15
گفٽ گهرائڻ لاءِ هن کي ڪنهن نه ڪنهن جي مدد ته وٺڻي هئي، انڪري هن شاهمير سان ڳالهه ڪئي. جيڪو ان ڪم لاءِ فوراً راضي ٿي ويو.
شاهمير کيس هڪ گهڙي، پرفيوم ۽ هڪ ننڍڙو شوپيس آڻي ڏنو.
آچر واري ڏينهن عالي جي سالگرهـه هئي. دُربيبي به ماهه نور سان گڏ مرشدن جي ڳوٺ ويل هئي سو صفا گفٽ پيڪ ڪري پراڻي حويلي کڻي آئي.
اتي آئي ته زينب جيجي ۽ شهلا به عالي جي برٿ ڊي جي حوالي سان تياري ڪري رهيون هيون جيڪا هُنن شام جو ملهائڻ جو سوچيو هو. عالي گهر ۾ نه هو انڪري صفا گفٽ پنهنجي رئي جي پلو ۾ لڪائي مروه ۽ سيرت سان گڏ اچي ويٺي.
ٿوري ئي دير ۾ عالي گهر آيو پر مروه سان ٿوري ڳالهه ٻولهه ڪرڻ کان پوءِ اسٽڊي روم ڏانهن هليو ويو. وري واپس آيو ته شهلا چاچي کان مؤمن جون ڊائريز پڙهڻ لاءِ انهن جي لاڪر جون چاٻيون وٺي وري واپس هليو ويو.
صفا کي همت ئي نه پئي ٿي ته هوءَ عالي کي گفٽ ڏيئي سگهي. پنهنجي جڳهه تي ويٺي ڪافي دير کان اهو ئي سوچي رهي هئي ته عالي کي گفٽ ڪيئن ڏي. هوءَ اتي ويٺي ته هئي پر هن جو ذهن، اندر عالي وٽ هو.
گهڻي دير گذرڻ کان پوءِ عالي ٻاهر آيو ته صفا دل ئي دل ۾ شڪر ادا ڪيو. عالي هن ڏانهن نهارڻ بنا ئي سامهون ويٺل شهلا ڏانهن اڳتي وڌيو.
هو شهلا کي ڪراچي واپس وڃڻ لاءِ چئي رهيو هو.
هي اوچتي عالي کي ڇا ٿي ويو! صفا کي ائين لڳو ڄڻ هن جي دل ڪنهن زور سان پنهنجي مُٺ ۾ بند ڪري ڇڏي هجي.
صفا پهريون دفعو عالي کي ايتري ڪاوڙ ۾ ڏٺو هو. منهن سان گڏ سندس اکيون به ڳاڙهيون ٿي ويون هيس، پر سندس اکين جي ڪنڊن مان ڏک جي شدت به ليئا پائي رهي هئي. هُن جي اکين ۾ غم ۽ غصي جي شدت ڏسي صفا جو روح بي چين ٿيڻ لڳو. کيس جيئن ئي صفا ۽ مروه جي موجودگيءَ جو احساس ٿيو ته هو پنهنجي ڪمري ڏانهن هليو ويو.
پر صفا جي دل ۾ طوفان مچي ويو. آخر اهڙو ڇا لکيل هو مؤمن چاچا جي ڊائريءَ ۾ جو عالي اهو فيصلو ڪيو. ان اڻ تڻ ۾ صفا پنهنجي گهر ته آئي پر هن کي هڪ گهڙي لاءِ به سک نه پئي آيو. هن جي دل کان ڄڻ ڌڙڪڻ ئي وسري ويو. کيس لڳو ته هوءَ صبح جو اُٿندي ته پراڻي حويلي ۾ ڪوئي به نه هوندو.
......................
“زندگي جڏهن تلخ حقيقتن تان پردو کڻندي آهي ته ان جو ڀيانڪ روپ سامهون اچي ويندو آهي. گهڙي کن لاءِ پنهـنجو ئي وجود دنيا ۾ بي معنيٰ لڳندو آهي.”
