دوستن احبابن ۽ ڳوٺ واسين پاران ڀيٽا
سائين لائق منهنجو محسن استاد Mentor ۽ سفر جو ساٿي- لطيف، اياز، سنڌي ادب، صحافت، رک رکاءُ ۽ مزاج مطلب ته هر صنف ۽ شخصيتن جي ڀرپور ڄاڻ ۽ اُنجو منهنجي شاگردي ۽ نوڪري واري سفر ۾ رهنمائي. اهي سڀ خوبيون ۽ ڳالهيون. پر افسوس جو آئون کيس زندگيءَ جي آخري سفر ۾ ساٿ نه ڏئي سگهيس.
سُبحان ميمڻ، 18 جنوري 2014ع
سائين لائق جي اوچتي وفات جو ٻڌي تمام گھڻو افسوس ٿيو. سائين لائق گهڻ رخي شخصيت جو مالڪ هو. هو بهترين استاد، بهترين صحافي، بهترين اديب، سخن شناس، ماٺيڻو ۽ سادو انسان هو، جنهن سان به تعلق هوندو هئس، ان کي جيءَ ۾ جايون ڏيندو هو، هر ٽهيءَ جو ماڻهو ائين سمجھندو هو ته سائين لائق منهنجو دوست آهي، اهو سندس قربائتي شخصيت جو اثر هو. هو نه فقط واسطو رکندو هو، پر نڀائيندو به هو. هر حال ۾ سڀني وٽان ڀيرو ڪندو هو. ائون جڏهن پيٽارو ۾ پڙهندو هوس ته مون سان ملڻ لاءِ اتي به ايندو هو. تعليم جي اهمت ۽ افاديت کان نوجوانن کي آگاهه ڪندو رهندو هو، سندس صحبت ۾ رهڻ وارا تمام وڏن عهدن تي پهتا. ٻوليءَ جي صحيح استعمال لاءِ هن زندگي وقف ڪري ڇڏي. هن جون ڪيل خدمتون، ڏنل محبتون هميشه ياد رهنديون. اهڙا انسان ورلي پيدا ٿيندا آهن. سندس وفات نه فقط سندس خاندان، ڳوٺ ۽ ٿيٻا برادريءَ ۾ خال پيدا ڪيو آهي، پر صحافتي ۽ ادبي لڏي ۾ به سندس جاءِ ڀرڻ ۾ وقت لڳندو.
غلام قادر ٿيٻو ، ايڊيشنل آءِ . جي ڪراچي
سائين لائق مون کان تقريباً 15 کان 20 سال عمر ۾ ننڍو هو، اسان جو ويجهو عزيز هو، سادي طبيعت رکندڙ انسان هو. هو جيترو مون سان ويجهو هو، اوترو ئي منهنجي پٽن ۽ پوٽن سان. سڀ ڪو سمجهندو آهي ته سائين لائق منهنجو دوست آهي. هميشه ڇوڪرن کي پڙهڻ جي تلقين ڪندو هو. راڄ ڀاڳ جي لهواري اوڀاري يا سياسي اٿل پٿل جي وڏي ڄاڻ رکندو هو. سڄي سنڌ ۾ وڏو واسطو هئس. مرڻي پرڻي سڀني وٽ ويندو هو. پاڻ غريب ماڻهو هو، پر دل جو سخي هو. سدائين اخبارون ۽ رسالا ٿيلهيءَ ۾ هوندا هئس. اسان کي به اخبارون وٺڻ جي اهڙي هير وڌائين، جو سڀ اخبارون اوطاق تي گھرائيندا آهيون. هو سدائين ياد رهندو. اهڙا ڀلا ماڻهو گهٽ پيدا ٿيندا آهن.
ڏاڏو مال خان ٿيٻو
اسان جو خاندان حضرت مخدوم سرور نوح رحه جو مريد آهي ۽ اسان جي خاندان جو وڏو ڏاڏو فقير لائق ڏنو درويش صفت ماڻهو هو، مرشدن سان تمام گهڻي عقيدت هجڻ ڪري مرشدن کيس نو لک گودڙيءَ سان نوازيو، جيڪا اڄ به اسان وٽ تبرڪ طور موجود آهي! ۽ سندس نالي سان هالا ۾ مرشدن جي درگاهه تي حجرو به ٺهيل آهي. سندس نالو پيڙهي درپيڙهي ڦرندو منهنجي ڏاڏي تي رکيو ويو، جنهن کي ٽي فرزند محمد سليمان، حاجي محمد اسماعيل ۽ پير بخش هئا. انهن مان حاجي محمد اسماعيل اسان جو والد هو، جنهن کي پڻ ٽي پٽ هئا، جن ۾ لائق ڏنو (لائق سنڌي)، محمد قاسم (يعني آءٌ) ۽ محمد بخش جيڪو جوانيءَ ۾ ئي گذاري ويو ۽ ٽي نياڻيون هيون.
جڏهن آئون ڇهين ڪلاس ۾ پڙهندو هئس ته اسان جو والد 1969ع ۾ وفات ڪري ويو، ان کانپوءِ منهنجي پرورش، پڙهائيءَ جو ذمو منهنجي وڏي ڀاءُ جنهن کي سڄي سنڌ لائق سنڌيءَ جي نالي سان سڃاڻي ٿي ان پنهنجي ڪلهن تي کنيو. مون جڏهن 1974ع ۾ مئٽرڪ پاس ڪئي ته مونکي يونين ڪائونسل ٽنڊو حيدر ۾ ناڪي منشي طور نوڪري وٺي ڏني. انهن ڏينهن ۾ علي پيلس جو مالڪ سيد بشير احمد شاهه تعلقي حيدرآباد جي يونين ڪائونسلن جو ايڊمنسٽيٽر هو ۽ سبحان ميمڻ جو دوست هو، جنهن جي معرفت مون کي نوڪري ملي.
جڏهن منهنجي ڀاءُ صحافتي دنيا ۾ پير پاتو ته مرحوم شيخ علي محمد، شهيد ذوالفقار علي ڀٽي جي اخبار هلال پاڪستان جو ايڊيٽر هو، جيڪا اخبار پڪي قلعي حيدرآباد مان نڪرندي هئي ۽ 73-1974ع ۾ شيخ علي محمد وري پنهنجي اخبار ”آفتاب“ نالي ڪڍي ته ادا به ان اخبار ۾ ڪم شروع ڪيو ۽ ڪجهه وقت مون به آفتاب اخبار ۾ سرڪيوليشن مئنيجر طور ڪم ڪيو.
اسان وٽ ڪجهه ايڪڙ زمين هئي، ٻي ڪا خانداني ملڪيت نه هئي، اها زمين به ڪجهه وقت وڏيري بقادار ٿيٻي وٽ مقاطي ۾ هئي پوءِ والد صاحب پنهنجي زندگي، ۾ ئي کپائي ڇڏي. انهن ڏينهن ۾ ڀاءُ ماستري جي نوڪري ڪندو هو ۽ گهر جو سڄو خرچ ۽ اسان جون پڙهايون سڀ ڀاءُ جي پگهار تي ئي هلي رهيون هيون. گهٽ آمدني هجڻ باوجود ادا سائين مون کي پڙهائي پيءُ وارو فرض نڀائيندو رهيو. جيڪا شفقت اسان کي ڀاءُ طرفان ملي شايد ايتري بابا به نه ڏيئي سگهي ها، ڪڏهن به بابا جي ڪمي محسوس ٿيڻ نه ڏنائين، پنهنجون ضرورتون پنهنجي دل ۾ رکي هميشه منهنجون جائز ناجائز خواهشون پوريون ڪندو رهيو. پيءُ وارو پيار اسان کي ڀاءُ طرفان ئي مليو، آءُ به سندس تمام گهڻي عزت احترام ڪندو هئس. ادا سائين هر رشتي کي تمام سٺي نموني سان نڀائيندو رهيو. ادا کي جي پيءُ جي نظر سان ڏسجي ته هُو باوقار با ڪردار پيءُ هو، جي ڀاءُ جي نظر سان ڏسجي ته هُن جهڙو ڀاءُ ڪٿي نه ملندو ۽ جي دوست جي نظر سان ڏسجي ته ادا دوستيون بيخوبي نڀائڻ ڄاڻندو هو. سندس طبيعت سادي پر اهڙي ته نرالي هوندي هئي جو ڪير هڪ دفعو ملي ته هر هر ملڻ جي خواهش ظاهر ڪري ۽ اهو سندس طبيعت جو ئي ڪمال هو ته ادا ڪڏهن به اڪيلو نظر نه ايندو هو، هر وقت ڪو نه ڪو دوست ساڻس گڏ هوندو هو.
هڪ ڀاءُ جي ڪردار تي مان ڪهڙي روشني وجهان ان جو اندازو هن مان لڳايو ته جڏهن منهنجي شادي ٿي ته اهڙي شان سان ڀت ڪيائين جنهن جو مثال ڪيترن ئي ڏينهن تائين اسان جي علائقي ۾ هلندو هو. صوفي طبيعت جو مالڪ منهنجو ڀاءُ نه ته نفرت ڪرڻ ڄاڻندو هو ۽ نه وري سندس دل ۾ ڪنهن جي لاءِ ڪو حسد هو، ادا جي وڇوڙي اسان کي جهوري وڌو آهي، سچ پڇو ته هاڻ نه صرف اسماعيل ۽ محمد بخش يتيم ٿيا آهن پر انهن سان گڏ آءٌ ۽ منهنجو اولاد به يتيم ٿي ويا آهيون، ڇو ته ادا سائين مون کي ۽ منهنجي اولاد کي به پنهنجي اولاد جهڙو سمجهندو هو. بيشڪ ادا جو وڇوڙو ڪنهن قيامت کان گهٽ نه آهي، اهڙي طرح 58 سالن جو ساٿ 16 جنوري 2014ع تي ختم ٿي ويو ۽ هاڻ پنهنجي اولاد ۽ ادا جي اولاد هوندي به پنهنجي پاڻ کي اڪيلو محسوس ڪري رهيو آهيان. اڄ ادا اسان سان گڏ ناهي پر اسان جون دعائون هميشه ادا سان گڏ رهنديون. دعا آهي ته الله پاڪ منهنجي ڀاءُ کي جنت الفردوس ۾ اعليٰ مقام عطا فرمائي. ’آمين‘
محمد قاسم ٿيٻو، موري منگر
سائين لائق کي آئون ماما چوندو هوس، هو منهنجو سڳو مامو ته نه هو، پر سڳن مامن کان به وڌيڪ ڀائيندو هو. سائين جي سهري چاچي نور محمد ٿيٻي جو ڳوٺ اسان جي ڳوٺ کان ٽي ڪلوميٽر پري هو، جڏهن به سائين اوڏانهن ويندو هو ته آئون کيس جيپ ۾ ڇڏي ايندو هوس. هڪ ڀيري رات جو اوطاق تي ويٺا هئاسين ته اوچتو خيال آيس ته ڀائو گل محمد وارن ڏانهن ٿو وڃان، مون جيپ ڪڍي اوڏانهن وياسين پئي ته رستي تي واٽر کليل هو، گاڏيءَ ڪيئن واٽر ڪراس ڪيو، ڪا خبر ئي نه پئي ۽ اسين معجزاڻي طور تي بچي وياسين. شايد اهو سائين جي فقيراڻي طبيعت جو ڪمال هو. واپسيءَ ۾ جڏهن آئون ساڳي جڳهه تي پهتس ۽ گاڏيءَ مان لهي ڏٺم ته اچرج ۾ پئجي ويس ته مار! هتان آئون ڪيئن گاڏي اڪاري ويس. خير واپسيءَ ۾ همت ڪونه ساري سگهيس ۽ ڪيترائي همراهه گهرائي واٽر لٽرائي پوءِ گاڏي ڪڍيم. سائينءَ سان ڪيتريون ئي يادون وابسته آهن، هو ڀائيندو هو، چاهيندو هو، سمجهائيندو هو. اخبارن پڙهڻ جو شوق ڏياريائين. سندس وڇوڙي تي وڏو ڏک پهتو آهي، سندس ياد هميشه رهندي، سلام سائين لائق.
