فرقن ۾ ورهايل اسان مسلمان
ڇا اهو عجيب ناهي ته غير مسلم ته اسان سڀني کي هڪ امت، اسلام جا پوئلڳ يعني ’مسلمان‘ سڏين ۽ اسان جي ننڍي کنڊ ۾ اسان مسلمان هڪ ٻئي لاءِ ڪفر جون فتوائون ڏيندا وتون ۽ پاڻ کي مسلمان يعني هڪ امت جا ماڻهو سڏڻ بدران شيعا، سني، حنفي، مالڪي، حنبلي، وهابي، خوارجي، اسماعيلي، بوهري سڏيندا وتون.
ويجھڙائيءَ ۾ هڪ وڊيو ڪِلپ ڏٺم ته هڪ غريب ڪنهن ٿلهي پيٽ واري سيٺ کان خيرات / زڪوات گھري رهيو آهي. سيٺ پڇيس ٿو ته، ”ڪير آهين؟“
”مسلمان.“ سواليءَ وراڻيو.
”سني آهين يا شيعو؟“ سيٺ پڇيس ٿو.
”سني.“ غريب وراڻيس.
”آئون به سني آهيان“، سيٺ چيس، ”پر اهو ٻڌاءِ ته ڪهڙي امام کي فالو ٿو ڪرين؟ حنفي آهين، شافعي، مالڪي، حنبلي يا وهابي؟“
”سائين حنفي آهيان.“
”آئون به حنفي آهيان. ڀلا بريلوي آهين يا ديوبندي؟“
”بريلوي...“
”آئون به بريلوي آهيان. ڀلا تنزيهي يا تفڪيري؟“ (يقين ڪريو انهن لفظن جي معنيٰ يا مطلب مون کي به نٿي آيو. سڪرنڊ جي پروفيسر غلام نبي چنا صاحب ۽ سکر جي اسلاميه ڪاليج جي پروفيسر سائين عبداللطيف انصاريءَ کي فون ڪري انهن لفظن جي معنيٰ پڇيم. هنن ان بابت ڪجھه هن ريت سمجھايو ته: ’تنزيهي ان عمل کي چئبو آهي جيڪو مڪروهه هجي پر حلال جي قريب هجي، جيئن ڳوهه حلال آهي پر مڪروهه آهي. ٻيو مطلب هن جو آهي ته ڪنهن جو پوئلڳ هجڻ ۽ تفڪيري معنيٰ فڪر وارو، سوچيندڙ جاچَ جُوچ ڪندڙ.‘
بهرحال مٿيون غريب جيڪو پڙهيل ڳڙهيل لڳو ٿي، چيو: ”تنزيهي آهيان.“
”ماشا الله... آئون به تنزيهي آهيان“، سيٺ چيو، ”ڀلا تنزيهي عظمتي يا تنزيهي فرحتي؟.“
”تنزيهي فرحتي.“
”آئون به تنزيهي فرحتي آهيان. ڀلا تنزيهي فرحتي جامعته العلوم اجمير آهين يا تنزيهي فرحتي جامعته العلوم ميوات؟“
ان سوال تي سائل جيئن ئي چوي ٿو ته هن جو تعلق ’تنزيهي فرحتي جامعته العلوم ميوات‘ سان آهي ته سيٺ ڪاوڙجي هن کي ڪافر چوي ٿو ۽ هن کي پاڻ وٽان ٽري وڃڻ لاءِ چوي ٿو، جو سيٺ جو تعلق ٻئي مسلڪ سان آهي.
بهرحال اهو ته ٿيو چرچو يا ڪنهن غريب کي خيرات نه ڏيڻ جو بهانو، پر ڳالهه وري ساڳي آهي ته ڇا فقط مسلمان هجڻ ڪافي ناهي، جو ايڏي پڇ پڇ ڪئي ٿي وڃي. ڪنهن خوب چيو ته ڏٺو وڃي ته:
1906ع کان اڳ ڪنهن به اهلِ حديث نٿي سڏايو...
1896ع کان اڳ ڪو به بريلوي نه هو...
1867ع کان اڳ ڪو به ديوبندي نه هو...
250 هجري کان اڳ ڪو به حنبلي نه هو...
200 هجري کان اڳ ڪو به مالڪي ۽ شافعي نه هو..
150 هجري کان اڳ ڪو به حنفي ۽ جعفري نه هو...
جڏهن ته حضرت محمد ﷺ جي وفات تائين ڪو سني شيعو نه هو. البت مسلمان ضرور هو، جيڪو اڄ جي دور ۾ شايد ڪٿي گم ٿي ويو آهي!