تاج جويو
مون سي ڏٺا ماءِ جنين ڏٺو پرينءَ کي،
تنين سندي ڪاءِ، ڪري نه سگهان ڳالهڙي. (شاهه)
اڄ اسان جنهن شخص جي ياد ۾ هتي اچي گڏ ٿيا آهيون آئون سمجهان ٿو ته اسان مان اڪثر هن کي سائين لائق سنڌي چوندا آهن. سائين لفظ هر ماڻهو لاءِ استعمال نه ٿيندو آهي سائين لفظ ۾ جيڪو احترام جيڪا پنهنجائپ جيڪا محبت آهي ان جو اندازو اسين سنڌي معاشري ۾ لڳائي سگهون ٿا اسان سائين جي. ايم. سيد کي چوندا آهيون، سائين محمد ابراهيم جويو کي چوندا آهيون.
سائين ڊاڪٽر بلوچ صاحب کي ۽ سائين لائق سنڌي چوندا آهيون ته توهان ان مان اندازو لڳائي سگهوٿا ته هن شخص کي هميشه رهبرن جي قطار ۾ سمجهندا رهيا آهيون هو هڪڙو فرض شناس استاد هو، هو هڪڙو فرض شناس صحافي هو. هن معاشري کي ڏنو هو پر ڪڏهن ورتو ڪجهه به نه آئون سمجهان ٿو ته ڪجهه ماڻهو جن سماج کي ڏنو آهي انهن کي ئي ياد رکيو ٿو وڃي ۽ اسان وٽ ته تمام وڏا وڏا ماڻهو وفات ڪري ويا سنڌي ۾ پهاڪو آهي ته ان جي قبر تي ڪتوبه پيشاب نٿو ڪري، پر هن شخص جي جڏهن وفات ٿي هئي جيڪي به دوست اتي موجود هوندا سخت سيءَ ۾ به هزارن ۽ سوَن جي تعداد ۾ سڄي سنڌ ۾ جنهن به جتان به ٻڌو اهو مقام تائين ڪلهي ڪانڍي ٿي هليو اِها ڳالهه ثابت ڪري ٿي ته هن شخص ماڻهن جي دلين ۾ هڪڙو احترام پيدا ڪيو هتي جيڪي اسان جا صحافي دوست سٺن ڊيسڪن تي موجود آهن انهن جي تربيت ۾ سائين لائق سنڌي جو وڏو هٿ آهي ۽ هي اهو شخص هو ۽ اسان کي حيرت وٺندي هئي جيڪو به بي روزگار نوجوان باشعور نوجوان حيدرآباد ۾ پهچي ان کي رهڻ جي جڳهه نه هجي ان کي کاڌي لاءِ ڪجهه نه هجي اهو سائين وٽ ايندو هو ۽ هتي پريس ڪلب جي ڪينٽِن ۾ بابا تنهنجي ماني جاري آهي ۽ ٽئي وقت ماني کائي. هو ڪيئن پورت ڪندو هو اسان کي خبر نه پوندي هئي ته اها شيءِ جيڪا هئي يا پنهنجائپ هن پرائي ۽ جئين سائين احمد خان شيخ ٻڌايو ته هو سنڌي ٻوليءَ جو وڏو پارکو هو اسان چوندا آهيون ته جيڪي اخبارن نڪرن ٿيون گهٽ ۾ گهٽ هڪڙو ماڻهو اهڙو رکن جيڪو روزانو اخبارن جو مطالعو ڪري ۽ ٻوليءَ جي حوالي سان جيڪي غلطيون ٿين ٿيون يا گرامر جي حوالي سان جيڪي غلطيون ٿين ٿيون انهن جي پرک ڪري ۽ سنڌي اخبارن ۾ جنهن به اخبار سان سائين لائق سنڌي لاڳاپيل رهيو اها آفتاب هجي ڪاوش هجي عبرت يا ڪوشش يا ڪا ٻي جنهن به اخبار سان هو لاڳاپيل رهيو ان تي هن جي سخت نظر هوندي هئي ۽ ان وقت اسين محسوس ڪندا هئا سين ته جنهن به اداري ۾ سائين لائق