سنگاپور جي هڪ ٻئي سِکَ درشن سنگهه جي ڪهاڻي
درشن سنگھه سالن کان هن ڪم تي مقرر هو پر هن کان ورلي ڪو واقف هو. ميمي وانگ ڪئبري ڊانسر جي ڦاهيءَ واري ڪيس کان پوءِ هُو نه فقط سنگاپور ۽ ملائيشيا ۾ مشهور ٿيو پر پنهنجي اصل وطن پنجاب ۾ به هن جي مائٽن مٽن کي خبر پئي ته لڌيانا جي ڀرپاسي واري ڳوٺ جو ڇوڪرو جيڪو پنجونجاهه سال اڳ پورهئي روزگار لاءِ ڳوٺ ڇڏي سنگاپور ويو هو، اهو سڄي عمر ڪهڙي نوڪري ڪندو رهيو!
ڦاسيءَ جي مقرر وقت يعني صبح جو ڇهين وڳي کان اڌ ڪلاڪ کن اڳ، ڀرواري گرجا گھر کان پادريءَ کي گھرايو ويو، جنهن اچي ميميءَ ۽ سندس مڙس سم کي بخشش لاءِ دعا پڙهائي. ميميءَ جي ڌيءَ طرفان ماءُ لاءِ آندل گلن جو هار ۽ پني تي لکيل نياپو ’منهنجي پياري ماءُ لاءِ‘ ميميءَ کي پهچايو ويو. ان بعد پوري ڇهين بجي درشن سنگھه ليور دٻائي هنن کي لڙڪائي ڇڏيو. درشن سنگھه جي مشهوري هن واقعي کان اڳ ئي اخبارن ۾ ٿيندي رهي ٿي، جو ڦاهي وارن ڏوهارين يعني ڊيٿ سيل ۾ جيڪي قيدي رهيا ٿي، انهن تي نظر رکڻ درشن سنگھه جو ڪم رهيو ٿي. جيسين فائنلي ڦاهي وارو ڏينهن اچي. ميمي جيڪو وقت جيل ۾ رهي، اهو جيل وارن لاءِ ٻڙڌڪ مچائي ڏنائين، خاص ڪري جڏهن کان سندس رحم جي اپيل سنگاپور جي صدر رد ڪري ڇڏي. هُوءَ ڪڏهن ڪڏهن قيدين وارو وڳو ڦاڙي الف اگھاڙي ٿي پئي هلندي هئي ۽ ايندڙ ويندڙ پوليس واري توڙي قيدين کي ڪچيون گاريون ڏيندي هئي. هُوءَ جيل خاني جي وارڊن تي دٻي ۾ ڪيل پيشاب اڇلائيندي هئي پوءِ هڪڙو درشن سنگھه ئي سپاهي هو، جنهن کي ڏانءُ آيو ٿي ۽ ميميءَ کي ريجهائي چوندو هو ته، ”ميمي ائين نه ڪر. هن چادر سان پنهنجي جسم کي ڍڪي رک. ايئن اگھاڙي ٿي نه هل نه ته تنهنجي سونهن ختم ٿي ويندي.“ ۽ هرڪو ڏسندو هو ته هُوءَ درشن سنگھه جي ئي ڳالهه غور سان ٻڌندي هئي ۽ گاريون ڏيڻ بند ڪندي هئي. ميميءَ ۽ درشن سنگھه جي وچ ۾ هڪ عجيب قسم جو ذهني ڳانڍاپو ٿي پيو. ايتري قدر جو جيل جا سپاهي ۽ آفيسر درشن سنگھه سان چرچا ڪندا هئا ته ميمي تنهنجي گرل فرينڊ آهي. درشن سنگھه ڪڏهن به دل ۾ نه ڪيو. ڦاهيءَ کان ڪجھه ڏينهن اڳ ميميءَ، درشن سنگھه کي چيو ته، ”هن جهان ۾هڪ تون ئي انسان آهين، جنهن مون سان مِٺو ڳالهايو ۽ منهنجو قدر ڪيو. ٻئي جهان ۾ پاڻ Lover ٿي گذارينداسين. منهنجي مرڻ کان پوءِ ڪوشش ڪري تون به سگھو ئي پهچي وڃجانءِ.“ مون کي ياد آهي ته ميميءَ جون اخبارن ۾ ايندڙ اهي ڳالهيون پڙهي اسان کلندا هئاسين ته هُوءَ سک کي بنا ڏوهه جي، وقت کان اڳ مارڻ چاهي ٿي!