جان محمد ٿيٻو، سابق چيئرمين يوسي ڊاسوڙي
مون جڏهن کان شعور جي اک کولي ته سائين لائق سان ويجهڙائپ جو سلسلو شروع ٿيو، آفتاب اخبار هجي يا پريس ڪلب، حيدرآباد، موري منگر هجي يا اسان جي ڳوٺ واري اوطاق سائين لائق سان طويل ڪچهريون اڄ به ياد آهن، هو پڙهيو لکيو، سمجهدار، نظرياتي ۽ فڪري انسان هو. اخبارن، ڪتابن، رسالن، ادبي ڪچهريون ادبي ۽ صحافي دوست سندس ڪُل سرمايو آهن. مون سان گڏ ڪيترائي ڀيرا حيدرآباد کان اسان جي ڳوٺ مسال خان ٿيٻو تائين سفر ڪيائين، سندس ڪچهري ۾ وڏو مزو ۽ لطف هوندو هو، ڄاڻ جي کاڻ هوندي هئي، هڪ تعليم دوست انسان هو، منجهس تمام گهڻا گڻ هئا. ٿورو ڳالهائڻ ٿورو کائڻ، ٿورو سمهڻ سندس فطرت هئي. هي نوجوانن سان پيار ڪندڙ انسان هميشه ياد رهندو.
روشن ٿيٻو، ڳوٺ مال خان ٿيٻو
سائين لائق منهنجي پياري دوست محمد اسماعيل ٿيٻو جو والد مون کي به پنهنجي والدين جيان هو. هو منهنجي والد مرحوم الهڏنو ڳاهو ۽ مامي احمد خان ڳاهو مامي خير محمد ڳاهو جو دوست هو. ساڻس تعلق جا اڻ ڳڻيا قصا ۽ يادون اڄ ذهن تي تري آيون آهن. هو مون لاءِ ڇپر ڇانوَ وانگر هو. اسان جي ماروي ٽائون واري گهر تي ايندو هو ته بابا سان خوب ڪچهريون ڪندو هو، صبح جو سويل اٿندو هو ۽ بابا کيس ناشتو ڪرائيندو هو ۽ پوءِ سائين لائق ۽ سندس اخبارن جو ٿيلهو. اخبارون، ڪتاب، چاءِ ۽ سگريٽ سائين جون پسنديده شيون هيون. منهنجي نوڪري اڪثر ٽنڊو آدم ۾ هوندي هئي ته سائين مون سان گڏ ٽنڊو آدم هلندو هو اتي پريس ڪلب ۾ وفا رضا، شفيع ٻجورو، مرحوم صادق ابڙو، علي ٿهيم، امداد راهي ۽ ٻين دوستن سان ملندو هو، جيڪي سائين جي ڪري مون کي به ڀائيندا آهن. حيدرآباد جا صحافي، لالا رحمان سمون، مهيش ڪمار، اقبال ملاح ۽ ٻيا به ڪيترائي ڀيرا گڏيل ڪچهريون ڪندا هئاسين، آڌيءَ رات تائين، ڪيتريون ڳالهيون ڪجن سائين جون سندس وفات تي تمام گهڻا ماڻهو تڏي تي آيا، اخبارن ۽ سوشل ميڊيا تي تمام گهڻو لکيو ويو. اِهو ئي سندس سرمايو هو، سائين جون يادون هميشه ياد رهنديون، سائين کي ڌڻي تعاليٰ جنت ۾ جايون ڏي ۽ پونيئرن کي صبر ڏي. ’آمين‘
فدا حسين ڳاهو
اڄ نه اوطاقن ۾ طالب تنوارين،
اديسي اٿي ويا، مڙهيون مون مارين،
جيڪي جيءَ کي جيارين، سي لاهوتي لڏي ويا.
منهنجو پيارو ”ماما وڏو“ جيڪو نه صرف منهنجو رشتي ۾ ”مامو“ هو، پر اَبو هو. جنهن کي اسين سڀ ڀاڻيجا، ڀائيٽيا، پٽ، پوٽا، ڏُهٽا مطلب ته سڀ هن شخص کي ابو سمجهندا هئاسين، هو اسان سڀني لاءِ ڇپر ڇانو هو، اسين سڀ کيس بابا سائين چئي مخاطب ٿيندا هئاسين ۽ هن شخص به ڪڏهن اسان ۾ فرق نه رکيو، سڀني سان هڪ جهڙو پيار، محبت ڪندو هو.
’ماما وڏي‘ ڪنهن به انسان کي ڪابه تڪليف نه ڏني ۽ نه ڏيڻ پسند ڪندو هو، ڇو جو هو انسان ذات سان محبت ڪندڙ انسان هو.
سچ پڇو ته منهنجي والد گل محمد ٿيٻي جي وفات تي به مون پاڻ کي يتيم نه سمجهيو هو پر 16 جنوري تي ماما وڏي جي وفات کان پوءِ آئون پاڻ کي يتيم محسوس ڪري رهيو آهيان.
مون کي اڄ به اهو ڏينهن ياد آهي جڏهن منهنجي بابي مون کي اسڪول نه وڃڻ تي لڪڻ به هنئي پر ماما وڏي اسان کي هميشه قرب ۽ محبت ۾ سمجهايو ۽ ڪڏهن هٿ اولاري هڪل به نه ڪئي، قرب ۽ محبت جي هن شخص وٽ انتها هئي، ان ڪري هو سڀني جو سائين هو، اهو وڏو هجي يا ننڍو سڀ ماما وڏي کي سائين لائق چئي مخاطب ٿيندا هئا، اها عزت هن پاڻ ڪمائي هئي ۽ هو سندس نالي جهڙو ئي لائق انسان هو.
مون لاءِ وڏو اعزاز آهي ته منهنجي پرورش ان شخص وٽ ٿي، مون کي پڙهائڻ، نپائي وڏو ڪرڻ مون ۾ انسانيت جا گڻ پيدا ڪرڻ، انسانن سان محبت ڪرڻ، زندگي گذارڻ جا طور طريقا هن شخص سيکاريا. پاڻ هميشه صبر تحمل سان زندگي گذاريائون ۽ اهو ئي سبق ٻين کي به ڏنائون، رب تعاليٰ کان دعا آهي ته هن جي ڏنل واٽ تي هلون ۽ منهنجي دعا آهي ته باباجي مصداق ماما وڏي کي آخرت۾ ڀلارن جو پاڙو نصيب ٿي. آمين. خير محمد ٿيٻو، موري منگر
ناليواري صحافي ۽ استاد سائين لائق سنڌيءَ ڳوٺ موري منگر، تعلقي حيدرآباد ۾ جنم ورتو، کيس ننڍپڻ کان ئي تعليم پرائڻ جو شوق هوندو هو، هن پڙهائيءَ ۾ وڌ ۾ وڌ محنت ڪئي، سندس ڪيل محنتن جي نتيجي ۾ کيس استاديءَ جهڙو عظيم پيشو پلئه پيو ۽ پاڻ هڪ عظيم استاد جي حيثيت سان ڄاتو سـڃاتو ويو. سندس زير نگراني ڪيترن ئي شاگردن تعليم پرائي، جنهنجي نتيجي ۾ اهي شاگرد اڄ وڏن وڏن عهدن تي فائز آهن. سائين لائق هڪ جاکوڙي انسان هو، کيس سنڌ سان تمام گھڻي محبت هوندي هئي، جنهنڪري هن پنهنجي نالي سان گڏ هميشه لاءِ نسبت ’سنڌي‘ جوڙي ڇڏي. سائين لائق سنڌ جي ثقافت جي به پرچار ڪئي، اهو ئي سبب آهي ته سنڌي ٽوپي توڙي اجرڪ هميشه سائينءَ جي لباس توڙي شخصيت جي سونهن ۾ اضافو ڪندا رهيا.
سائين لائق سنڌي هڪ سماج سڌارڪ پڻ هو ۽ پنهنجي ڳوٺ جي ترقياتي ڪمن ۾ مرحوم سينيٽر علي محمد شيخ سان ڪلهو ڪلهي ۾ ملائي ساٿ ڏيندو رهيو. پاڻ پنهنجي حال سارو ڳوٺ توڙي تر جي مسڪين ماڻهن سان مددي هٿ پڻ ونڊائيندو رهندو هو، جنهنڪري سندس ڳوٺ موري منگر توڙي آس پاس جي ڳوٺن ۾ هن جو نالو پڻ مشهور ٿيو. سائين لائق سنڌي مٽن مائٽن، يارن دوستن ته ڇا، پر هر هڪ شخص سان محبت سان پيش ايندو هو. پاڻ خوش طبيعت ۽ مرڪڻ وارو انسان هو ۽ گڏوگڏ وفا جي وکر سان به سرشار هو.
افسوس جو اسان جو اهو پيارو سائين، هڪ عظيم شخصيت جو مالڪ 16 جنوري 2014ع تي اسان کان هميشه هميشه لاءِ جدا ٿي ويو، الله تعالى کيس جنت الفردوس ۾ جڳهه عطا فرمائي ۽ سندس اولاد کي صبرِ جميل عطا فرمائي. سائين لائق سنڌي جي وفات کانپوءِ خاص ڪري ٿيٻا برادري ۾ وڏو خال پيدا ٿي ويو آهي، جيڪو صدين تائين ڀرجڻ مشڪل آهي. دعا آهي ته سائين لائق سنڌي جهڙا پٽ ڌرتيءَ جي ڪک مان جنم وٺندا رهن. آمين
لوڊاڻا لطيف چئي، کڻون کنيائون
وڃي ڪاڪ ڪنڌين تي، لڏو لاٿائون
ڇڏي حيلا هليا، وڃي مومل ماڻيائون،
ڀيرو ڀڳائون، وڃي آسڻ آرامي ٿيا.
محمد حسن ٿيٻو، ڳوٺ حاجي پيرو ٿيٻو، لڳ پيارو لنڊ، ڊاسوڙي
ماڻهو سڀ نه سهڻا، پکي سڀ نه هنج
ڪنهن ڪنهن ماڻهو منجهه، اچي بوءِ بهار جي.
سائين لائق نالي وانگر تمام گهڻا لائق، شفيق، محبتي، با اخلاق ۽ تمام وڏا انسان هئا.
سندن وڃڻ کانپوءِ معلوم ٿيو ته پاڻ سر سيد، مرحوم نور محمد صاحب وانگر ڪيترن شاگردن تعليم جي زيور سان سنگاريو پر پاڻ انهن جي مالي مدد به ڪندا رهندا هئا. منهنجي دعا آهي ته الله تعاليٰ سندن اولاد ۽ خاندان کي به انهن اعليٰ اخلاقن سان هميشه آرستا رکي (آمين).
