ڊينمارڪ جي ڪوپن هَيگن يونيورسٽي
دنيا جي هڪ قديم درسگاهه
ڪوپن هَيگن يونيورسٽي تي لکڻ جو اتساهه مونکي ائين مليو جو ڪجهه ڏينهن اڳ مان اڳوڻي وفاقي وزير نثار ميمڻ جي گهرواري ۽ قومي اسيمبلي جي ميمبر ماروي ميمڻ جي ماءُ فازيا ميمڻ جو انگريزي ٻوليءَ ۾ لکيل هڪ ڪتاب “بائونٽيز آف هيلٿ” (Bounties of Health) پڙهي رهيو هيس ته منهجي نطرن ۾ هن ڪتاب جو اهو صفحو گذريو جنهن ۾ ڪوپن هيگن يونيورسٽي پاران ڪيل هڪ تحقيق جو ذڪر ڪيل هيو. هن يونيورسٽي جي ان تحقيق جوجيڪوانسان دوست پهلو هيو ان مون کي ڏاڍو متاثر ڪيو جنهن ڪري منهنجي ذهن ۾ ڪوپن هيگن يونيورسٽي بابت هڪ سٺي تاثر جنم ورتو. ڪتاب ۾ لکيل هيو ته ڪوپن هيگن يونيورسٽي ۾ ٿيل هڪ تحقيق مطابق ماکيءَ جي هڪ چمچي ۾ اڌ چمچو دالچيني جي پائوڊر جو ملائي هفتو ڏيڍ روزانو استعمال ڪرڻ سان ماڻهو هڏن ۽ جوڙن ۾ سور واري بيماري “ارٿرائيٽس” (Arthritis) کان ڇوٽڪارو حاصل ڪري سگهي ٿو. ان تحقيق جا وڌيڪ تفصيل هن ريت هيا ته ڪوپن هيگن يونيورسٽي جي تحقيقارن ٻه سئو اهڙن ماڻهن جو تجزيو ڪيو جن کي جوڙن ۾ سور هيو، انهن مان زياده تر مريض اهڙا هيا جيڪي ان سور جي ڪري گهمڻ ڦرڻ ۽ اٿڻ ويهڻ کان به لاچار هيا. اهڙن ٻن سئو مريضن کي جڏهن ڊاڪٽرن مٿئين نسخي موجب ماکي ۽ دالچيني جي پائوڊر وارو وزن کاريو ته انهن مريضن مان ٽيهتر سيڪڙو مريضن جو سور هڪ هفتي اندر ئي گهٽجي ويو ۽ هڪ مهيني اندر اهي ٻيهر گهمڻ ڦرڻ لائق ٿي ويا. ڪوپن هگين يونيورسٽي جي انهيءَ ڪارڪردگي کي پيشِنطر رکي مون هن يونيورسٽي بابت مطالعو شروع ڪيو جيڪو هن ريت هيو.
يونيورسٽي آف ڪوپن هيگن جنهن کي عام طور تي “ڪوپن هيگن يونيورسٽي” جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو سا اتر يورپ جي خوبصورت ملڪ ڊينمارڪ جي گادي واري شهر ڪوپن هيگن ۾ قائم آهي. هي يونيورسٽي ڊينمارڪ جي سڀ کان پراڻي ۽ اتر يورپ جي ٻيو نمبر وڏي يونيورسٽي آهي، هن کان اڳ اتر يورپ جي ملڪ سوئيڊن ۾ يونيورسٽي موجود هئي جيڪا ڪوپن هيگن يونيورسٽي کان صرف ٻه سال اڳ يعني 1477ع ۾ قائم ڪئي وئي هئي جنهن جو نالو “اپسالا يونيورسٽي” آهي. ٽائيمزايجوڪيشن ورلڊ يونيورسٽيز رئنڪنگ جي رپورٽ مطابق ڪوپن هيگن يونيورسٽي دنيا جي هڪ سئو پنجاهين معياري يونيورسٽي آهي. هن يونيورسٽي ۾ اٽڪل اٺٽيهه هزار شاگرد پڙهي رهيا آهن.
