاڪٽر علي گل ميتلو ۽سنڌ جي نامياري اديبه ذبيده ميتلو، ۽ ناميارو صحافي امداد اوڍو پڻ لنڊن ۾ مستقل طور رهائش پذير آهي ۽ اتان “ريڊيووائيس آف سنڌ” جاري ڪيو اٿائين جنهن جي نشريات انٽرنيٽ وسيلي سموري دنيا جي ملڪن ۾ ٻڌي وڃي ٿي. مان جڏهن وڌيڪ معلومات حاصل ڪرڻ لاءِ لنڊن ۾ مستقل طور رهندڙ لاڙڪاڻي جي هڪ نامياري انجنيئر سعيد احمد سومرو سان رابطو ڪيم ته هن ٻڌايو ته برطانيا ۾ رهندڙ سنڌين هڪ سماجي عام ڀلائي واري تنطيم “سنڌي ايسوسيئيشن آف يورپ” پڻ قائم ڪئي آهي جنهن جي مرڪزي آفيس پڻ لنڊن ۾آهي.انهيءَ کان علاوه لنڊن ۾ قائم ٿيل سنڌ ڊاڪٽرس ايسوسيئيشن جا عهديدار ڊاڪٽر ضياءُالدين شيخ، ڊاڪٽر افسانه ڀرڳڙي، ڊاڪٽر اويس شيخ، ڊاڪٽر شهاب ڪلهوڙو، ڊاڪٽر ارشد ميمڻ، ڊاڪٽر وقاصي ۽ ٻيا سنڌ جا گهڻگهرا پڻ سنڌين جي عام ڀلائي لاءِ متحرڪ آهن. بحرحال مون کي يقين آهي ته ڪوئين ميري يونيورسٽي لنڊن مان تعليم پرائڻ جي خواهش رکندڙ نوجوان لنڊن وڃي پاڻ کي اوپرو محسوس نه ڪندا ڇو ته اتي رهندڙ سندن ديس واسي سنڌ کان ويندڙ نوجوانن جي آجيان، رهنمائي ۽ مدد لاءِ هميشه تيار رهندا آهن.
(ڪاوش مڊويڪ مئگزين، 19 نومبر 2014)