سائين لائق جي خاندان سان اسانجي سيد خاندان جا مائٽن کان به ويجها رشتا آهن. چاچو امين به اسانجي سڳن چاچن جهڙو هو ۽ پاڻ هميشه ڏکي وقت ۾ مائٽن کان به وڌيڪ ڪم آيا.
ادا اسماعيل ۽ ادا محمد بخش جيڪي سائين لائق جا هونهار فرزند آهن، اهي به اسانکي مائٽن وانگر ويجها ۽ پيارا آهن. منهنجي الله پاڪ کان دعا آهي ته سندن خاندان هميشه سائين لائق جي نقش قدم تي هلي ۽ کين ڪوسو واءُ به نه لڳي ’آمين‘ دعاڳو.
ڊاڪٽر منظور احمد شاهه ولد سيد حاجي عبدالرحمٰن شاهه، موري منگر
***
سائين اهو خوش نصيب انسان هو جيڪو ’سنڌ‘ جي هڪڙي ڳوٺ ۾ رهڻ جي باوجود به روشن خيال ۽ ادب سان محبت ڪندڙ مزاج جو مالڪ هو. سائين سنڌ جي جديد ادبي، سماجي، سياسي لاڙن تي نه صرف نظر رکندو هو پر تمام بهترين اڳ ڪٿيون به ڪندو هو.
منهنجي گهڻي ڪچهري سائين سان سياسي ۽ ادبي موضوعن تي ٿيندي هئي، مثلا منهنجي ڏاڏا سائين جي لکيل ڪتاب ’ڪليات نورل‘ ته ڪافي سمجهاڻي ڏيندا هئا ۽ سندن شاعري جي مختلف خاصيتن کي اجاگر ڪندا هئا.
منهنجو پسنديده موضوع سنڌ جي سياسي خاندانن جو مختلف سياسي ڪردار هوندو هو. مثلا ’ايوب خان‘ جي دور ۾ ڪهڙا سياسي خاندان ميدان ۾ عمل ۾ هئا يا ’ذوالفقار علي ڀٽو‘ صاحب جي سياسي سفر ۾ ڪهڙا خاندان ميدان عمل هئا ۽ انهن جو ڪردار ڪهڙو هو مطلب ته سائين سان ٿوري دير جي ڪچهري ۾ مونکي ۽ دوستن کي سنڌ جي سياسي تاريخ جي هڪ مڪمل تصوير ملي ويندي هئي.
آئون الله کان دعا گهران ٿو ته الله تعاليٰ اسان جي ڳوٺ (موري منگر) ۾ وري سائين لائق جهڙا بابرڪت شخص پيدا ڪري جيڪو انهي روشن خيالي جي مشعل کي روشن رکي ۽ ڳوٺ جي نوجوانن ۾ ادبي، ثقافتي ۽ مثبت سياسي لاڙن کي پروان چاڙهن.
سيد نور احمد شاهه، موري منگر
There were so many times when I got help from SAIN LAIQUE. Indeed, whenever I wrote any article for any sindhi newspaper, it was none else, but SAIN LAIQUE who extended helping hand. It is truly patient to mention here that the interest of mine to write in newspapers, was because of SAIN LAIQUE. Apart from all this, the due to quality of SAIN LAIQUE was to remain relax and smiling.
May God rest his soul in external peace. Ameen.
Zulfiqar Thebo 19-01-2014
سائين لائق جي جيتري تعريف ڪجي اها گهٽ آهي، سائين وڏن سان وڏو هوندو هو ننڍن سان ننڍو هوندو غريب ۽ امير سان برابري رکندو هو.
سائين هر ماڻهو جي مدد ڪندو هو ۽ جيڪو به ڪم ڪندو هو ته محسوس ٿيڻ نه ڏيندو هو ته هي مون ڪرايو آهي. آئون اڄ جنهن به منزل تي آهيان سائين لائق جي ڪري آهيان.
حاجي گلزار ٿيٻو(مولان)
ڪڏهن اِئين هُياس جهومڪ جهڙو ڪٿئين،
هاڻ اِئين ٿياس، سانجهيئڙي جيئن سُپرين.
محتر سائين لائق سنڌي منهنجو شفيق استاد، انتهائي احترام جي لائق، سندن جو شمار والدين ۾ ٿئي ٿو، مون کي آڱر کان وٺي جنهن دُنيا ۾ مون کي هلڻ سيکاريو، سو اڄ هن دنيا ۾ ناهي رهيو، ائين ٿو لڳي ڄڻ اڄ مان هڪ دُعا جي در کان محروم ٿي ويو آهيان. هڪ رهبر يا سونهي کان الڳ ٿي ويو آهيان، مان پنهنجي محترم استاد لاءِ ڪجهه لکڻ کان قاصر آهيان، هڪ گهڻ رُخي شخصيت جي سڀني پهلوَن تي هن ننڍڙي پني تي روشني وجهڻ انتهائي مشڪل آهي.
هڪ هڪ ٿي منهنجا استاد خالق حقيقي ڏانهن وڃي رهيا آهن، الوداع چئي رهيا آهن، تڏهن لطيف جي مٿئين بيت جي تشريح واضح ٿي ويئي آهي ته! اڄ سانجهيءَ جي تاري جيان خود کي ايترو اڪيلو ٿو لڳان. ڌڻيءَ در دعا آهي شل مالڪ ڪريم سندس سڀ خطائون درگذر فرمائي کيس جنت الفردوس ۾ جڳهه عنايت ڪري. آمين.
ڊاڪٽر رضا محمد چانڊيو، ٽنڊو ڄام تاريخ 17.01.2014
محترم سائين لائق جيترو وڏو قد ايتري وڏي شخصيت، نهايت شفيق انسان ۽ انسانيت سان محبت ڪندڙ ساده ۽ درويش طبيعت، سنڌي ٻوليءَ جا پارکو. الله پاڪ کان دعا آهي ته الله کيس جنت الفروس ۾ جڳهه ڏي. آمين.
ڊاڪٽر واجد علي ٿيٻو(ڊاسوڙي)
پهرين ڳالهه اها آهي ته الله سائين، سائين لائق کي جنت نصيب ڪري. سائين سان آئون ٻه ٽي دفعه مليو آهيان پر لڳي ائين ٿو ته سائين کي روز ٿو ڏسان. سائين لائق دل جو نرم ماڻهو هو. سائين جهڙي شخصيت مون اڃا تائين ڪون ڏٺي آهي. سائين جي اها خبر ٻڌي ڏاڍو ڏک ٿيو پر چوڻي آهي ته الله سائين کي جيڪا شيءِ ڏاڍي پياري هوندي آهي الله سائين ان کي جلدي پاڻ ڏانهن گهرائيندو آهي.
اسامه ٿيٻو، مولان (ڪلاس ستون)
سائين لائق سنڌيءَ جي وفات جو ٻڌي ائين سمجهو منهنجي پيرن هيٺيان زمين نڪري وئي. سائينءَ سان منهنجي پهرين ملاقات 1994ع ۾ گول بلڊنگ حيدرآباد جي پاسي ۾ مرحوم شيخ علي محمد جي آفتاب اخبار جي پريس ۾ ٿي، جڏهن آئون مذڪوره اخبار جو (سلطان آباد) ضلعي ٽنڊوالهيار جو رپورٽر ٿيس، سائينءَ سان پهرين ملاقات ۾ ائين محسوس ٿيو ته ڪيترن سالن کان هڪٻئي جا واسطي وارا هجون. مطلب ته ڪابه نولائي محسوس ڪونه ڪيم.
سائين اسان صحافين لاءِ هڪ گهاٽي بڙ جي وڻ جيان ڇپر ۽ ڇانو هئا، هڪ وڏي صحافيءَ جي حيثيت ۾ هر خبر کي ٺاهڻ ۽ خبر جي ايڊيٽنگ ڪرڻ سندن هڪ معجزو هوندو هو. اسان جي هر موڙ تي رهنمائي ڪيائون. جڏهن به حيدرآباد اچڻ ٿيندو هو ته وس ڪري سائينءَ سان ملڻ لاءِ پريس ڪلب ويندو هوس. جيڪڏهن اتفاق سان نه ملندو هو ته ائين محسوس ٿيندو هو ڄڻ حيدرآباد اچڻ منهنجو فضول هو.
جڏهن به ملندو هو ته ڏاڍي پيار سان ڀاڪر پائي ملندو هو. ماني ۽ چانهه کانسواءِ نه ڇڏيندو هو، مطلب ته سائينءَ جو وڇوڙو سنڌي صحافت ۽ سنڌي، ادب لاءِ هڪ وڏو نقصان آهي. آخر ۾ دعا آهي ته شال رب سائين هن پياري محسن کي جنت الفردوس ۾ جاءِ ڏئي ۽ پونئيرن کي صبر ڪرڻ جي توفيق عطا فرمائي. ’آمين ثم آمين‘
قائم خاصخيلي، پيارو لنڊ ضلعو ٽنڊو الهيار
اڄ نه اوطاقن ۾ طالب تنوارين
محترم استاد ۽ صحافي سائين لائق ٿيٻي جهڙي زنده دل انسان کي مرحوم لکڻ تي دل نٿي مڃي، منفرد ڪردار ۽ مزاحيه انداز ۾ سائين جن ملندا ۽ پيار ڪندا هئا. آئون ننڍو هوندو هئس ته سائين جن مون کان انگريزي سوال جواب به پڇندا هئا ۽ همت افزائي پڻ ڪندا هئا. صحافت جي دنيا ۾ سندن وڏو نالو رهيو، ان معاملي ۾ منهنجي ڪافي مدد ڪندا هئا. جڏهن اسان جو هڪ دوست SDM مسٽر اشرف سيال حادثي ۾ فوت ٿي ويو هو ته مون هڪ تعزيتي خط تربت بلوچستان مان سائينءَ کي لکيو، جيڪو سائينءَ آفتاب اخبار ۾ شايع ڪيو. ان کان علاوه هڪ سفرنامو جيڪو اسان سنڌي ڊپارٽمينٽ جي استادن ۽ شاگردن جي ڪينجهر جي سير سفر بابت لکيو هو، اهو به سائين جن روزنامه آفتاب ۾ شايع ڪرايو. مطلب ته عملي طور تي خدمت ۽ همت افزائي ڪرڻ وارا اهڙا انسان اڄڪلهه تيزيءَ سان گهٽجندا پيا وڃن. الله پاڪ کان دعا آهي ته کين جنت الفردوس ۾ جڳهه عطا فرمائي ۽ پونئيرن کي صبر جي توفيق عطا فرمائي، آمين. سندس لائق فرزند سائين محمد اسماعيل سان اسانجي ملاقات ليڪچرار ٿيڻ جي عمر کانپوءِ ٿي پر سٺو ٿيو جو اهو رشتو ادا منظور مرحوم ساڻ ساڳئي ڪاليج ۾ گڏ هئڻ ڪري وڌيڪ مضبوط ٿيو.
