28
ڊائري جي پهرين ورق تي مؤمن جو نالو لکيل هو.
ڊائري جا شروع وارا صفحا خالي هئا. ان کان پوءِ فيبروري جي مهيني ۾ مؤمن پنهنجي ٻارهين جي امتحانن جي باري ۾ لکيو هو. ان کان پوءِ وري هن پنهنجي امتحان ٿي وڃڻ جي باري ۾ لکيو هو.
مروه اهي سڀ پڙهندي ورق اٿلائيندي رهي.
رزلٽ کان پوءِ يونيورسٽي ۾ اپلاءِ ڪرڻ جي باري ۾ لکيل هو. جنهن کان پوءِ ڊائري جا سڀ پنا خالي هئا سواءِ آخري چند پنن جي.
مروه اهي پنا پڙهڻ شروع ڪيا.
“26 آڪٽوبر تي هتان ڳوٺ ويس ته صفوران هميشه وانگر مون کي ڏسي ڏاڍي خوش ٿي. هن مون کي ڇهين جماعت جا ڪتاب آڻڻ لاءِ چيو هو سو هن کي اهي ڪتاب مليا ته هوءَ خوش ٿي ويئي ۽ ان ڏينهـن ئي مون کي پڙهائڻ لاءِ چيائين.”
“هن پنج درجا به ائين ئي گهر ۾ پڙهيا هئا سو ڇهين درجي پڙهڻ لاءِ به هوءَ پرجوش هئي.”
مان به هن کي ۽ زينب کي پڙهائيءَ ۾ مصروف ڏسي مطمئن هئس. انهن وٽ ٻيو ڪو ڪم نه هو، ٻاهر ته هو ڪڏهن ويون نه هيون ان ڪري انهن جي بوريت ختم ڪرڻ لاءِ مون ايترو ئي ڪيو ته مون کي خوشي محسوس ٿيڻ لڳي.
ان دفعي ڳوٺ ۾ چڱا ڏينهـن رهيس. هڪ ڏينهن منجهند جو مان پنهنجي ڪمري ۾ ستل هئس ته مون کي رڙين جو آواز ٻڌڻ ۾ آيو. ٿورو غور ڪيم ته اهي رڙيون ٻاهران پئي آيون. ننڊ جو خمار پورو لٿو ته محسوس ڪيم ته اهي رڙيون صفوران جون هيون ۽ ان جي پويان زينب جون رڙيون ٻڌڻ ۾ آيون پئي. مان اٿي تڪڙو ٻاهر وڃڻ لڳس، مان اڃا پنهنجي ڪمري کان ٻاهر ئي مس نڪتو هئس ته پسٽل جا ٻه فائر ٿيا. مان ڊوڙ پائي حويلي جي دروازي وٽ آيس جتي صفوران فرش تي ڪريل هئي ۽ هن جي چوڌاري رت پيو هو، هوءَ تڙپي رهي هئي مون جلدي وڃي هن کي کنيو پر ڪجهه لمحن ۾ ئي هن جو روح پرواز ڪري ويو.
ڪنڌ مٿي کڻي سامهون بيٺل بهـرام خان کي ڏٺم، اهو ساڳئي ئي جڳهه تي بيٺو صفوران جي لاش ڏانهن ڏسي رهيو هو.
“هيءَ ڪاري آهي بابا، اسان جي نوڪر کي خط پئي ڏنائين ۽ ان به کيس خط ڏنو.
ايتري ۾ بابا سائين ۽ سردار سبزل خان به پهچي ويا ته بهرام خان انهن کي ائين چئي اندر هليو ويو.
بابا سائين ۽ سردار صاحب جي منهن تي به ڪاوڙ اڀري آئي. مان ڊوڙندو اندر بهرام خان جي پويان ويس ۽ ان کي ڪالر کان جهليم.
“تون هڪ دفعو اهو خط پڙهي ته ڏسين هان نه.” مون هُن کي ڪاوڙ مان چيو، مون کي پنهنجي ڀيڻ تي يقين هو پڪ هئي ته هُن اهو خط زينت آپا کي لکيو هوندو.