ڪوپن هيگن يونيورسٽي جو ڊينمارڪ جي بادشاهه “ڪرسٽين وَن” اڄ کان پنج سئو پنجٽيهه سال اڳ پهرين جون 1479ع تي افتتاح ڪيو هيو. ان وقت هن يونيورسٽي ۾ ڪل چار فئڪلٽيون هيون جهڙوڪ فلاسافي، ٿيالاجي، ميڊسنز ۽ قانون.اڄڪلهه هن يونيورسٽي ۾ جديد زماني جي سڀني مُروَج علمن جا شعبا ۽ تحقيقي سرگرمين جون اعليٰ پائي جون سهوليتون موجود آهن. يونيورسٽي جي اٺن سائنسدانن،استادن ۽ اڳوڻن شاگردن مختلف شعبن ۾ نمايان تحقيق ۽ ڪارڪردگي جي عيوض نوبيل انعام حاصل ڪيا آهن. ڪوپن هيگن شهر ۾ هن يونيورسٽيءَ جون چار ڪئمپسون واقع آهن. جن جون فئڪلٽيون ۽ تدريسي شعبا هن ريت آهن جهڙوڪ فئڪلٽي آف هيلٿ ائنڊ ميڊيڪل سائنسز، فئڪلٽي آف سوشل سائنسز، فئڪلٽي آف لا، فئڪلٽي آف ٿيالاجي، فئڪلٽي آف سائنس فئڪلٽي آف هيلٿ ائنڊ ميڊيڪل سائنس، فئڪلٽي آف هيومنٽيز، فئڪلٽي آف سائنس ۽ فئڪلٽي آف هيلٿ ائنڊ ميڊيڪل سائنسز.
هيءَ ڳالهه پڻ قابلِ ذڪر آهي ته 2007ع ۾ ڊينمارڪ جي “رائيل ويٽرنري ائنڊ ائگريڪلچر يونيورسٽي” ۽ “ڊينش يونيورسٽي آف فارماسوٽيڪل” کي ڪوپن هيگن يونيورسٽي ۾ ضم ڪيو ويو هيو جنهن جي نتيجي ۾ ڪوپن هيگن يونيورسٽي ۾ جيڪو هيلٿ ائنڊ لائيف سائنسز وارو سينٽر جڙيو آهي تنهن کي اتر يورپ جي بهترين سائنسي ۽ ميڊيڪل ادارن مان هڪ ليکيو وڃي ٿو. ان دعويٰ جو دليل هي به آهي ته هن يونيورسٽي جي جن اٺن تحقيقارن کي نوبيل انعام مليا آهن انهن مان کين پنج نوبيل انعام ميڊيسنز ۽ ميڊيڪل سائنسز ۽ ٽي نوبيل انعام فزڪس واري فيلڊ ۾ نمايان ڪم ۽ دريافتن عيوض ڏنا ويا آهن.
ڪوپن هيگن يونيورسٽي اندر “ڪوپن هيگن سائنس سِٽي”، هتان جي ريسرچ لئيبارٽيز، ۽ شهرين وچم هڪ مسلسل رابطي جي ڪم ڪري ٿي جنهن ذريعي هنن ليئبارٽرين ۾ ٿيندڙ نئين تحقيق جي ڄاڻ شهرين ڏانهن منتقل ڪئي وڃي ٿي ته جيئن هو به ان مان فائدو حاصل ڪري سگهن ۽ ان سان گڏ کين سائنسي سهوليتون پڻ مهيا ڪيون وڃن ٿيون. ان ڏس ۾ ڪوپن هيگن يونيورسٽي اسپتال پڻ قابل قدر ڪردار ادا ڪندي رهي ٿي.
