34
حاجره کي اغوا ڪري هڪ ننڍڙي ڪوٺي ۾ بند ڪيو ويو. هن کي اڄ اتي ٻيو ڏينهن هو.
“مون کي هتي ڪيستائين رهڻو پوندو؟” هڪ عورت وٽس ماني رکي هلي ويندي هئي، اڄ اها عورت حاجره وٽ آئي ته هن کانئس پڇيو.
“اڃا ته سائين وارا تنهنجي معاملي ۾ صبر ۾ آهن، پر ڪجهه ڏينهن ۾ جيڪڏهن هنن جي ڌيءُ جي ڪا خبر نه پئي ته پوءِ تنهـنجو برو حشر هوندو.” ان عورت کيس چيو.
“پر منهنجي غلطي ڪهڙي آهي، ڇا هو مون کي منهنجي غلطي ٻڌائڻ کان بنا ئي ڪنهن انجام تي پهچائي ڇڏيندا!؟” حاجره نماڻي انداز ۾ هُن کان پڇيو.
“اها ته مون کي ناهي خبر پر هن وقت مون کي حڪم ڏنو ويو آهي ته توهان کي حويلي وٺي وڃان.” هُن پنهنجي اچڻ جو مقصد ٻڌايو.
“حويلي ڇو؟” حاجره پڇيو.
“متان هاڻي تو کي اتي رهائن.” هُن اندازو لڳايو.
حاجره ان سان گڏ ئي حويلي ڏانهن وڃڻ لڳي. هو جتي رهيل هئي اهو تهخانو هو جنهن جي ڏاڪڻين تان مٿي آئي،اتان کان وڏي حويلي جي پٺ هنن جي طرف هئي.
حويلي جي پاسي مان ننڍڙي گهٽي مان ٿيندي هو ٻئي ٻاهر آيون جتي ٿورو پري حويليءَ جو وڏو گيٽ هو. اها عورت کيس حويلي وٺي وڃڻ بجاءِ حويليءَ جي پاسي ۾ ٺهيل هڪ گهر ۾ وٺي آئي. ان گهر جو دروازو ٽپندي ئي حاجره کي سامهون ٻه عورتون نظر آيون. هڪ اڱڻ ۾ رکيل کٽ تي ويٺي هئي. اها عورت ڪافي عمردراز هئي، اها عورت چپن ۾ ڪجهه پڙهندي هٿ ۾ جهليل تسبيح جا داڻا سوري رهي هئي. ٻي عورت اڱڻ ۾ ئي ٺهيل چلهه تي ڪجهه پچائي رهي هئي. اها عورت پهرين عورت کان عمر ۾ ڪافي ننڍي پئي ڏسڻ ۾ اچي.
“اچي وئينءَ صدوري، ڏاڍي دير لاتئي.” کٽ تي ويٺل عورت حاجره سان گڏ عورت سان مخاطب ٿي.
“ڀلي آئين امان، هلي آ هتي ويهه.” هن حاجره کي کيڪاريو ۽ هِن لاءِ کٽ تي ويهڻ جي جڳهه ٺاهي.
چلهـه تي ويٺل عورت به اٿي آئي ۽ حاجره سان اچي ملي.
“امڙ ڪهڙي ڳوٺ جي آهين؟” پوڙهي عورت حاجره کان پڇيو.
“سردار دلاور خان ڳوٺ جي آهيان.” حاجره پنهنجي ڳوٺ جو نالو ٻڌايو.
“جنهن، سائينءَ جي ڇوڪري کنئي آهي اهو تنهـنجو ڇا ٿي؟” ان عورت حاجره کان ٻيو سوال ڪيو.
“مون کي ته ڪا خبر ناهي ته ڪنهن اهو ڪم ڪيو آهي جنهن جي سزا مون کي ڏني ويئي.” حاجره چيو.
“متان تنهنجي ڪنهن ڀاءُ کنئي هجي.” ان عورت ٿوري دير کان پوءِ وري ڳالهايو.
“منهنجو هڪڙو ئي ڀاءُ آهي اهو شهر ۾ نوڪري ڪندو آهي ۽ پنهنجي زال سان گڏ اتي ئي رهندو آهي. مان ۽ امان ڳوٺ اڪيلا رهندا آهيون.” حاجره ٻڌايو.
“بس امان تون دل نه لاهه الله واهي اٿئي. جيستائين هتي آهين، هن گهر کي پنهـنجو گهر سمجهجانءِ.” ان عورت حاجره کي دلجاءِ ڏني. حاجره خاموشي سان ڪنڌ هيٺ جهڪائي ڇڏيو.