محبوب ڏيٿو
سائين محمد لائق اصل ۾ ٿيٻو آهي، پر اسان وٽ درس فقير سڏبا آهن، ڇاڪاڻ جو سائين جن مخدوم هالن وارن جا مريد آهن، سائين جي سيرت ٻن سبب ڪري مشهور ۽ سٺي هئي هڪ ته سائينءَ تي سندس وڏي محمد لائق فقير جو نالو هو، وڏي محمد لائق روايت آهي ته هو هر سومر رات کير کڻي پنڌ هالا ويندو هو ۽ هڪ دفعي برسات وسندڙ ۾ اتي پهتو ته مخدوم صاحب پڇيو ته فقير مينهن کان بچيا؟ جواب ڏنائون ته سائين اسان برسات کان مٿان آيا آهيون پوءِ مخدوم سائين هن کي تو گودڙي ڏني جيڪا اڄ تائين سائينءَ جن وٽ رکيل آهي، انهيءَ گودڙيءَ جي برڪت سان سائين لائق جي سيرت مٿي آهي، صبر سميت. سائين کي اسان ڄمار ۾ ڪاوڙ ڪندي نه ڏٺو. آئون سائينءَ جي فرزندن کي خاص ڪري محمد اسماعيل کي مشورو ڏيندس ته درس فقير ٿئي ۽ گودڙيءَ جو فائدو حاصل ڪري جيڪو آخرت ۾ ڪم ايندو. سائينءَ کي رب پاڪ جنت الفردوس ۾ جاءِ ڏي ۽ اسان کي ان جي نقش قدم تي هلڻ جي توفيق ڏي. آمين ثم آمين.
سليم قمبراڻي، موري منگر تعلقه حيدرآباد
ڪيترن نوجوانن ۽ وڏن جي استاد جي وڇوڙي تي اسين سڀ سوڳوار آهيون، سائين لائق سنڌي صاحب پنهنجي سموري حياتي سيکارڻ ۾ صرف ڪري ڇڏي.
صوفي شوڪت، ٽنڊو قيصر
ٽيون ڏينهن انٽرنيٽ تي فيس بڪ کوليم ته پنهنجي فيس بڪ جي صفحي تي محترم ناز سهتي طرفان لکيل چند لفظ پڙهي پنهنجي اندر ۾ جهوري محسوس ٿي. ناز سهتي صاحب سائين لائق ٿيٻي جي رضا الاهيءَ جو ڄاڻ لکيو هو. يقين ڄاڻو، چند منٽ مٿي تي هٿ رکي ويهي رهيس، سائين لائق سان اسان جو گهرو تعلق هو، بابا سائينءَ جو دوست، ڀاءُ هو، سائينءَ جي وڇوڙي سان قلم ڀڄي پيو آهي، لفظ رت روئن ٿا، هڪ ته سنڌ ۾ اڄ ڪلهه ماڻهن جو اڳئي قحط آهي، هر طرف ويرانو نظر ٿو اچي، ان وقت سائين لائق جهڙي لائق، سچي، ايماندار، سنڌ دوست صحافي، قلمڪار، انسان دوست ماڻهوءَ جو وڇوڙو، اسان لاءِ هڪ وڏو قومي نقصان آهي، پر موت برحق آهي. سائين لائق سان جڏهن به ملياسين، ڪجهه نه ڪجهه پرائي اٿياسين، سائين وٽ جڏهن به پريس ۾ ڊيوٽي دوران وياسين، پوءِ ڀلي مارشلا جو دؤر هجي، قلم تي پهرو هجي، اخبارن تي بندش هجي، پر سائين وٽ جڏهن به وڃبو هو ۽ عرض ڪبو هو ته سائين هي اسان جي جماعت جو بيان ڇپرائڻو آهي، ته ڪڏهن به نه جو جواب ڪونه ٻڌوسين، چوندو ته ضرورو لڳندو ۽ پوءِ اهو ضرور لڳندو هو، سائين لائق تي ڇا لکان هو سنڌ جو سچو محبت ڪرڻ وارو پٽ هو، ان جي اندر ۾ سنڌ جي حالت لاءِ جهوري هوندي، تڙپ هوندي هئي، سندس روح بيچين هوندو هو.
اڄ جي صحافي دؤر کي ڏسجي ٿو ۽ منهنجي وڏي، منهنجي چاچي لائق جو دؤر ڏسبو ته وڏو فرق محسوس ٿيندو، ڪهڙا لفظ لکان، سائين لائق جهڙو نالو هوس تهڙو مڙس هو، هو هميشه ياد رهڻو آهي، زنده رهڻو آهي، سنڌ جي باشعور سمجهه ڀريي ماڻهن جي ذهن، قلم ڪاري، صحافي دنيا ۾ هميشه ياد رهڻو آهي، سنڌ اڄ وري هڪ پنهنجي سچي سپوت ۽ سچي پٽ کان محروم ٿي آهي، الله تعاليٰ سائين جن کي جنت فردوس ۾ جايون ڏيندو ۽ سندس پونئيرن کي هن ڏک جي گهڙيءَ کي برداشت ڪرڻ جو حوصلو ڏيندو. آمين.
ڊاڪٽر انور لغاري، بخشو لغاري، 18.01.2014
سائين لائق جهڙو هو ماڻهو تهڙو هئس نالو. ڇا چئجي هڪ لائق انسان، لائق استاد، لائق ڄاڻو وري لائق سنڌي، واهه!
اڄ سائينءَ جي تڏي تي ايندي کوڙ ساريون ساروڻيون ۽ مرڪون ياد ڪندي پاڻ به مُرڪندي آياسين، اهوئي ساڳيو سائين لائق اڇن ڪپڙن ۾ اخبارن جي ٿيلهي ساڻ، ننڍو ٽوال ڳچيءَ ۾، هٿ ۾ ٻيڙي کلندي منهن تي، ڏيٺ ويٺ ۾ سڌو سادو محبت جا مڻ من ۾ کڻي سنڌي ٻوليءَ جي عشق ۾ هلندو رهيو، اسان ته ساڻس ويهه ٻاويهه سالن کان سائين لائق جي سولي سنڌيءَ ۾ ٿڪ بُجي ۾ رهياسين، پنهنجي اولاد جيان هميشه سائين چوندو هو ته ڇورا ڪونه سڌرندا، ڪڏهن ڪم ڪار لاءِ دڙڪا ڪڏهن نه ملڻ جي ڪري جُٺون، سائين لائق جو دڙڪو هڪ اهڙي پيار سان ٽمٽار هوندو هو جيڪو هميشه ياد رهندو، سائين لائق جي مرڪ زنده باد سائين زنده باد.
جا ڀون پيرين مون سا ڀونءَ مٿي سڄڻين،
ڌنڱَ لٽبا ڌوڙ ۾ اُڀي ڏٺاسون،
ڏينهن مڙيئي ڏون، اُٿي لوچ لطيف چئي.
انور سولنگي
Ah SAIN LAIQUE:
He was the person who is not worthy but so courageous & sincere. I think few peoples are like him. I will remember him as a bold person. Ghulam Qadir Talbani Tando jam
اي موت مئا شل موت اچئي-!
تو ڪهڙا ڪهڙا ماڻهو ماريا-!
سائين لائق سنڌ جو هڪ يگانو ڪردار هو. گولڊ ليف جو سگريٽ ۽ اخبارون ساڻ، نه ڪنهن کي ڏکوئڻ نه وري ڪنهن مان ڪو عيب ڪڍڻ ته سائينءَ جي خمير ۾ ئي شامل نه هو، هر وقت اها ڪوشش ڪندو هو ته ڪهڙي طريقي سان اصلاح ڪجي. جڏهن ايم .آر. ڊي جي تحريڪ پئي هلي ته آفتاب اخبار ۾ روز ملاقات ٿيندي هئي، چاچي علي محمد شيخ کي هڪ ڏينهن منهنجو تعارف ڪرايائين ته رئيس احمد خان ٽنڊي قيصر واري جو پٽ اٿو ته شيخ صاحب چيو ته اڄ مون کي ڀائٽي سان ملاقات ڪرائي ڇڏي اٿئي. سائين لائق جڏهن به پريس رليز کڻي به پهچبو هو ته چانهه پيارڻ کان سواءِ نه ڇڏيندو هو.
مشتاق نظاماڻي، ٽنڊو قيصر 18.01.2014
علم، ادب ۽ ساڃاهه جو گهر، اسان جو پيارو استاد ۽ بهترين محسن جنهن جي آڱر جهلي هن دنيا ۾ هلڻ سکيوسين، مائٽن وانگر شفقت ڏيندڙ پيارو انسان، جنهن کي لفظن سان ڀيٽا نٿي ڏئي سگهجي.
الله تعاليٰ کيس جنت ۾ اعليٰ مقام عنايت ڪري ۽ محمد اسماعيل ۽ پوين کي سندس نقش قدم تي هلڻ جي توفيق عطا فرمائي. آمين. مقصود احمد زنئور، 18.01.2014
سائين لائق ٿيٻي جي شخصيت هڪ شفيق استاد ۽ رهبر طور ياد رهندي. الله پاڪ کيس جنت الفردوس ۾ جڳهه عطا فرمائي ۽ پونئيرن کي صبر ڏي. آمين.
عبدالوهاب ٿيٻو، 18.01.2014
پکين پوکي پوک، پکي هيئڙا فقير،
لڳين اهڙي هير، ڇو پڪل پوک ڇڏي ويا.
سائين لائق ٿيٻو ته ايترو لائق انسان هو، جو انهيءَ جي لاءِ آئون لکڻ جي لائق ته ناهيان پر پوءِ به پنهنجي بزرگ ۽ هر دل عزيز انسان لاءِ ڪجهه لکان ته ٿورو ٿيندو. سنڌ ڌرتيءَ سان محبت ڪندڙ کي الله سائين جنت ۾ اعليٰ مقام ڏي، سندس پوين کي سندس نقش قدم تي هلڻ جي توفيق ڏي. آئون ايترو چوندس ته محمد اسماعيل صرف سائينءَ جي سنگت کي سنڀاليو ته لک کٽئين. فقط دعاڳو
غلام محمد ولد حاجي نور محمد ٿيٻو، ٽنڊوالهيار 18.01.2014
سائين لائق بهترين استاد هو ۽ سيکارڻ وارو استاد هو. هو تمام مهربان هو هن جو خال صدين ۾ به نه ڀربو. فقير علي محمد ڏيرو ، ٽنڊوآدم
سائين سٺو استاد سٺو تجزيي نگار ۽ سٺو صحافي رهيو، جنهن سان سندس بيماريءَ دوران ملاقات جي خواهش هئي، جيڪا اسان جي سستيءَ جي ڪري هميشه لاءِ رهجي وئي.
رسول بخش لغاري، 19.01.2014
سائين لائق سان منهنجو واسطو آفتاب اخبار دوران ٿيو، جڏهن ڪا سڃاڻپ نه هجڻ باوجود آئون سائينءَ وٽ هڪ دوست جي شاعري شايع ڪرائڻ لاءِ کڻي ويس ۽ سائين لائق اها شايع ڪئي، ان بعد سائين لائق سان ڪاوش، خادم وطن ۽ عبرت ۾ گهڻو وقت گڏ ڪم ڪيو، سائين لائق اسان کي پنهنجي علم سان فيضياب ڪندو رهندو هو، سائين لائق سڀني سان پيار ۽ شفقت سان ورتاءُ ڪندو هو، جنهنڪري سڀئي سائين لائق کي وڏي مائٽ واري حيثيت ڏيندا هئا، اڄ اهو مائٽ اسان کان وڇڙي ويو آهي، رب کيس جنت ۾ جاءِ ڏئي. آمين. علي رضا لغاري، ليڪچرار لا فيڪلٽي، سنڌ يونيورسٽي ڄامشورو
سائين لائق ڪنهن تعارف جو محتاج نه آهي، الله تعاليٰ کين جنت الفردوس ۾ جاءِ ڏي ۽ اسان سڀني کي صبر ۽ جميل عطا فرمائي. آمين.