ڪوپن هيگن يونيورسٽي جي سڀني ڪئمپسن ۾ فئڪلٽين ۽ هڪ سئو کان وڌيڪ تدريسي شعبن جي موجودگي کان علاوه هن يونيورسٽي جو تاريخي ۽ ڪلاسيڪل نوعيت جون خوبصورت عمارتون باٽنيڪل گارڊنس، ماحول دوست گرين لائيٽ هائوسز، هاءِ ٽيڪ ريسرچ لئبارٽريون، ڪشاده آڊيٽوريم، ميوزمس، ريزيڊنشل هال ۽ پِليگرائونڊس، شاگردن جي ڀلائي جو تنظيمون ۽ سوسائٽيون، انٽرٽينمنٽ ائنڊ انٽيليڪچوئل ڪلب ڪوپن هيگن يونيورسٽي کي اتر يورپ ۾ تعليم ۽ تحقيق جي ميدان ۾ هڪ خاص مقام ڏيارين ٿا.
هونئن ته ڪوپن هيگن يونيورسٽي خود ئي ڊينمارڪ ملڪ جي تعارف جو هڪ خاص حوالو آهي پر ڊينمارڪ جي سرسري جائزي وٺڻ کان پوءِ هن ملڪ جي حوالي سان جيڪي ٻيون به دلچسپ حقيقتون سامهون اچن ٿيون اهي هن ريت آهن.
ڊينمارڪ اتر يورپ ۾ اسڪينڊينويا واري جاگرافيڪل ريجن جو هڪ ملڪ آهي. هن ملڪ جو پورو نالو ڪنگڊم آف ڊينمارڪ آهي. هن جا ٻيا پاڙيسري ملڪ سوئيڊن، ناروي ۽ جرمني آهن. اتر يورپ جي هڪ ٻئي خوبصورت ملڪ سوئيڊن سان هن ملڪ جي سرحدي ويجهڙائپ ته ايتري آهي جو سنڌي ٻوليءَ جوناميارو سفرناما نگار الطاف شيخ جيڪو ڊينمارڪ جي پاڙيسري ملڪ سوئيڊن جي شهر مالمو ۾ ٻه سال رهي اتان جي ميريٽائيم يونيورسٽي مان پڙهي آيو آهي، اهو پنهنجي اردو ٻولي واري ڪتاب “ ڪراچي سَي ڪوپن هيگن تَڪ” ۾ لکي ٿو ته “ اسان کي سوئيڊن جي شهر مالمو ڏانهن وڃڻوهيو تنهنڪري سوئيڊن جي بين الاقوامي ايئرپورٽ تي لهڻ جي بجاءِ اسان ڊينمارڪ جي هوائي اڏي ڪوپن هيگن تي لٿاسين ڇو ته ڊينمانرڪ جو گادي وارو شهر ڪوپن هيگن سوئيڊن جي شهر مالمو کي ايترو ويجهو آهي جيترو ڪراچيءَ واري ڪيماڙي منوڙي کي ويجهي آهي.”
ٽيتاليهه هزار اٺانوي ڪلوميٽرن تي ڦهليل هن ملڪ جي ڪل آبادي اٽڪل ڇاونجاهه لک ماڻهن تي مشتمل آهي.هتان جي قومي ٻولي ڊئنش آهي پر هتي انگريزي ٻوليءَ جو خاصو واهپو آهي.
“يونيورسٽي آف ڪوپن هيگن” جي جنم ڀومي يعني ڪوپن هيگن نه رڳو ڊينمارڪ جي گادي جو هنڌ آهي پر هي شهر ڪوپن هيگن يونيورسٽي سميت ڪيترن ئي قدرتي نظارن، تاريخي ۽ تفريحي جاين جو مرڪز هجڻ ڪري ڏيهان ڏيهه مشهور آهي. ڪوپن يونيورسٽي مان تعليم جي خواهش رکندڙ نوجوان نه رڳو اتان تعليم حاصل ڪري ڪاميابين سان همڪنار ٿي سگهن ٿا پر اهي هن شهر جي رونقن ۽ راحتن جي رازکي پروڙي هن شهر بابت پنهنجي مشاهدي ۽ معلومات ۾ به اضافو ڪري سگهن ٿا.
(ڪاوش مڊويڪ مئگزين، 13 آگسٽ 2014)