“مان هتان جي سردار صاحب جي وڏي پُڦي آهيان ۽ هيءَ منهنجي ماسات آهي. هي صدوري به اسان سان ئي رهندي آهي.” ان عورت پنهـنجو ۽ پاڻ سان گڏ ٻي عورت جو تعارف ڪرايو.
“ڌيءُ تنهـنجو نالو ته پڇڻ ئي وسري ويو.” ان عورت پنهنجي وات تي هٿ جون اڱريون رکندي چيو.
“منهنجو نالو حاجره آهي.” حاجره ٻڌايو.
“صدوري حاجره جو هٿ منهن ڌوراءِ ته ماني کائون.” عشاء جي آذان ٿي ويئي هئي ۽ چلهه تي ويٺل عورت ماني به پچائي هئي، ان ڪري هنن ماني کائڻ جو چيو.
ماني کائڻ کان پوءِ اڱڻ ۾ کٽون رکيون ويون، حاجره جي کٽ جي هڪ طرف صدوري جي کٽ هئي، ته ٻي طرف ان ٻنهي عورتن جون کٽون هيون.
اڻڄاتل ماڻهن جي وچ ۾ هڪ اهڙي معاملي جي ڪري اغوا ٿي اچڻ کان پوءِ جنهن جي انجام جي ڪا خبر ئي نه هجي، حاجره جي ننڊ ته ڪوهين ڏور هلي ويئي هئي.
“ڏس ته ڪهڙي نه مورن جهڙي سهڻي ڇوڪري آهي. ويچاري جي گهر وارن جون ته ننڊون ئي ڦٽي ويون هونديون.” ان پوڙهي عورت ٻيءَ کي چيو.
ڪجهه دير گذري ته ڀرسان وارين کٽن تان انهن ٻنهي عورتن جا آواز اچڻ لڳا. هو ٻئي آهستي ڳالهائي رهيون هيون پر خاموشي ايتري هئي جو انهن جا آواز حاجره تائين باآسانيءَ پهتا پئي.
“هن جي زندگي ٻين جي ڪيل ڏوهن جي ور چڙهي ويندي، ٻيو وري ڇا، ها نه جيجي؟” ٻي عورت پوڙهي عورت کان پڇيو.
“سردار صاحب جا پٽ به ته آهن نه، اهڙي جوان جماڻ ڇوڪري ڏسي متان ان کي پاڻ وٽ رکي ڇڏين.” هن جواب ڏنس.
“پر اڄ جيڪي هن خبرون ڪيون آهن اهي ته صدوريءَ سائين وارن وٽ پهچائي ڇڏيون آهن. مٿان وري هنن کي ڌيءُ واري ڪاوڙ به آهي ته هن کي گهر ۾ ڪيئن رکندا.” ٻي عورت پوڙهي عورت کي چيو.
“بس ادي، هو به ته حق تي آهن نه، هنن جي گهر جي عزت ۾ هٿ وڌا اٿن، هو چپ ڪري ته نه ويهندا نه.” هن چيو.
“پر جيجي حويليءَ جون ٻانهـيون ته ڳالهه پيون ڪن ته سردار صاحب جي ڌيءُ پاڻ ويئي آهي. اهو مڙسالو ته هڪ ٻه دفعا ئي حويلي ۾ آيو هو.” ٻيءَ چيو.
“۽ سائينءَ جي ڌيءُ دماغي طور به ته ٺيڪ نه هئي نه پنهنجي گهر وارا ئي سڌي منهن سان نه ڳالهائيندا هئس، پر تون متان ڀلجي به اها ڳالهه ڪنهن سان ڪرين. سڄي ڪاوڙ تو مان نه ڪڍي ڇڏني.” بزرگ عورت ٻيءَ کي خبردار ڪيو.
“نه نه جيجي مان چري ٿورئي آهيان.” هن جواب ڏنو.
“چڱو هاڻي سمهه تون.” پوڙهي عورت چيو.
انهن جون ڳالهيون ٻڌي حاجره جي لڱن جا وار ڪانڊارجي ويا. انهن جي ڳالهين مان هن کي اندازو ٿي ويو ته هن سان جيڪو به سلوڪ ٿيندو، اهو برو ئي هوندو.