سائين لائق سان منهنجي پهرئين ملاقات روزانه آفتاب ۾ 1980ع ۾ ٿي، منهنجي نائين ڪلاس جي رزلٽ آئي هئي، پاڻ انهيءَ وقت کان وٺي پيار ۽ محبت سان ۽ پنهنجي رهنمائيءَ سان نوازيو، هر وقت سٺيون سٺيون ڳالهيون ڪندو هو ۽ سمجهائيندو هو. پاڻ بي لوث انسان هئا. فضل قادر ميمڻ، ايڊووڪيٽ
سائين لائق سنڌي هڪ لائق انسان سان گڏ هڪ گلڙن جو گلدستو هو، جنهن جي خوشبوءَ سان اسان به واسيل رهياسين، سائين لائق اسان جو ڪُل وقتي استاد رهيو، جيڪو اسان کي هر پل بُرن ڪمن کان بچڻ ۽ اڳتي وڌڻ جون هدايتون ڪندو هو، اسان سائين لائق کي رڳو استاد نه پر پنهنجو پيءُ تصور ڪريون ٿا. الله سائين سندس سٺن عملن جي ڪري جنت الفردوس ۾ جڳهه عطا ڪري.
وزير لغاري، اڳوڻو ڪمپيوٽر آپريٽر۽ هاڻوڪو يوسي سيڪريٽري يوسي 19 سٽي حيدرآباد
سائين لائق سنڌي نيڪ ۽ سادي طبيعت جو مالڪ هو. آئون پوسٽ آفيس کاتي جو ملازم رهيو آهيان ۽ اڪثر شهرن ۾ منهنجي پوسٽنگ هوندي هئي ۽ سائين لائق جو ڪڏهن به انهن شهر ۾ اچڻ ٿيندو هو ته سائين ضرور مون وٽ ايندو هو ۽ انهن شهرن جا صحافي به سٺي نظر سان ڏسندا هئا ۽ اڪثر ٻار ڪتاب ڇپرائڻ يا ٻارڙن جو مواد پوسٽ ڪرڻ لاءِ پوسٽ آفيس ايندا هئا ۽ معلومات وٺندا هئا ته انهيءَ سلسلي ۾ انهن ٻالڪن کي اڪثر سائين لائق سنڌيءَ ڏانهن پريس ۾ موڪلندو هوس ۽ سائين انهن جي رهنمائي ڪندو هو، سائين لائق سنڌيءَ جي وفات تي سندس اولاد سان برابر ڏک ۽ همدرديءَ ۾ شريڪ آهيان. سائينءَ جي ياد دل ۾ آهي ۽ هميشه رهندي.
غلام رسول خاصخيلي، رٽائرڊ پوسٽ ماسٽر، موري منگر
محترم مانواري سائين لائق جي سنڌ جي لاءِ ڪيل خدمت کي وساري نٿو سگهجي. سائين محنت ڪش ماڻهو هو، جنهن محنت سان پنهنجي قلم جي مدد سان سنڌ جي خدمت ڪئي ۽ ان سان گڏو گڏ هن ڳوٺ جي خدمت ڪئي، سائين مختلف اخبارن ۾ ڪم ڪندو رهيو، ۽ صحافت ۾ هڪ وڏو مقام حاصل ڪيو، سائين جي خدمت ساراهڻ جوڳي آهي. اسان جي دعا آهي، الله تعاليٰ سائين لائق کي جنت ۾ جاءِ ڏي. ’آمين ثم آمين‘ دين محمد ٿيٻو
سائين لائق هيوئي لائق، هميشه مٺو ۽ سٻاجهڙو ڳالهائڻ وارو، اسان جو واسطو 1974ع کان وٺي ٿيو. جڏهن مان ٽنڊي ڄام زرعي ڪاليج ۾ داخلا ورتي ۽ بشير احمد ٿيٻي سان واقفيت ٿي ته سائينءَ سان به رشتو جڙيو جيڪو اڃان تائين قائم آهي، سائين هميشه مهربان رهيو، پهريون حيدرآباد ۾ هجڻ جي ڪري جلدي جلدي موري منگر اچبو هيو پر هاڻي پري هجڻ جي ڪري ڪافي عرصي کان سائين سان حال احوال ڪونه ٿيو. جنهن جو گهڻو افسوس آهي الله سائين سندن مغفرت ڪندو ۽ کين جنت نصيب ڪندو.
بشير احمد ڀٽو، اڳوڻو ڊائريڪٽر پي. ٽي. سي. ايل 24.01.2014
اڄ نه اوطاقن ۾ طالب تنوارين
آديسي اٿي ويا مڙهيون مون مارين
جي جيءَ کي جيارين سي لاهو لڏي ويا.
سائين لائق سنڌي اسان جي علائقي جا برابر لائق انسان هئا، جن جو ادبي ۽ علمي دنيا ۾ خال ڀرجڻ مشڪل آهي، سندن لائق اولاد بلخصوص سائين محمد اسماعيل ٿيٻو صاحب سائين جن جي رهيل علمي ۽ ادبي مشن کي پائي تڪميل تي پڄائڻ ۾ ڪابه ڪثر نه ڇڏيندا. سائين جن تي جيترو به لکجي اُهو گهٽ آهي.
عبدالڪريم ٽالپر، شيخ ڀرڪيو 24.01.2014
مرڻا اڳي جي مُئا، سي مري ٿيا نه مات،
هوندا سي حيات، جيئڻا اڳي جي جيئا.
محبوب سائين لائق ٿيٻو به هٿ، هٿ مان ڇڏائي هليو ويو، ان منزل جو راهي ٿيو جتي سڀڪو هلندو پر ڪي ڪي وڇوڙا اذيت ڏيندا آهن، ائين جيئن سائين لائق جي وڇوڙي شديد تڪليف ڏني آهي. شل رب کيس مرهي.
غفار عرف جبل ملڪ، حيدرآباد، 26.01.2014
ڪڇي ڪاڇوٽي، نانگن ٻڌي نينهن جي
جهڙا آيا جــــــــــڳ ۾، تــــــــــهڙا ويا مـوٽي
تن جي چوٽي، پورب ٿيندي پڌري. (شاهه)
استاد لائق سنڌي سڄي زندگي فقير ٿي گذاري. جهڙا آيا جڳ ۾ تهڙا ويا موٽي واري ڳالهه هئي. سائينءَ جهڙا ماڻهو اسان وٽ ڪڏهن ڪڏهن پيدا ٿيندا آهن.
اسماعيل خاصخيلي، پٻڻ شريف
سائين لائق جون علمي، ادبي ۽ صحافتي خدمتون سنڌ جي عوام کي سونهري باب جيان ياد رهنديون، اهڙا ڏاها ماڻهو صدين ۾ پيدا ٿيندا آهن. گل حسن درس (سروري جماعت)
اسان جي محترم سائين لائق سنڌيءَ سان تمام گهڻي ويجهڙائپ هئي، هو تمام بهترين انسان هو، هن جي دل ۾ هر ماڻهوءَ سان محبت جو رستو هو تمام شفيق ۽ مهربان هو . هن سدائين سچ جو ساٿ ڏنو.
غمزده، عبدالقدير ڀٽو
محترم سائين مرحوم سائين لائق سنڌي هن دنيا جو وڏو ماڻهو هو. دنيا جي لحاظ کان نه پر سچائيءَ جي لحاظ کان منهنجو واسطو ٿورن سالن جو رهيو. ان ۾ مون کي سائينءَ مان رت جي رشتي کان وڌيڪ پنهجائپ محسوس ٿيندي هئي، سائين هڪ فرد نه پر هڪ ادارو هو. جنهن جي تعريف منهنجي وس کان ٻاهر آهي، اهڙا ماڻهو صدين ۾ به پيدا ڪون ٿيندا. غريبي ۽ مسڪينيءَ ۾ به رهي پنهنجو نالو روشن ڪيو، هن جا شاگرد وڏن عهدن تي فائز آهن. هن جي لاءِ لطيف سرڪار جي هن بيت ۾ ذڪر ڪجي ٿو، جنهن تي سائين پورو لهندڙ هو.
سڌائتي سڀ ڪا بک نه باسي ڪا
جيهه تيهه ذات جي جنبش ڪانهي جا
مون سان هلي سا، جا جيءُ مٺو نه ڪري.
(شاهه(
سائين لائق پنهنجو جيءُ جوکي ۾ وجهي ٻين کي فيض ڏنو.
فقير ارشاد حسين، نصرپور
الله تعاليٰ سائينءَ کي جنت الفردوس ۾ جڳهه ڏئي. ’آمين‘
شهزاد ڪاڪا، حيدرآباد
محترم استاد لائق سنڌي مرحوم زندگيءَ ۾ لائق تحسين شخصيت اسان کي اکرن جي درستگي ڄڻ زندگي جي درستگي ڏئي ويو. سائين لائق هميشه مهربان رهيو ۽ سائينءَ سان منهنجو رشتو مرڻ تائين قائم رهيو. الله تعاليٰ کان دعا آهي ته الله تعاليٰ سائين جن کي جنت ۾ جڳهه عطا فرمائي. ’آمين‘
عبدالڪريم ڀٽي )سيڪريٽري جنرل سنتپت(
سائين لائق نه صرف اسان جو وڏو پر سنڌ جي صحافي برادري ۽ استادن ۾هڪ شفيق انسان ۽ محبت ڪندڙ انسان هو، الله تعاليٰ کيس جنت ۾ جايون ڏي. ’آمين.‘ الهڏنو ٿيٻو، ڳوٺ موري شاخ
سائين لائق سنڌي صاحب انتهائي باڪردار، خوش مزاج، ملنسار ۽ خصوصي شفقت سان ڀرپور ڪردار جو نالو ۽ امتزاج هيا. اسان لاءِ ته تمام مهربان استاد، شفيق ۽ مُربي رهنما هيا. سائين خاص طور تي هر حال ۾ مُرڪ کي تشبيهه ڏيندڙ زندگيءَ جا اهڃاڻ هيا. هي فاني دنيا هر ڪنهن کي ڇڏڻي آهي پر ابدي زندگي به اهڙي سُهڻي رب پاڪ سائينءَ کي عطا ڪري جهڙي زندگي سائين محترم هي عارضي زندگي گذاري، جو هنن جي وڃڻ کانپوءِ هر ذي شعور ماڻهوءَ جي اک آلي هئي ۽ دل رنجيده. ذوالفقار علي پرهياڙ، ٽنڊوغلام محمد
اڄ نه اوطاقن ۾ طالب تنوارين،
لاهوتي لڏي ويا مڙهيون مون مارين،
جي جيءَ کي جيارين، سي لاهوتي لڏي ويا. (شاهه)
سائين لائق سان اڪثر ڪري ملاقاتون ٿينديون هيون، جڏهن سائين اچي اسانجي ڀاءُ بزرگ زوار پير بخش خان مرڙاڻي سان ملندا هئا ۽ ادبي ڪچهري ٿيندي هئي. اڄ سائين اسان وچ ۾ نه آهي، الله سائين کيس جوار رحمت ۾ جڳهه ڏي. ابد حسين مررڙاڻي، 18.01.2014
سائين لائق سان منهنجي اٽڪل 40 چاليهه سالن جي رفاقت هئي. سائينءَ جو ٽنڊو قيصر ۾ 1970ع جي ڏهاڪي کان اچڻ هيو. خاص ڪري سائين فيض وارن سان گڏ. سندس اولاد ادو اسماعيل به ايترو ئي سهڻو ۽ خوشبوءَ وارو آهي، الله سائين کيس جنت ۾ جاءِ ڏي. ’آمين‘
فضل احمد نظاماڻي، ٽنڊوقيصر
وڏي وٿ هيام، ٻاروچا ڀنڀور ۾
سائين لائق سنڌيءَ جو جهڙو نالو هو، تهڙو ئي لائق انسان هو، مون کيس 1984ع کان ڏٺو ۽ واسطو جڙيو. سائين ان وقت آفتاب اخبار ۾ ڪم ڪندا هئا، ۽ آئون سياسي ورڪر جي حيثيت ۾ وٽس پريس بيان کڻي ويندو هئس. عمومن ته سياسي ورڪر ۽ نيوز ڊيسڪ واري جو ٺاهه گهٽ هوندو آهي، پر سائين لائق اسان کي ڪڏهن به شڪايت جو موقعو نه ڏنو ۽ پاڻ اسان جو بي حد خيال رکندو هو ۽ پنهنجائپ محسوس ڪرائيندو هو ۽ پوءِ اهو سلسلو ”آفتاب“ اخبار کان آخر ”ڪوشش“ اخبار تائين هلندو آيو. پاڻ هڪ بهترين انسان ۽ قوم پرست سوچ جو مالڪ هو ۽ قومي پروگرامن ۾ پڻ ايندو هو. اڄ هو اسان جي وچ ۾ موجود ناهي، ليڪن سندس يادون هميشه گڏ رهنديون. الله تعاليٰ کيس جنت ۾ جايون ۽ پونئيرن کي صبر عطا فرمائي.
