33
“ڇا ٿيو پٽ، خير ته آهي؟” شهلا ڪمري مان نڪري آئي.
“نه چاچي خير ناهي. بابا سائين توهان سڀني کي ڪراچي وٺي وڃڻ لاءِ چيو آهي.” عرفات هن کي ٻڌايو.
ايتري ۾ زينب به حسينه ۽ حاجره سان گڏ ڪمري مان نڪتيون.
“پر ڇو؟” زينب هن کان پڇيو.
“جيجي مان ڪلهه ئي ڪراچيءَ مان آيو آهيان، اڃا اوطاق ۾ به نه ويو هئس، ته بابا سائين جن حڪم ڏنو. شايد ٻئي ڪنهن قبيلي سان ڪوئي جهيڙو ٿي پيو آهي.” عرفات ٻڌايو.
“ها جيجي، اسان جي ڳوٺ جي هڪ ماڻهو جيڪو اوطاق تي ئي ڪم ڪندو هو، تنهـن سردار گهرام خان جي ڌيءُ کنئي آهي. اڄ صبح ئي مون سان منهنجي پٽ اها ڳالهه ڪئي.” حسينه زينب کي ٻڌايو.
“جيجي توهان سڀ جلديءَ ۾ پنهـنجو ڪجهه ضروري سامان کڻو، ته هلون.” عرفات جلدي ڪندي چيو.
ايتري ۾ جميلا به ڊڪندي پراڻي حويلي پهتي.
“جيجي الله جو نالو ٿوَ، منهنجي ڌيءُ کي به پاڻ سان گڏ وٺي وڃجو، هن مسئلي جي ڪري خبر ناهي ته ڳوٺ ۾ نياڻيون محفوظ رهنديون الائي جي نه!؟” جميلا اچڻ سان ئي زينب کي هٿ ٻڌي چيو.
“ڇا ٿيو جميلا.” زينب هن کان پڇيو.
“جيجي سائين وڏي چيو آهي ته ڇوڪرين کي ڳوٺ ۾ خطرو آهي ان ڪري منهنجي ڌيءُ کي به وٺي وڃو هونئن به سائينءَ ملازمن لاءِ الڳ گاڏي ڪئي آهي.” جميلا ٻڌايو.
زينب ڪجهه، سوچيندي حاجره ڏانهن ڏٺو.
“حاجره تون به گڏ هل اسان سان.” زينب، حاجره کي چيو.
حسينه جي ته ڄڻ دل جي ڳالهه زينب ٻڌي ورتي هئي.
“ها جيجي صحيح آهي، هن کي به وٺي وڃو.” حسينه، زينب ڏانهن شڪر گذاريءَ مان ڏٺو.
جلدي ۾ سڀني ٿورو گهڻو سامان کنيو ۽ گاڏين ۾ ويٺيون. دُربيبي، شاهه بي بي ۽ درناز حويلي ۾ ئي رهيون.زينب، صفا، سيرت ۽ مروه هڪڙي گاڏي ۾ ويٺيون، ٻي گاڏي ۾ شهلا، ماهه نور، حاجره ٻن ملازمائن سان گڏ هئي.
گاڏي ڳوٺ کان ڪافي پري نڪري ويئي ته شهلا وارن جي گاڏي جي اڳيان ڪجهه هٿياربندن اچي هنن جي گاڏي جهلي. عرفات زينب وارن جي گاڏي ۾ هو. شهلا وارن سان گڏ چنگيز خان هو. هنن جي گاڏي روڪي هو ڪافي دير تائين فائرنگ ڪندا رهيا. پوءِ انهن مان ٻه ڄڻا اڳتي آيا ۽ گاڏي جو پويان وارو دروازو کوليائون.
سڀني عورتن جي منهن تي چادرون هيون. هو سڀني عورتن کي غور سان ڏسڻ لڳا.
حاجره دروازي جي ڀرسان ئي ويٺل هئي، هنن جلدي ۾ حاجره کي هٿ وجهي هيٺ لاٿو. حاجره رڙيون ڪرڻ لڳي، گاڏيءَ ۾ ويٺل ٻيون عورتون به دانهـون ڪرڻ لڳيون پر هو حاجره کي وٺي خبر ناهي ڪيڏانهن هليا ويا. انهن جا ڪجهه ماڻهو اڃا تائين گاڏي جي چوڌاري بيٺل هئا.