هوندو هو ان اخبار جي زبان، ٻولي بهتر هوندي هئي. توهان اسان سڀني ڏٺو هوندو ته سائين لائق سنڌي روزانو نڪرندڙ سڀئي اخبارون خريد ڪندو هو ۽ اسين حيران هوندا هئاسين ته سائين هي اخبارون ڪٿي رکي ٿو ڪئين پڙهي ٿو ۽ جڏهن به اسان کي ڪا معلومات گهربل هوندي. هي ته اسين سائين لائق سنڌي ڏانهن نهاريندا هئاسين ۽ هو چوندو هو ته مون اخبارون آهن توهان لاءِ ورتيون، اچو ۽ اچي ڏسي سگهو ٿا ۽ سنڌالاجي سنڌ ميوزيم جتي اخبارن جا ذخيرا آهن اتان اسان کي اها معلومات نه ملندي هئي جيڪا سائين لائق وٽان ملندي هئي. پهرين ته پاڻ ڏئي ويندو هو نه ته هن جا دروازا سدائين کليل رهندا هئا ۽ ان جي ڳوٺ وڃبو ته اسان کي اها معلومات ملي ويندي هئي ۽ اها به حقيقت آهي ته شاهه عبداللطيف سان هن جي گهڻي عقيدت هئي ۽ جڏهن به ڪو بيت اسان کي اڻ پورو ياد هوندو هو ته ان کي مڪمل ڪرڻ لاءِ سائين لائق ڏانهن نهاريندا هئاسين. آئون جيتوڻيڪ هن جو سنڌي ريت شاگر ناهيان پر آئون سمجهان ٿو ته منهنجو لاڳاپو فڪري حوالي سان سائين جي ايم سيد سان آهي اهڙي نموني ذهني حوالي سان سائين لائق سنڌي سان هو ۽ پاڻ جي لاءِ فخر محسوس ڪندو آهيان ته ڪو دوست سائين لائق کان پچا ڪندو آهي. تئين ڪو ڪڏهن مون کان پڇا ڪندو آهي ته سچ سچ ته منهنجون اکيون آليون ٿي وينديون آهن ۽ آئون ذهني طرح روحاني طرح سائين لائق کي سلام پيش ڪندو آهيان جنهن اسان کي اهو در ڏيکاريو.
سائين لائق جهڙو سندس نالو لائق هو اهڙو لائق انسان هو هن پنهنجي پٽن جي جيڪا تربيت ڪئي آهي اها به غربت ۾ خوداري ۽ هي پاڻ به خودار هو ۽ پنهنجي پٽن کي به خوداري سيکاري. هن ننڍي ماڻهو کان وڏي ماڻهو جي دلين ۾ جاءِ پيدا ڪئي ۽ سائين لائق سنڌي جهڙا ماڻهو ڪڏهن ڪڏهن پيدا ٿيندا آهن. شيخ علي محمد جو اخبار نويسي ۾ نانُ آهي پر آئون سمجهان ٿو سائين لائق هن جو ٻانهن ٻيلي يا صلاحڪار نه هجي ها ته علي محمد جيتوڻيڪ هو ان کان عمر ۾ وڏو پر سمجهان ٿو ته هو هر وقت سائين لائق کان صلاح ۽ مشاورت ڪندو هو سائين لائق سنڌي ٻوليءَ جو سنڌي صحافت جو سنڌي قوم جو اهو پرکڻو شخص هو جنهن کي ياد ڪرڻ سچ سچ اسان جو فرض آهي ۽ اهو اسان تي قرض آهي ته هن شخص کي ياد ڪريون ههڙا شخص روز روز پيدا نه ٿيندا آهن.
ڀلي ڪر ٿيو م، هيءَ سڱُ ٻاروچن سين،
وڃِي ڪيچ ڏٺوم پُٺيءَ لڳي جن جي.
(شاهه)
[سائين لائق سنڌي جي پهرين ورسي جي موقعي تي پريس ڪلب حيدرآباد ۾ ڪيل تقرير 16 جنوري 2015ع]