مان تو جهڙو بي غيرت نه آهيان. بهرام خان پنهـنجو پاڻ ڇڏايو. مون ان جي هٿ مان خط ورتو.
هو مون کي گاريون ڏيندو اندر هليو ويو.
“سائين، جيجيءَ پاڻ نوڪر کان خط نه ورتو هو، هُن کي مون آڻي ڏنو هو ۽ جيجي کان خط وٺي، مون ئي ان نوڪر کي ڏنو، پر سائين جن ڏسي ورتو.” هڪ ملازمه اچي مون کي ٻڌايو.
مون خاموشيءَ سان هن ڏانهن ڏٺو.
“سائين اسان کي ته جيجي اهو ئي چوندي هئي ته اهي خط توهان جا ۽ جيجي زينت جا آهن، الله جي واسطي مون کي ڪجهه نه ڪجو. ان ملازمه هٿ ٻڌي مون کي عرض ڪيو.
اهي خط منهـنجا ئي هوندا هئا. مان ائين چئي خط پڙهڻ لڳس خط آپا زينت جو ئي هو.”
صفوران جو لاش هال ۾ رکيو ويو. گهر ۾ خوف کان ڪو روئي به نه پيو. زينب ته اُن وقت ئي بيهوش ٿي ويئي هئي جنهن کي اڃا تائين هوش ئي نه آيو هو.
مان اهو خط کڻي بابا ڏانهن ويس.
بابا پنهنجي ڪمري ۾ سردار صاحب سان گڏ ويٺو هو. مون وڃي کيس اهو خط ڏنو.
اهو خط پڙهي بابا سائين جي اکين ۾ پاڻي اچڻ لڳو. مان اتان نڪري ٻاهر آيس ۽ زينب کي ڏاڍي مشڪل سان هوش ۾ آڻڻ جي ڪوشش ڪيم.
صفوران کي دفنائڻ لاءِ جڏهن کڻي وڃڻ لڳاسين ته حويلي ۾ رڳو دانهـون هيون، جيڪي اڄ تائين منهنجي ڪنن ۾ گونجنديون رهن ٿيون.امان، زينب ۽ درناز آپا انهن سڀني کي ڏسي مون کي حويلي کان وحشت ٿيڻ لڳي.”
“مان پنهنجي لاڏلي ڀيڻ کي دفنائي پنهنجو سامان کڻي واپس ڪراچي هليو آيس.”
“مان پنهنجو پاڻ کي پنهنجي ڀيڻ جو گنهـگار سمجهي رهيو آهيان. ڪاش مان هن لاءِ ڪجهه ڪري سگهان ها.
مان جڏهن به هاڻي زينب ڏانهن خط لکان ٿو ته ان کي پوسٽ ڪرڻ جي منهنجي همت ئي نه ٿي ٿئي.”
مروه جڏهن اهي صفحا پڙهي پورا ڪيا ته ان جي اکين ۾ اڻ کٽ بي يقيني هئي. هن جلدي ۾ ٻي ڊائري کولي. هي ڊائري ان وقت جي هئي جڏهن مؤمن جي شادي ٿي چڪي هئي ۽ عالي جي پيدائش کان پوءِ بهرام خان مؤمن کي ڌمڪيون ڏيڻ شروع ڪيون هيون. جيڪي هن صرف پنهنجي ڊائري سان ئي شيئر ڪيون هيون.
اهي سڀ پڙهڻ کان پوءِ مروه ڪيتري دير تائين روئندي رهي.
“ڪهڙو فيصلو ڪيئي؟” صفا خبر ناهي ڪهڙي وقت ڪمري ۾ آئي هئي، ان هن کان پڇيو.
“آپا مون کي يقين نٿو اچي ته بابا سائين……” مروه، صفا کي ڀاڪر پائي سڏڪن ۾ شروع ٿي ويئي.
“اسان جي يقين ڪرڻ نه ڪرڻ سان حقيقت بدلجي نٿي سگهي مروه، هي ته ڪجهه راز آهن اڃا خبر ناهي ڪهڙيون ڳالهيون هونديون جيڪي اسان جي علم ۾ ناهن.” صفا جي اکين ۾ به لڙڪ هئا.