ان حقيقت کي تسليم ڪرڻ عالي لاءِ ايترو مشڪل نه هو ڇو ته ان حقيقت جون ڪجهه جهلڪيون ته هو ننڊپڻ کان ڏسندو پئي آيو. پر پوءِ به هو پنهـنجو پاڻ کي تسلي ڏيندو هو ته ائين نه هوندو. سردار صاحب جي اصليت ڄاڻڻ کان پوءِ هن کي سمجهه ۾ نه پيو اچي ته هو ڇا ڪري؟ هن وقت تائين هو ائين ئي سمجهندو هو ته الله تعاليٰ واقعي هن کي هتي ڪنهن مقصد لاءِ موڪليو آهي ۽ هن کي ڪو چيلنج پورو ڪرڻو آهي پر اڄ هن کان اهي سڀ ڳالهيون وسري ويون. کيس هي گهر، هتان جا ماڻهو ۽ هن ڳوٺ کان ئي نفرت ٿيڻ لڳي. هن اُتي بيٺي ئي هڪ فيصلو ڪيو ۽ تڪڙو لائبرري مان ٻاهر نڪتو.
هو لائبرري مان نڪتو ته تقريباً شام ٿي چڪي هئي.هو سڌو شهلا وٽ آيو.
“امي اسان هي ڳوٺ ڇڏي واپس هلي رهيا آهيون.” هن شهلا کي چيو.
عالي جي ڳالهه ٻڌي سڀئي عالي ڏانهن ڏسڻ لڳيون ۽ سڀني تي حيرت طاري ٿي ويئي.
“توهان تياري ڪيو مان هلڻ جو بندوبست ٿو ڪيان.” عالي وڌيڪ چيو.
شهلا، زينب ڏانهن ڏٺو.
“عالي مون کي خبر ناهي ته تون ادا مؤمن جي ڊائري ۾ ڇا پڙهيو آهي پر ڪوئي به فيصلو ايڏي جذبات ۾ نه ڪبو آهي.” زينب پنهنجي جڳهه تان اٿي عالي ڏانهن آئي.
“مون کي خبر ناهي ته اهيو فيصلو غلط آهي يا صحيح پر اسان هتان وڃي رهيا آهيون.” عالي ڪاوڙ تي ضبط ڪندي ماءُ ڏانهن ڏٺو.
شهلا هن جي ڏک ۽ ڪاوڙ ۾ سرخ ٿيل اکين ڏانهن ڏسي ڊڄي ويئي.
“عالي پليز هتان نه وڃو.” مروه پنهنجي جڳهه تان اٿي اچي عالي جو هٿ پڪڙي چيو.
عالي هنن کي هتي ڏسي وڌيڪ ڪجهه نه ڳالهايو. هن ڪاوڙ ۾ مروه جو هٿ پنهنجي هٿ مان ڇڏائي پنهنجي ڪمري ڏانهن هليو ويو.
هن جي لوندڙين ۾ سور جون شديد لهرون اڀري رهيون هيون هو اتي ئي بيڊ تي ليٽي پيو.
“عالي.” ٿوري دير ۾ زينب هن ڏانهن آئي ۽ هن جي پيشاني تي آيل وارن کي هٽائيندي هن کي سڏ ڪيو.
“پُڦو، پليز مون کي سمجهائڻ جي ڪوشش نه ڪجو. مان پنهنجي پيءُ جي قاتلن جي وچ ۾ نٿو رهڻ چاهيان نه ئي وڌيڪ هن ماحول جو حصو بڻجڻ چاهيان ٿو.” عالي بيڊ تان هيٺ لهڻ جي ڪوشش ڪئي.
“ڇا تون پنهنجي پيءُ جي دولت ائين غلط هٿن ۾ ڏيئي پنهـنجي پيءُ وانگر پاڻ تي بزدليءَ جو ٺپو لڳرائي هليو ويندين؟” زينب، عالي جي ڪلهي تي هٿ رکي کيس پنهنجي ڀرسان ويهاريو.