ڪجهه دير گذرڻ کان پوءِ هنن ڊرائيور کي چيو ته گاڏي اوڏانهن ئي ڪاهي وڃ جيڏانهن هو وڃي پيو، نه ته هو سڀني کي ماري ڇڏيندا. ڊرائيور به گاڏي جي رفتار وڌائي. اتان نڪرندي ئي چنگيز خان بهرام خان ڏي فون ڪري ان کي صورتحال ٻڌائي ته ان ٻنهي گاڏين کي گڏجي ڪراچي وڃڻ جو حڪم ڏنو.
سڄي واٽ سڀ عورتون خيريت سان پهچائڻ لاءِ الله کي ٻاڏائينديون رهيون.
........................
عالي ان وقت ئي معز سان گڏ ڪراچي واري گهر آيو. سڀئي پريشان هئا. هتي اچي عالي کي حاجره جي باري ۾ خبر پئي ته هن جي پريشاني وڌي ويئي. هو بار بار ميربل کان فون ڪري حاجره جي متعلق پڇي رهيو هو پر هن کي ان جي ڪا به خبر نه هئي.
“پُڦو ڪنهن کي به حاجره جي ڪا خبر ناهي. ائين ڪيئن ٿو ٿي سگهي چاچا سائين وارا ائين خاموشيءَ سان ڇو ويٺا آهن.” عالي زينب سان ملندي چيو.
“جيستائين ٻي قبيلي جي مائي واپس نه ٿي ملي انهن کي تيستائين حاجره جي ڪنهن کي ڪا خبر نه هوندي.” زينب ٻڌايو.
“جيڪڏهن هوءَ پنهنجي مرضيءَ سان ويئي آهي ته هاڻي واپس ڇو ايندي.” عالي چيو.
“ادا وارا ته ان کي ڳولهڻ جي پوري ڪوشش ڪري رهيا هوندا.” زينب چيو.
“اهي ڇو ڳوليندا هوندا!؟” مروه پڇيو.
“هڪ ته ان قبيلي وارا ادا جا مخالف آهن ٻيو ته جنهن انهن جي ڇوڪري کنئي آهي ان جو تعلق به اسان جي اوطاق سان آهي. اسان جي حويلي ۽ ڳوٺ ٻنهـي کي خطرو آهي انڪري ادا وارا ان مائي کي ڳولي واپس ڪندا، تڏهن ئي اسان تان اِها مصيبت ٽرندي.” زينب ٻڌايو.
“ان کان پهرين اهو مسئلو ڳالهين سان نٿو نبري سگهي.” عالي پڇيو.
“حاجره کي کڻي هنن شروع ۾ ئي ٻڌائي ڇڏيو آهي ته هو ڳالهين لاءِ تيار ناهن.” زينب چيو.
“عالي تون ڳوٺ کي ڏسين ها ته بلڪل ائين لڳئي ها ڄڻ جنگ جو ميدان هجي! بابا سائين وارن ڳوٺ جي چؤطرف هٿيارن سان ماڻهن کي بيهاري ڇڏيو آهي، حويلي جي چوڌاري الڳ ماڻهو بيٺل آهن.” عرفات عالي کي ڳوٺ وارو منظر ياد ڪندي ٻڌائڻ لڳو.
“پوءِ چاچي وارن کي به هيڏانهن وٺي اچو هان نه.” عالي کي ته فڪر ٿيڻ لڳو.
“بس سردار صاحب جو حڪم هو ته اهي اتي ئي رهن، انڪري اهي نه آيون.” زينب چيو.
“جيڪڏهن هنن اسان کي حاجره واپس نه ڪئي ته پوءِ اسان جي ڳوٺ وارا به هنن جي مائي کڻندا؟” سيرت، زينب کان پڇيو.
“ٿي سگهي ٿو حاجره کي موٽائڻ جي ڪوشش ائين نه ڪئي وڃي ڇو ته هوءَ هڪ ملازمه جي ڌيءُ آهي. پر ان جڳهه تي حويلي جي ڪا ڇوڪري هجي هان ته پوءِ اسان جي ڳوٺ وارا هنن جون هڪ نه پر ٽي چار يا جيتريون به انهن جون مايون هٿ اچن ها اوتريون کڻن ها.” زينب جي منهن تي تنزيه مرڪ هئي.