غلام حيدر ڀٽو، چيئرمين جيئي سنڌ محاذ
سائين ته منهنجي من جو سائين هو. هميشه سچ ڳالهائڻ جي هدايت ڪندا رهيا، سچ پڇو ته منهنجو هڪ وڏو استاد نه پر پيءُ جي (والد جي) جڳهه تي هو. هڪ شفيق ڀاءُ، شفيق دوست، شفيق مائٽ ڄڻ ته ڪائنات ۾ پيدا ٿيل هڪ املهه ماڻڪ هيرو هو. الله پاڪ کان دعا آهي ته اُن جي مغفرت فرمائي، جنت ۾ جايون ڏي ۽ پونئيرن کي صبرو جميل عطا فرمائي. ’آمين ثم آمين‘ جميل احمد شيخ
محترم جناب سائين لائق سنڌيءَ سان اسان جو مائٽاڻو واسطو هو. منهنجو ملاقاتون سائينءَ سان مختلف جڳهن ۽ دعوتن ۾ ٿينديون رهنديون هيون. سائين هميشه تعليم جي بهتري ۽ نياڻين کي تعليم ڏيڻ جي نصيحت ڪندو هو. سائينءَ کي الله جنت ۾ جايون ڏي.
اسد سومرو، ڀينڊو شريف
ٿورا نه ٿورا، مون تي ماروئڙن جا،
ٿر ۾ واري ٿورڙي، تهان گهڻيرا،
ڀلايون ۽ ڀيرا، ڳڻي ڳڻيندس ڪيترا.
سچ ڀائين ته مون کي بيحد دلي خوشي محسوس ٿي جڏهن ادي اسماعيل مون کي چيو ته بابا متعلق ڪتاب پيو ڇپايان، ان لاءِ ڪجهه لفظ لکي ڏيندا ته ڪتاب ۾ شامل ڪريون. آئون هڪ حقير ۽ فقير ماڻهو، چاچا لائق جي باري ۾ ڇا ٿو لڳي سگهان. پر ايترو عرض ڪندس ته چاچا لائق جي طبيعت تمام مهربان ۽ ملنسار هئي. هو ننڍي کان وٺي وڏي کي قرب سان ڀاڪر پائي ملندو هو ۽ ڪجهه گهڙيون بيهي يا ويهي ضرور روح رهاڻ ڪندو هو.
آئون ته تمام ننڍڙو، پرائمري درجي ۾ پڙهندو هوس جڏهن مون سائين کي نوجوان ڏٺو. ايترو ياد اچي ٿو ته منهنجي سرڳواسي ڪاڪا صوفي نيڀراج سان ته ڪي روح جا رشتا هوس. جيستائين شام جو هڪٻئي سان نه ملن ۽ ويهي ڪچهري نه ڪن ته ڄڻ اهو ڏينهن ئي نڀاڳو چئبو. وري سندن ڪچهري به وڻندڙ ۽ سڪون واري هئي، ويٺي ويٺي پيا شاهه سائينءَ جا بيت چوندا هئا ۽ اُن جي معنيٰ پيا ٻڌائيندا هئا. اِهو به ياد اچي ٿو ته مرحوم شيخ علي محمد صاحب جي روزانه اخبار ”آفتاب“ ۾ پڻ ڪجهه عرصو گڏجي ڪم ڪيائون.
آئون ته سندن پٽ برابر آهيان، پاڻ سرڳواسي ڪاڪا صوفي نيڀراج وٽ پاڙي ۾ گڏ رهيا ۽ گهر ۾ ئي پٽن وانگر نپيا ۽ اسان وري وٽس اولاد وانگر پلجي وڏا ٿياسين. اسان کي جڏهن اسڪول ويندي ڏسندو هو ته ڏاڍو خوش ٿيندو هو. هڪ ٻه دفعا ته مون کي پنهنجي کيسي مان انڊ پين ڪڍي پڻ ڏنائين ته وڃي لِک.
پنهنجي متعلق هڪ قصو ياد آيم ته هڪ ڏينهن گرمين ۾ شام جي وقت آئون پنهنجي دوست محمد حسن لغاري سان گڏ قاسم آباد ۾ واڌو واهه لڳ ان وقت جي مشهور سومرا هوٽل تي ڪنهن ڪم سانگي وڃي ويٺاسين ته چاچا لائق اوچتو اُتي اچي ويو. يڪدم مونکان پڇيائين ته پُٽ ڏي خبر هِتي ڪيئن آيو آهين. ٻڌايومانس ته سب ڊويزنل ايجوڪيشن آفيسر مسٽر سومري صاحب سان ڪم آهي، اِن لاءِ آياسين ته پاڻ مون کان يڪدم ڪم جو تفصيل پُڇي چيائين ته دير گهڻي ٿي وئي آهي، توهان هاڻي جلدي گهر وڃو. آئون سڀاڻي سومري صاحب سان ملندس ۽ توهان جو ڪم ٿي ويندو. ٿيو به بلڪل ائين ۽ ٻئي ڏينهن منهنجو ڪم گهر ويٺي ٿي ويو. اِن معاملي ۾ سندس ڪو ثاني نه هو.
سندس پيريءَ جا ڏينهن پڻ آئون وساري نٿو سگهان، گهٽي ۾ ڏسندو بيهاري ڇڏيندو ۽ سڀني مائٽن، دوستن، احبابن جون خبرون پڇندو ۽ سلام پڻ ڏيندو هو. ٻه ٽي شاهه جا بيت ٻڌائيندو هو. اخبار اڪثر هٿ ۾ هوندي هوس ان مان ڪا سٺي خبر پڻ پڙهي ٻڌائيندو هو.
اسان جي پريوار، پاڙي ۽ ڳوٺ ۾ تعليم کي عام ڪرڻ لاءِ سندس ڪيل خدمتون وسارڻ جهڙيون نه آهن. شال الله سائين اهڙن ماڻهن تي سدائين پنهنجي رحمت ۽ بخشش ڪري . ’آمين‘
ڪڻا منجهه قرار، هئا هيڪا ندا سنگ ۾،
ڳاهي ڳاهه فراق جي، ڪيا ڌارو ڌار،
نه ڄاڻ ٻيهار، ڪير ملندو ڪنهن سين.
گنگواڻي لڇمڻ داس سوٽهڙ، موري منگر، حيدرآباد.
هڪ پياري انسان ۽ سٻاجهڙي شخصيت جي مالڪ کان هميشه لاءِ محروم ٿي وياسين. سائينءَ جي شفقت، همدردي ۽ اصلاح وارين نصيحتن لاءِ شايد هميشه واجهائيندا رهنداسين. سائينءَ جي وڇوڙي جو خال شايد صدين تائين ڀرجي نه سگهي. ڌڻي در هميشه دعاگو آهيان ته مرحوم عظيم انسان کي پنهنجي جوار رحمت ۾ بلند درجا عطا فرمائي. ’آمين.‘
انجنيئر مير امجد ٽالپر، ڇنڇر 18.01.2014
هڪ عظيم استاد، صحافي، نه وسرڻ جهڙو سادو انسان جنهن جي جيڪا تعريف ڪجي تمام ٿوري آهي. اهو انسان جنهن جو هر وقت پنهنجن دوستن ۽ ساٿين سان برابري محبت ۽ پيار وارو رشتو رهيو، سائين جن ڪڏهن به پنهنجو پاڻ کي نه استاد سمجهو نه ئي هڪ وڏو صحافي سمجهو. اسان سادن ماڻهن سان کين ايتري محبت ۽ پيار هوندو هو جو ائين محسوس ٿيندو هو ته جهڙو ڪر مان سائين جن سان هر وقت گڏ هجان. هڪ نه وسرندڙ عظيم انسان جيڪو سدائين دلين ۾ ياد رهندو. الله تعاليٰ سائين محمد لائق کي جنت الفردوس ۾ جاءِ عطا فرمائي ۽ پوئين کي صبر عطا فرمائي. ’آمين.‘
شمس الدين نظاماڻي (ٽنڊوقيصر)
اي موت مئا شل موت اچئي
تو ڪهڙا ڪهڙا ماڻهو ماريا.
ڪالهه 17 جنوري سنڌ جي وچولي سن جي سائين ۽ لاڙ جي فاضل راهوءَ جي سالگرهه ۽ ورسي خبر پڙهڻ لاءِ جيئن نظر پئي ته سنڌ ۽ حيدرآباد جي سدابهار ۽ درويش صفت انسان سائين لائق سنڌي جي مرتئي جي خبر ۽ تصوير تي نظر پوڻ سان ئي ڄڻ ته اڻ ڳڻيون ساڻس وابسته يادگيريون اکين ۾ لڙڪن سان گڏ تري آيون ۽ آئون سائين جي لاءِ سندس عظمت ۽ شفقت لاءِ وڌيڪ لکڻ ۽ اظهار کان قاصر آهيان. بس اهو ته سندس چيل لفظ پهاڪا ۽ ڳالهيون منهنجي دل ۽ ذهن تي هميشه اڪريل رهنديون.
عبدالغفار گل کوکر، جليل الله کوکر
مرڻا اڳي جي مئا سي مري ٿيا نه مات،
هوندا سي حيات، جيئڻا اڳي جي جيا.