“مون کي نه کپي اها دولت نه ئي وري مون کي ڪو شوق آهي پاڻ کي بهادر سڏرائڻ جو.” عالي لاپرواهيءَ مان چيو.
“توکي خبر آهي سردار صاحب مؤمن کي مارائڻ نه پيو چاهي. مؤمن کي جيڪا گولي لڳي هئي سا شهلا لاءِ هلائي ويئي هئي ۽ هاڻي جيڪڏهن تون هتان هليو ويندين ته شهلا سان گڏ سيرت کي مارائڻ به هنن لاءِ ڪو مسئلو نه هوندو.” زينب چيو.
“مان پنهنجي ماءُ ۽ ڀيڻ جي حفاظت ڪري سگهان ٿو.” عالي پُڦي ڏانهن ڏک ۽ ڪاوڙ منجهان نهاريو.
“انهن جي حفاظت ته مؤمن به ڪري سگهيو ٿي تڏهن ئي ته هن انهن تان پنهنجي جان به قربان ڪري ڇڏي. جيڪڏهن توکي به قربان ڪيو ويو ته پوءِ انهن ٻنهـي جو ڇا ٿيندو؟” زينب به ڏُکاري ٿي ويئي .
“ضروري ناهي ته هر دفعي ائين ٿي.” عالي پنهنجي ضد تان لهڻ لاءِ تيار نه هو.
“ايڏي ظلم جي داستان پڙهي به توکي اندازو ناهي ته هي ڇا ڇا ڪري سگهن ٿا.” زينب بيوسيءَ مان پڇيو.
“توهان کي انهن ڳالهين جي خبر هئي، تڏهن به توهان بابا کي خبردار نه ڪيو.” عالي زينب کي ميار ڏني.
“مون کي ڪا خبر نه هئي اهي سڀ ڳالهيون، مؤمن جي قتل کان پوءِ منهـنجي ۽ شهلا جي سامهون آيون. عالي مون کي اڳي اها خبر هجي هان ته ڇا مان ائين ٿيڻ ڏيان هان؟” زينب هن ڏانهن افسوس مان نهاريندي پڇيو.
“مان ڇا ڪيان پڦو، بابا سائين جون ڊائريز پڙهڻ کان پوءِ مان هتي بلڪل به نٿو رهڻ چاهيان ۽ امي کي ته هتي به خطرو آهي نه؟” عالي روئندي زينب جي هنج ۾ منهـن رکي ڇڏيو.
“مؤمن چوندو هو ته توهان کي ڪنهن قيمتي شيءِ جي چورائجي وڃڻ جو ڊپ هجي ته ان جي حفاظت چور کي ئي سونپي ڇڏيو. ان سان ٻه فائدا ٿيندا، هڪ ته ان چور ۾ ذميداري جو احساس پيدا ٿيندو ٻيو وري توهان جي شيءِ به محفوظ رهندي. انڪري ئي مان توهان کي هتي آڻڻ لاءِ شهلا کي به راضي ڪيو هو ۽ سردار صاحب کي جيڪڏهن شهلا کي ڪجهه ڪرڻو هجي ها ته هن مهل تائين ڪري ڇڏي ها.” زينب عالي جي وارن ۾ آڱريون ڦيريندي پيار ڪيو.
عالي خاموشيءَ سان زينب جون ڳالهيون ٻڌندو رهيو.
“شهلا جي حوالي سان اهي خدشا تون دل مان ڪڍي ڇڏ ۽ هتان وڃڻ جو ارادو في الحال وساري ڇڏ.” زينب کيس وري سمجهايو.
ڊائري پڙهڻ سان عالي جي دل و دماغ ۾ جيڪو طوفان آيو هو سو ڪجهه ماٺيڻو ٿيو.