“حاجره جو ڀاءُ به ته ايتري همت نٿو ڪري سگهي جو هو پنهنجي ڀيڻ کي واپس آڻڻ لاءِ ڪوشش ڪري.” شهلا افسوس مان ڳالهايو.
“ها، بس هاڻي کٽن ان جا ڀاڳ.” زينب افسوس مان چيو.
“هاڻي ڪافي دير ٿي ويئي آهي سڀئي سمهو وڃي.” زينب سڀني کي چيو.
“مان معز کي پاڻ سان گڏ وٺي آيو هئس، انڪري مان هاسٽل تي واپس پيو وڃان.” عالي سڀني کان موڪلايو.
“ٺيڪ پٽ الله جي امان. هاسٽل پهچي فون ڪجان.” شهلا عالي کي نصيحت ڪئي.
“ها امي.” عالي سڀن کان موڪلائي ٻاهر آيو.
“يار تنهـنجو چاچو ته ڏاڍو امير ماڻهو ٿو لڳي.” معز بنگلي جي ٻاهران سيڪيورٽي ڏسي عالي کي چيو.
“ها يار، اميرن جي ڪري غريب ٿا ڦاسن، اهڙي اميري ڪهڙي ڪم جي.” عالي ڏک مان چيو.
“ڇا ٿيو آهي؟” معز پڇيو.
عالي معز کي حاجره جي باري ۾ ٻڌايو.
“چوري ڪري چيهو، ڳئون ڀري ربو”، سردار صاحب ته پنهنجي حويلي جي نياڻين کي ڪڍي ڇڏيو پر ڳوٺ ۾ هن وقت نياڻين جي پيئرن جون ننڊون حرام هونديون. هر وقت انهن کي اهو اُلڪو هوندو ته خبر ناهي ڪهڙي وقت در تي ڪو کڙڪو ٿي ۽ هنن جي عزت ٻي ڪنهن جي ڪيل گناهه جي سزا لوڙي.” معز چيو.
هاسٽل تي پهچي به عالي حاجره ۽ ڳوٺ وارن لاءِ پريشان رهيو. انهن جي باري ۾ سوچيندي سوچيندي هن کي خبر ناهي ڪهڙي مهل ننڊ اچي ويئي.
............................
حاجره جي ڪا خبر نه پئي هئي، هنن کي هتي پندرهن ڏينهن گذري ويا.
سيرت ۽ مروه جا امتحان به ٿيڻ وارا هئا، ان ڪري عالي گهر چڪر ضرور لڳائيندو هو ته جيئن سيرت ۽ مروه جو ڌيان ڳوٺ واري مسئلي تان هٽائي سگهي.
هنن عالي جي مدد سان امتحان ڏنا ۽ هنن جا پيپر به سٺا ٿيا هئا. پر پوءِ به مروه عالي کي هر هر چئي رهي هئي ته هن جا پيپر ايترا سٺا نه ٿيا آهن.
اڄ آخري پيپر ڏيئي هو عالي سان پيپر جون ڳالهيون ڪري رهيون هيون ته عرفات ڀڄندو عاليءَ وٽ آيو.
“عالي ادا ميربل جي فون آئي آهي ته شهزور کي گوليون لڳيون آهن.” عرفات، عالي جي ڀرسان اچي هن کي آهستي ڪن ۾ چيو.
“پر ڪيئن؟ هاڻي ڪٿي آهي هو؟” عالي اٿي بيٺو ۽ عرفات کان پڇڻ لڳو.
“ٻي قبيلي وارن ڳوٺ تي حملو ڪيو هو ۽ ادا ميربل ادا شهزور کي کڻائي هيڏانهن اچي رهيو آهي.” عرفات هن کي وڌيڪ ٻڌايو.
سيرت ۽ مروه به اها ڳالهه ٻڌي ورتي پر عالي هنن کي ٻي ڪنهن سان اها ڳالهه ڪرڻ کان منع ڪري ڇڏيو.
ڪجهه ڪلاڪن کان پوءِ ميربل فون ڪري ٻڌايو ته هو ڪراچي هاسپيٽل جيئن ئي پهتا ته ٿوري دير کان پوءِ ئي شهزور فوت ٿي ويو.