هي لکڻ وقت هڪ چرچو ياد اچي رهيو آهي، جيڪو واٽس ائپ تي اڄ ڪلهه بيحد گھڻو وائرل آهي. هڪ عورت مڙس کان موڪلائي ٻئي شهر نوڪريءَ جي ڳولا ۾ وئي، جتي هن کي نه فقط سٺي پگهار واري نوڪري ملي وئي، پر رهڻ لاءِ گھر پڻ. هن يڪدم پنهنجي مڙس کي ميسيج ڪيو، پر هڪ نمبر هيٺ مٿي ٿيڻ ڪري، هن جو نياپو هڪ اهڙي شخص کي وڃي مليو، جيڪو وفات ڪري ويل پنهنجي زال کي دفن ڪري ان وقت گھر پهتو هو ته سندس نگاهه ميسيج تي پئي، جنهن کي پڙهي هو ماڳهين بيهوش ٿي ويو. ميسيج ۾ لکيل هو: ”آئون خيريت سان پهچي وئي آهيان ۽ رهائش لاءِ مون کي گھر به سٺو مليو آهي، ان ڪري تون هاڻ يڪدم مون ڏي هليو آ- تنهنجي پياري زال.“
بهرحال ميميءَ کي ٽنگڻ بعد سردار جيءَ، مِيميءَ وٽ وڃڻ جو بندوبست ته نه ڪيو، پر اها حقيقت آهي ته درشن سنگھه يڪو مهينو، ڏينهن رات سخت بيمار رهيو ۽ سنگاپور جي توئا پايوه(Toa Payouh) اسپتال ۾ داخل رهيو. اسان سنگاپور ڇڏي چڪا هئاسين ۽ هر هڪ جو اهو خيال رهيو ته ميميءَ جو عاشق وڌيڪ جيئرو رهي نه سگھندو. جهاز کي ڪولمبو ۽ ڪراچيءَ مان گھمائي، جڏهن ٽن مهينن بعد سنگاپور وري آياسين ته ڪلفرڊ پيئر تي پير رکڻ سان سنڌي هندو دڪاندار موهن ۽ ڀرواري دڪان جي سک مالڪ کان درشن سنگھه جي خبر پڇيسين ته هنن ٻڌايو ته هُو اڳئين کان اڳرو آهي ۽ ساڳيو ٽنگڻ وارو ڪم جاري اٿس.
هنن ٻڌايو ته بيماريءَ بعد (خاص ڪري هڪ عاشق عورت ميمي وانگ کي ٽنگڻ بعد) ان ڪم مان دل شڪستو ٿي پيو هو. هن پوليس ۾ رهڻ چاهيو ٿي پر ڦاسي واري ڪم کان استعيفا ڏني. سنگاپور سرڪار هڪ ٻيو همراهه چونڊي درشن سنگھه حوالي ڪيو ته هن کي سِرڪڻ ڇڪڻ سيکاري، پر اهو پهرين ڦاهيءَ تي ئي اهڙو ڊڄي ويو جو ڀڄي ويو. ان ڪري حڪومت درشن سنگھه کي منٿ ميڙ ڪئي آهي ته في الحال ڦاهيءَ وارو ڪم هلائيندو رهي، جنهن لاءِ هن کي في ڦاهيءَ جا 800 سنگاپور ڊالر ڏنا وڃن ٿا. (انهن ڏينهن ۾ سنگاپور جو في ڊالر ڇهين رپئي هجڻ ڪري اهي پنج هزار رپيا ٿيا ٿي).
درشن سنگھه کي ڦاهي ڏيڻ وارو ڪم هن کي هڪ انگريز سرجنٽ سيکاريو هو، جنهن انگريزن جي ڏينهن ۾ اهو ڪم ڪيو ٿي. جتي به انگريزن حڪومت ڪئي. انڊيا هجي يا ڪينيا، يوگنڊا، تنزانيا، سنگاپور، برونائي ۽ ملائيشيا هجي يا برما ۽ سري لنڪا، هنن انصاف، قانون ۽ سزائن جا طريقا ۽ سسٽم ساڳيا رکيا. اڄ انگريزن جي حڪومت نه رهي آهي، پر جتي ڪٿي اهي ئي قانون هلندا اچن. اهو ئي فجر مهل ڏوهاريءَ کي ڦاهي ڏيڻ، ڦاهيءَ کان اڳ هن جو ڊاڪٽر کان ميڊيڪل ڪرائڻ... رسو ڇڪڻ مهل مئجسٽريٽ جو لازمي هجڻ... مولوي، ٻائي، پنڊت يا پادريءَ کان دعا ڪرائڻ...