“هلي آ هاڻي ٻاهر هلي ماني کائون.” زينب عالي کي اٿاريندي چيو.
عالي زينب سان گڏ ٻاهر آيو.
شهلا ۽ سيرت دسترخوان وڇائي ماني لڳائي.
عالي دسترخوان تي اچي ويٺو ته هو پر ماني کائڻ تي هن جي دل نه پئي چئي. شهلا هن کي ماني کائڻ لاءِ چيو ته هو بي دليءَ سان ماني جا گرهـ ڀڃڻ لڳو.
هڪ ڏينهـن ۾ ئي عالي بدليل لڳي رهيو هو. شهلا کي هن جي چهري تي وڌيڪ سنجيدگي نظر اچڻ لڳي.
“پندرهن سالن جي عمر ۾ ئي هو هڪ ذميوار مرد لڳي رهيو هو. هن جي عمر اڃا انهن شين جي فڪر ڪرڻ جي ته نه هئي پر قسمت تي ماءُ جي دعائن جو به شايد اثر نٿو ٿئي.” شهلا، عالي ڏانهن ڏسندي سوچيو.
هن عالي کي پنهنجي هٿ سان گرهه کارائي سندس پيشاني چُمي.
عالي ماني کائي پنهنجي ڪمري ۾ هليو ويو.
ٿوري ئي دير ۾ شهلا هن جي لاءِ کير کڻي آئي. عالي کي کير ڏيندي سندس ڀرسان اچي ويٺي.
“عالي پٽ، توهان پريشان نه ٿيو، ايڏي وڏي آزمائش ته الله پاڪ پنهنجن پيارن ٻانهن کان وٺندو آهي نه.” شهلا، عالي کي ٻيهر اها ڳالهه ياد ڏياري.
“امي مون کي لڳي ٿو ته مان ڪنهن ٻه واٽي تي اچي ويو آهيان. هڪ طرف بابا جو بدلو آ ته ٻي طرف ان جي شروع ڪيل مقصد کي پورو ڪرڻ جي خواهش.” عالي ماءُ کي پنهنجي دل جي ڳالهه ٻڌائيندي چيو.
“عالي بدلي وٺڻ کان معاف ڪرڻ بهتر هوندو آهي، جيڪڏهن توهان ڪنهن کي معاف ٿا ڪيو ته پوءِ ان جو حساب ڪتاب توهان الله تي ڇڏي ڏيو. مون به معاف ڪرڻ کان پوءِ الله تي ڇڏي ڏنو آهي.” شهلا جي اکين ۾ اداسي جا پاڇا نمايان ٿي پيا هئا.
“امي برداشت نٿو ٿي مون کان.” عالي تڙپندي چيو.
“عالي منهنجو بابا اڪثر مون کي گوتم ٻڌ جو هي قول ٻڌائيندو هو ته، “تڪليف يقيني آ پر ان کي سهڻ اختياري آهي”، اهو ٻڌائڻ سان هو شايد مون کي اهو احساس ڏياريندو هو ته منهـنجي تڪليف کان ته هو واقف آهن پر ان تڪليف کي برداشت ڪرڻ صرف منهـنجي اختيار ۾ آهي. آءٌ سمجهان ٿي ته الله پاڪ منهنجي پٽ جي اندر پاڻ ئي تڪليف کي برداشت ڪرڻ جي اهڙي سگهه ڏني آهي جو هو ڪڏهن به ڪنهن مشڪل وقت ۾ نااميد ٿي پنهنجي مقصد تان هٿ نه کڻندو. ان لاءِ ئي ته منهنجي پٽ مون کي ايترين تڪليفن جي باوجود ڪڏهن نااميدي ظاهر نه ڪئي آهي.” شهلا هن کي پيار مان چيو.
شهلا جي ڳالهه عالي جي دل جو ڪجهه وڌيڪ بار هلڪو ڪيو. هو اتي ئي ماءُ جي هنج ۾ سمهي پيو.
............................