“آپا ان لاءِ ئي بابا توهان سان گهٽ ڳالهائيندو آهي ۽ ڳالهائڻ مهل توهان سان نظرون نه ملائي سگهندو آهي. شايد توهان کي ڏسي هنن کي پنهـنجو گناهه ياد اچي ويندو هوندو.” مروه ڪجهه سوچيندي چيو.
“مون کي نٿو لڳي ته انهن کي پنهنجي ڪيل گناهه جو ڪو احساس به هوندو. هنن جي نظر ۾ ته اهو ثواب جو ڪم هوندو.” صفا سخت لهجي ۾ چيو.
“گنهـگار کي پنهنجي گناهه جو احساس ڏيارڻو ئي پوندو.” مروه پنهنجو پاڻ سان ڀڻڪيو.
صفا هن ڏانهن ڏٺو.
“آپا مان سردار صاحب کي ٻڌائڻ کان بنا ئي ايڊميشن وٺندس.” مروه کي پنهنجي پيءُ تي ڪاوڙ هئي.
“مروه اڄ ڀلا ايڏي چپ چپ آهين؟” حاجره مروه کي ڪافي دير کان خاموش ويٺل ڏسي پڇيو.
““ڪڏهن ڪڏهن خاموش رهڻ به صحيح هوندو آهي.” مروه چيو.
“اهو احساس توکي ڪجهه جلدي نه ٿيو آهي، سيرت مسڪرائيندي هن ڏانهن ڏٺو.
“ڏاڍي دير سان ٿيو آهي.” مروه جواب ڏنو.
“جيڪڏهن اهو احساس اڳ ۾ ٿيئي هان ته ڇا ڪرين ها؟” سيرت پڇيس.
“صحيح ماڻهن سان صحيح وقت تي ڳالهايان ها.” مروه خلا ۾ گهوريندي چيو.
“معنيٰ پوءِ توکي ان وقت خبر هجي ها ته صحيح ماڻهو ڪهڙا آهن؟” حاجره وضاحت پڇي.
“ها، خاموش رهڻ وارا ماڻهن جي اصليت کي ٿورو گهڻو سمجهي ويندا آهن.” مروه چيو.
“ڇا ٿيو اٿئي اڄ ڀلا. اهڙيون ڳالهيون پئي ڪرين.” سيرت هن جي ڀرسان اچي ويٺي.
“ڪجهه نه سيرت، عالي توسان گڏ منهنجي به ايڊميشن ڪرائيندو نه اسڪول ۾؟” مروه ڳالهه مٽائيندي پڇيو.
“ها.” سيرت چيو.
توهان ڪهڙي اسڪول ۾ ٿا وٺو ايڊميشن حاجره پڇيو.
مروه کي لڳو، هن کي حاجره جي سامهون اها ڳالهه نه ڪرڻ گهرجي ها، پر هوءَ هنن جي سٺي دوست آهي، اڄ تائين هُن ڪا به ڳالهه حويلي کان ٻاهر ناهي ڪڍي اهو سوچي مروه پاڻ کي تسلي ڏني ۽ حاجره کي ڪراچيءَ جي اسڪول ۾ ايڊميشن وٺڻ جي ڳالهه ٻڌائي ڇڏي.
“ڏسجو توهان کي ڏاڍو مزو ايندو پڙهڻ ۾، اتان جا ته ڪتاب به سٺا هوندا.” حاجره خوش ٿيندي چيو.
“حاجره هي وٺو ڪتاب جيڪي مون توهان کي چيا هئا.” عالي پنهنجي ڪمري مان نڪري هنن ڏانهن آيو ۽ حاجره کي ڪتاب ڏنا.
ادا Thank you حاجره چيو.
عالي مسڪرائيندو واپس ڪمري ڏانهن ويو.
مروه پنهنجي وجيهه سؤٽ کي غور سان ڏسڻ لڳي جنهن هن جي گنهگار پيءُ کي ايترو جلدي معاف ڪري ڇڏيو هو.
........................