(شاهه)
اڄ سنڌ جي هڪ ٻئي باب جي پڄاڻي ٿي آهي. مون وٽ اهي لفظ ئي نه آهن جو آئون ڪجهه بيان ڪري سگهان.
مُون شخص جي ڪهڙي مجال جو آئون اهڙن اديبن، محققن ڄاڻن عالمن ۽ وڏي سوچ رکندڙن جي باري ۾ ڪجهه چوان يا ڪجهه لکان.
جي ها بلڪل آئون اڄ ان ئي شخص جي باري ۾ لکي رهيو آهيان جيڪو دوستن جو دوست، يارن جو يار، وڏن سان خوش اخلاقي، ننڍن سان محبت ڪندڙ هو. جي ها بلڪل ”سائين لائق سنڌي“ جي باري ۾ ئي پيو چوان.
سنڌي ادب ۽ صحافت سان واسطو رکندڙ سائين لائق سنڌي جنهن سان اسان جو ڪو خون جو رشتو ته نه هو پر الائي ڇو جڏهن به سائين اسان کي سڏ ڪندو هو ته مان ڊوڙندو ويندو هئس. سائينءَ سان جيترو به وقت گذاريندو هئس ڄڻ ائين لڳندو هو ته سائين مون کي ڪجهه وقت لاءِ گهرايو آهي. اسان جي بلڪل گهر جي سامهون ئي سائينءَ جو گهر آهي، اسان جي اُهائي خوشقسمتي آهي.
سائين سان مون کي گهٽ وقت گذارڻ لاءِ ملندو هو. پر جڏهن به ملندو هو دل کي سڪون ۽ راحت ايندي هئي.
سائين اڪثر گهر اندر ئي رهندو هو، پر شام ڌاري سائين اڪثر ٻاهر واڪ لاءِ ضرور نڪرندو هو. عمر جي تقاضا آهي سائين اسان تمام پوڙهو ڏٺو. پر پوءِ به سائينءَ سان ڪچهري ڪندي تمام سٺو لڳندو هو. سائينءَ جي سنڌ لاءِ بلڪه سنڌي ٻوليءَ لاءِ به تمام گهڻي جاکوڙ هوندي هئي. اهڙا تمام گهٽ ماڻهو سنڌ جي تاريخ ۾ ملندا. سائينءَ جي جاکوڙن مان هڪ جاکوڙ اها به هئي ته ڪجهه عرصو پهريان ’سنڌ‘ کي انگريزي ۾ (Sind) لکيو ويندو هو. سائين لائق سنڌي جي جاکوڙ سبب (Sind) کي هڪ حرف وڌائي (Sindh) لکڻ درست ڪيو ويو. جنهن وقت سائينءَ جي وفات جو ڄاڻ منهنجي ڪنن تي پهتو، ان وقت مون کي ايترو ته شديد ڏک ٿيو جو ان کي واضح نٿو ڪري سگهجي.
الله تعاليٰ سائين لائق سنڌيءَ کي جنت الفردوس ۾ مديني واري سائينءَ جو پاڙو نصيب عطا فرمائي. آمين. سندس پونئيرن کي صبر جي توفيق عطا فرمائي. اهي به شال سنڌ ۽ سنڌ واسين لاءِ اهائي جاکوڙ ڪن ۽ ڌڻي کين ان جي نقش قدم تي هلڻ جي توفيق ڏي. ’آمين.‘ سيد فتح علي شاهه، موري منگر 18.01.2014
هڪ دؤر جي پڄاڻي
سنڌ هميشه عظيم ھستين کي جنم ڏنو ، تن مان سائين لائق سنڌي به هڪ هو.
سائين لائق ڏنو نه صرف هڪ صحافي پر هڪ با اخلاق شخصيت جو مالڪ پڻ هو، سائين جن سان جڏهن به ملاقات ٿيندي هئي تڏهن هو اسان کي تمام محبتن سان ملندو هو، اسان سائين لائق ڏني لاءِ دعاگو آهيون، الله سائين کين جنت الفردوس ۾ جاءِ ڏي.
سيد صداقت شاهه، 18.01.2014
سائين لائق سنڌي هڪ وڏو اديب، دانشور، استاد، والد ۽ عظيم انسان هو. هو نه صرف انسان پر هڪ عظيم سنڌي سپوت هيو. هن جي وڇوڙي سان سنڌ ۽ سنڌي صحافت کي وڏو نقصان پهتو آهي. الله پاڪ ڪري اهو نقصان اسماعيل جي روپ ۾ پورو ٿئي. سائين صحافت ۽ ادب ۾ منهنجو استاد ۽ رهبر ۽ بهترين دوست هيو. جنهن کي ساري عمر ياد رکيو ويندو. عابد سيتائي لاکير
هڪڙو ماڻهو هو موتيءَ داڻو هو
سائين لائق هڪ نفيس ۽ معتبر انسان ۽ رهنما هو. سائينءَ سان جيڪو وقت گذريو، کائنس تمام گهڻو سکيو، جيڪو ڪجهه سکيو، ان تي عمل ڪيو ۽ ان کانپوءِ زندگي سنوارجي وئي، سائينءَ جا احسان ڪڏهن به وساري ڪونه سگهبا. سکيا جو مڪمل گهر هوندو هو، ڪڏهن به ڪهڙي تاريخ جي اخبار کپندي هئي ته سائينءَ وٽان ضرور ملندي هئي. سائين لائق جهڙا ماڻهو ڪڏهن به ڪونه وسرندا.
الله سائين کيس جنت الفردوس نصيب ڪري. ’آمين‘
قادر بخش سهتو، ڳوٺ گاجرا شريف، ٺارو شاهه، 19.01.2014
سائين محمد لائق لاءِ ڪهڙا لفظ لکجن. حقيقت اها آهي ته سائين محمد لائق جهڙو نالي ۾ لائق، تهڙو شخصيت ۾ لائق هو. مرحوم جڏهن به اسان سان ملندو هو ته ائين محسوس ٿيندو هو، ڄڻ اسين ٻالڪپڻ جا دوست ۽ ساٿي رهيا آهيون، پر حقيقت ۾ هو اسان جو مهربان ۽ عزت ڏيندڙ استاد هو، الله پاڪ شال سندس مغفرت فرمائي ۽ مرحوم جي قبر کي جنت جي باغن مان هڪ باغ بنائي. دعاڳو
پير منير شاهه، فيض آباد
چند سِٽون سائين لائق جي نانءُ
اها اسانجي خوش قسمتي چئجي، جو زندگيءَ جي ڪن پلن ۾ سائين لائق سنڌيءَ سان ملاقات نصيب ٿي. اُن هڪ ملاقات اسان تي وڏي ڇاپ ڇڏي، ۽ اسان سائينءَ جن جي شخصيت مان تمام گهڻو متاثر ٿياسين ۽ اسان سائين جن لاءِ هميشه دعاڳو رهنداسين.
صبح سانجهي، پيئندي ڪانجهي، منشي مور ۾ وڪيا مانجهي
قول عزم تي قائم رهندي گهوٽءَ، قبولي هليا گهاڻو.
You will always remain in our Hearts.
تلميز الحسنين ڀيو، ٽنڊو الهيار
نه سي وونئڻ وڻن ۾، نه سي ڪاتاريون،
پَسئو بازارون، هينئڙو مون لوڻ ٿئي.
(شاهه)
رب! سندس اصلي ماڳ جون سڀ دنيائون آباد ڪري. آمين.
حسين بخش ساند (هٽڙي)
چند سٽون سائين لائق سنڌيءَ لاءِ
اڄ محسوس ٿئي ٿو، ڪاش سائين لائق سان ڪجهه وڌيڪ ملاقاتون ڪري سگهان ها.
سائين لائق هڪ نفيس انسان هيو، سندن ڳالهائڻ جو انداز، ويهي ڪچهري ڪرڻ جو انداز مونکي اڄ به ياد آهي، سندن ڳالهيون ياد ڪندو رهندس. مان سائين اسماعيل جو ٿورائتو آهيان جن مونکي سائين لائق جهڙي شخصيت سان ملايو ۽ ساڻس گڏ وقت گذارڻ جو موقعو نصيب ڪيو. نويد احمد ملڪ، 18.01.2014
سائين لائق ٿيٻو صاحب تمام بهترين طبيعت جو مالڪ هو، اسان جي ويجهي عزيز حيدر علي لغاري صاحب جن سان تمام ويجهڙائپ هئن، جنهن ڪري اسان سان به تمام شفقت سان پيش ايندا هئا. سندس فرزند اسماعيل ٿيٻو اسان کي ڀائرن وانگر آهي. الله تعاليٰ لائق صاحب جي پونئيرن کي صبر جي توفيق ڏي.
ذوالفقار لغاري، تاجپور 20.01.2014
لائق سائين جيترو اندران اُجرو اوترو ئي ٻاهران، واه واه..... بس گڏ آهيون ۽ گڏ هونداسون انشاالله العزيز.
مشتاق عاقلاڻي، ٽنڊوڄام
ماڻهو سڀ نه سهڻا پکي مڙئي نه هنج،
ڪنهن ڪنهن ماڻهوءَ منجهه اچي بوءِ بهار جي.
سائين لائق جي متعلق شاهه سائينءَ جوهي بيت ڄڻ منڊي ته ٽڪَ.
دلدار علي، 21.01.2014
اسان ننڍي هوندي کان وٺي جيئن چاچو لائق سنڌي ٻڌو هئوسين، ائين ئي کيس ڏٺوسين. چاچو لائق سنڌي، سنڌي صحافت جو خدائي خدمتگار هيو، جنهن کي ڪڏهن به زندگيءَ ۾ ڪنهن سان ارهو ٿيندي نه ڏٺوسين سندس خدمتن کي هميشه ياد رکيو ويندو.
حسن علي لغاري، سوشل ويلفيئر آفيسر، ڪوٽڙي
اڄ اسين هڪ عظيم استاد، ليکڪ ۽ معروف اديب کان محروم ٿي وياسين. الله پاڪ کيس جنت الفردوس ۾ جڳهه ڏي. ’آمين‘
لعل بخش ڇلگري
سائين لائق سنڌيءَ جي وفات جي خبر قلات ۾ مون کي ملي. جيئن ته سائين مرحوم سان اسان جي والد صاحب جا سٺا لاڳاپا هئا ۽ گڏو گڏ سندس شفقت جو هٿ منهنجي والده جي استاد جي ناتي سان پڻ منهنجي مٿان هئو، تنهنڪري انهيءَ مان اهو ظاهر ٿئي ٿو، سائين مرحوم منهنجي گهر جو هڪ فرد هو، جنهن جي وفات تاريخ جو هڪ وڏو الميو آهي. منهنجي سندس آخري ملاقات ساڻس گهر تي ٿي ۽ سائين مرحوم خدمت جو موقعو ڏنو. الله تعاليٰ کان دعا آهي ته رب تعاليٰ کيس جنت الفردوس ۾ جاءِ عطا فرمائي. ’آمين‘ دعاگو
امداد حسين کوسو، جهنڊو کوسو حيدرآباد، 25 جنوري 2014ع
گهوڙن ۽ گهوٽن جيئڻ ٿورا ڏينهنڙا،
ڪڏهن منجهه ڪوٽن ڪڏهن راهي رڻ جا.