ننڊ ته اکين کان اڳي ئي پري هئي پر هن جي دل ۾ هيڪر ته پنهنجي ماءُ ۽ ڀاءُ جي پريشانيءَ جو خيال پئي آيو ته ٻيهر وري انهن طرفان هن جي ڪا سار نه لهڻ تي دل ئي دل ۾ هن انهن کي ميارون پئي ڏنيون.
“مارئي کي به جڏهن قيد ڪيو ويو هوندو ته هن جي دل ۾ اهڙا ئي خيال ايندا هوندا، پر منهنجي هتي هجڻ جو ذميوار ته منهنجي اباڻن مان ئي ڪو آهي. پوءِ به ان ڳوٺ جي گهٽي گهٽي جي سڪ منهنجي دل ۾ هر هر جاڳي رهي آهي.” هُن سوچيو
حاجره اندازو لڳائڻ چاهيو ته هن جو ڳوٺ ڪهڙي طرف هوندو. جڏهن هن اندازو لڳائي ڇڏيو ته هوءَ ان طرف منهن ڪري سمهي پئي ته من نه من ان طرف کان ايندڙ هوا ۾ هوءَ پنهنجي ڳوٺ جي خوشبو محسوس ڪري.
ٿوري دير پهرين ئي هن جي اک لڳي هئي ته صدوري هن کي اچي اٿاريو. حاجره اُٿي هٿ منهن ڌوئي ورانڊي ڏانهن ويئي، جتي اهي ٻئي عورتون ويٺيون هيون.
اچ ڌيءَ، چانهه پيئندينءَ؟ پوڙهي عورت هن کان پڇيو.
“ها.” حاجره کي به چانهه جي طلبَ محسوس ٿي پئي .
“ها امڙ غريب هجي يا امير، پر ان مئيءَ (چانهه) جي عادت سڀني ۾ اهڙي پئجي ويئي آ جو اسان ڳوٺاڻن جي اک به صبح جو تڏهن ٿي کلي جڏهن چانهه جي پيالي ٿا پيئون.” ان چيو.
“مون کي هتي ڪيستائين رهڻو پوندو؟” حاجره صدوري کان چانهه وٺندي پڇيو.
“الائي امڙ، اسان کي اها خبر ناهي، پر اهڙن معاملن جي جيڪي ڇوڪريون اينديون آهن، اهي اتان جون ئي ٿي وينديون آهن جتي انهن کي آندو ويندو آهي.” ان عورت کيس جواب ڏنو.
“ڪا هڪ به واپس نه وڃي سگهندي آهي؟” حاجره همت هارڻ نه پئي چاهي.
“جن جا مالڪ اثر رسوخ وارا هوندا آهن اهي ڪجھه ڏينهن يا هفتن ۾ ئي پنهنجي ڇوڪري موٽائي ويندا آهن.” ان عورت چيو.
“منهنجا مالڪ! جيڪي اصل مالڪ آهن، اهي اثر رسوخ وارا آهن پر انهن کي خبر ناهي، ته مان انهن جي آهيان، نه ڪڏهن اها ڳالهه تسليم ڪندا. جيڪي پنهنجو سمجهن ٿا، اهي مون لاءِ چاهيندي به ڪجهه نٿا ڪري سگهن.” حاجره ڪوپ ۾ پيل چانهـه ڏانهن نهـاريندي سوچيو.
حاجره کي ڪجهه ڏينهن اڳ واري ڳالهه ياد آئي جڏهن هن ڪنهن ڳالهه تان پاڻ کي يتيم چيو هو ۽ ماڻس کيس دڙڪا ڏيئي ماٺ ڪرائي هئي.
هن جي بار بار سوال ڪرڻ تي حسينه ٻڌايو هئس ته هوءَ فضل جي نه پر سردار بهـرام خان جي ڌيءُ آهي.
هن کي لڳو هو ڄڻ سندس ماءُ حسينه هن سان ڪا مذاق ڪئي هجي، گهڙي کن لاءِ ته هن جون وايون ئي بتال ٿي ويون هيون. حسينه هن کي جڏهن سڄي ڳالهه ٻڌائي ته هن کي پنهنجي وجود کان ئي نفرت ٿيڻ لڳي.
ڪجهه ڏينهن تائين ته هن ماءُ سان به نه ڳالهايو هو. حسينه به گهڙي گهڙي هن کان معافيون پئي گهريون ۽ پنهنجي گناهه جو اعتراف پئي ڪيو.
اڃا حاجره پنهنجي ماءُ کي پوري طرح سان معاف به نه ڪيو هو ته کيس ان کان الڳ ڪيو ويو.