سائين لائق ٿيٻي جو وڇوڙو سنڌي صحافت ۽ سنڌي ثقافت لاءِ وڏو سانحو آهي. سائين لائق سنڌي تمام شفيق ۽ پيار ڪرڻ وارو ماڻهو هو، مون وٽ ته اهي لفظ ڪونه آهن، جيڪي سائينءَ لاءِ لکجن. وڏو مهربان هو خاص طور تي منهنجي لاءِ گهڻو شفيق هو. سائين جهڙا انسان صدين ۾ پيدا ٿيندا آهن. الله سائين کيس جنت الفردوس ۾ جاءِ ۽ سندس پونئيرن کي صبر جي توفيق ادا ڪري. دعاگو
آصف انور خواجه، سلطان آباد ٽنڊو الهيار
سائين لائق هڪ يگانو صحافي هو. سنڌ جي هر ٻرندڙ مسئلن جي جدوجهد ۾ هميشه اڳيان اڳيان هوندو هو. اسان جهڙن ورڪرن کي همٿائيندو هو، سنڌ لاءِ سدائين فڪر مند رهندو هو، الله سائين جي در دعاڳو آهيان ته کيس جنت ۾ جاءِ ملي. ڊاڪٽر سومار مڱريو
محترم سائين لائق صاحب هڪ بهترين استاد هو، هن تعليم جي لاءِ وڏو ڪم ڪيو، اسان جي علائقي ۾ خاص طور حيدرآباد تعلقي ۾ هڪ سٺو صحافي ۽ ادب جي لحاظ کان وڏو نانءُ هو. اسان سندس مغفرت لاءِ دعاڳو آهيون. عبدالعزيز صبح پوٽو، (ٽنڊو ڄام)
هڪ عهد جي پڄاڻي
سائين لائق سنڌيءَ سان واقفيت روزانه آفتاب اخبار حيدرآباد ۾ ٿي. کائنس سنڌي صحافت ۽ صحافتي دنيا بابت گهڻو ڪجهه سکڻ لاءِ مليو. سائين هڪ نهايت ئي شفيق استاد وانگر سيکاريندو هو. سڳن والدين وانگر سمجهائيندو هو ۽ زندگيءَ جي انتهائي اوپرن پيچرن ۽ اڙانگن گسن تي هلڻ سيکاريندو هو.
سائين هڪ مخلص ۽ پيار ڪندڙ انسان هو، سندن واتان ڪڏهن به ڪنهن جي لاءِ ڪو برو لفظ نه ٻڌو، سدائين دوستن ۽ ساٿين جي واکاڻ ڪندو رهندو هو. سندس واتان اڪثر سائين حيدرعلي لغاري ۽ شيخ علي محمد صاحب جن جو تذڪرو ۽ واکاڻ ٻڌڻ ۾ ايندي هئي. پاڻ سنڌي ٻوليءَ جو انتهائي ڄاڻو ۽ پارکو هو. جنهن مون کي سنڌي لفظ ”ڪاروائي“ درست ڪري ”ڪارروائي“ لکڻ ۽ پڙهڻ سيکاريو.
اڄ اسين سندس شفقت کان هميشه لاءِ محروم ٿي وياسين. رب پاڪ سندس اولاد کي سندس نقش قدم تي هلڻ جي توفيق عطا فرمائي. ’آمين‘
جت نه پکيءَ پير، اُتي ٽمڪي باهڙي.
ٻيو ٻاريندو ڪير، کاهوڙي کير ريءَ.
(شاهه)
مير جمالي، سب انسپيڪٽر، حيدرآباد ڇنڇر 18.01.2014
اڄ پڻ اکڙين، سڄڻ پنهنجا ساريا.
ڳلن تان ڳوڙهن جون، بوندون بس نه ڪن.
سندي سڪ پرين، لوڪ ڏٺي نه لهي.
سائين لائق مرحوم سان 1985ع کان وٺي صحافتي دؤر کان وٺي آخري گهڙيءَ تائين گڏ رهڻ جو وقت مون کي پنهنجي وڇڙي ويل پيءُ جو پيار مليو، سندن منهن تي هر وقت مُرڪ هوندي هئي، سندس وڇوڙي سان هڪ استاد، هڪ رهبر، هڪ انسان دوست کان نه مرحوم ٿي ويو آهيان، آفتاب اخبار ۾ پروف ريڊنگ جي سکيا، سب ايڊيٽري جي سکيا کان وٺي سرڪيوليشن مئنيجر واري رتبي سان گڏ گذريو، اهو ڪڏهن به نه وسرندو ، الله پاڪ کيس جنت ۾ جاءِ ڏي ۽ پونئيرن کي صبرِجميل جي توفيق عطا فرمائي.
عبدالحڪيم کوسو، جهنڊو کوسو، حيدرآباد.19.01.2014
سائين استاد لائق ٿيٻو هڪ بهترين انسان ۽ خوش مزاج شخص هو. جهڙو نالو هئس انهيءَ کان وڌيڪ لائق اديب ۽ انسان هو، سندس جيتري ساراهه ڪجي اها گهٽ هوندي، الله سائين کيس جواءِ رحمت ۾ جڳهه عطا ڪندو ۽ پونئيرن کي صبر عطا فرمائي.
شفقت حسين شاهه، سابق ناظم موسيٰ کٽياڻ تاريخ: 17.01.2014
منهنجي والد مرحوم جي وفات کانپوءِ پنهنجائپ جو احساس ڏيارڻ واري سائين لائق جي گذاري وڃڻ کانپوءِ آئون پاڻ کي اڪيلو محسوس ڪري رهيو آهيان، الله تعاليٰ پونئيرن کي صبر ڏي. ’آمين‘
عمران ٿيٻو، ڪي ٽي اين
سائين لائق سنڌي صحافت ۾ ايماندار، با ڪردار ۽ سچو قوم پرست انسان هو. سائين سان جڏهن به ملاقات ٿيندي هئي ته سائين پنهنجي قرب ۽ محبت سان پيش ايندا هئا، اهو خلوص سائين جي طبيعت ۾ شامل هو.
سائين جي وڇوڙي تي اسان سندس خاندان سان ڏک ۾ برابر جا شريڪ آهيون.
مسعود عالم پيرزادو، درگاهه سخي دائود واهي ٺاروشاهه 17.01.2014
سائين لائق سنڌي جهڙا ماڻهو گهٽ ٿيندا آهن، سائين لائق ننڍن سان ننڍو وڏن سان وڏو هوندو هو، اسان جو تمام پيارو هو ۽ اسان سان تمام گهڻو پيار ڪندو هو، اسان جي دعا آهي ته سائين کي الله تعاليٰ جنت ۾ جاءِ ڏئي. ’آمين.‘
محمد عثمان چانڊيو، ٻانڌي، نواب شاهه
سائين لائق سنڌي
سائين سان اسان جو مائٽاڻو رشتو هو. هو اسان جو رشتي ۾ مامو لڳندو هو ۽ سائين تمام گھڻو لائق ۽ شفيق انسان هو. سائينءَ جي منهنجي بابا سان به تمام گھڻي دوستي هوندي هئي. سائين جن ڏي اسان جي اچ وڃ گهڻي هوندي هئي. تمام گھڻي محبت ڏيڻ وارو ۽ جتي ملندو هو ته چوندو هو، ” ته بيهو! ڪيڏانهن ٿا وڃو، بيهو ته ڪچهري ڪريون.“ هو ته هو ئي محبتن ڏيڻ وارو انسان، الله تعالى سائين جن کي جنت ۾ جاءِ عطا فرمائي. ’آمين‘
سيد شبير احمد شاهه ولد سيد صالح محمد شاهه
ف
سندي سڪ پرين لوڪ ڏٺي نه لهي! (لطيف)
سائين لائق سان منهنجون ڪچهريون محدود پر گهرائي لامحدود محسوس ٿي. پنهنجائپ ۽ پيار محسوس ڪرائڻ سندس انتهائي وڏو وَڙ هيو. سنڌ سجاڳي ۽ ساٿين سان ساٿ نڀائڻ سندس سچي ريت هئي، جنهن ۾ ڪڏهن به ڪُريت نه ڪيائين. صحافت جي ميدان ۾ سندن نانءُ اڻمٽ رهندو. پاڻ سدائين سچ جو جوڳي ٿي رهيو ۽ واهه جو جوڳ پچايائين. پاڻ ٿورو پڙهيو پر باعمل رهيو، سَچن ساٿين سان هر سُکَ ۽ ڏک ۾ ساٿ ڏيڻ سندن اَجهَل ڪرت هئي. سائين حيدر علي لغاريءَ جو سچو ساٿي ٿي، هر ڏک ۾ ساٿ نڀائڻ سندس زندگيءَ جو هڪ سونهري مثال آهي. صحافت جي شعبي ۾ سٺا شاگرد پيدا ڪرڻ سندس علمي سخاوت جو اعليٰ نمونو آهي. سندس وڇوڙو سڄي سنڌ لاءِ هڪ وڏو نقصان آهي.
شوڪت اڄڻ، حيدرآباد18.01.2014
هڪ بيباڪ شخصيت
سائين لائق سنڌي نه صرف هڪ صحافي ۽ استاد هو پر هو هڪ بهترين انسان هو. اسان سان ته ويجهڙائپ جي ڪري ۽ ماءُ سان ٿڃ شريڪ هئڻ جي ناتي اسان سائينءَ کي ماما لائق سڏيندا هئاسين. سائين هميشه سادو رهندو هو ۽ سندن طبيعت به سادي هوندي هئي. اسان جي والد صاحب سان تمام گهڻي ويجهڙائپ هئي، ڇو جو اسان جو ڳوٺ به هڪ هو، سائين هميشه ياد رهندو، پاڻ نه وسرندڙ شخصيت هو. اسان جو والد صاحب ۽ پاڻ تمام ويجها دوست به هئا سندن وچ ۾ ڪڏهن به نه ٽٽڻ وارو ناتو رهيو. سندن خال هميشه رهندو.
اسان جي دعا آهي ته الله سائين کيس جنت الفردوس ۾ جڳهه ۽ پونئيرن کي صبر جي توفيق عطا فرمائي.
سيد ڪبير احمد ولد سيد صالح محمد شاهه، ڳوٺ دريا بيگ مغل موري منگر
لائق ماڻهوءَ جو وڇوڙو
منهنجي بدقسمتي چئجي جو آئون سائينءَ سان ڪڏهن رُوبرو نه ملي سگهيس. سائينءَ جي وفات کان ٻه ڏينهن پهرين سائينءَ سان ملاقات جو پروگرام هيو پر قسمت ساٿ نه ڏنو. سائين لائق سنڌي ٻوليءَ جو ماهر ۽ هلندڙ ڦرندڙ ادارو هو. سائين لائق منهنجي بابا جو استاد ۽ ٻوليءَ جو سرواڻ آهي، سائين لائق جي شخصيت کي ڪافي غور سان پڙهيو آهي ۽ گهڻن جي واتان ٻڌو آهي. ’Legends never die ‘
انجنيئر اظهار مٺل جسڪاڻي، ٽنڊو ڄام
جهان تازه ڪي هي، افڪار تازه سي نمود.
ڪي سنگ و خشت سي هوتين هين يي جهان پيدا.
“Plato said that idea rules the world”
It is regretful that we have lost a jewel of our village. Late Mr. Laique was among few lettered people on our village. His revives for Sindhi community will always be remembered.
Junaid Shah S/o Sayed Dost Ali Shah.