باتومي، جوارين جي جنت آهي
”توهان مون کي ڇڏي ڏيو،“ مون کين کلندي چيو، ”توهان هاڻ ٽولو ٺاهي وڃي، هيلسنڪي جي رستن تي گھمجو. ايئن نه ٿئي ته فنلئنڊ ڏسڻ بدران اتي به ويٺا مون بابت بحث ڪريو.“
اسان جي گروپ ۾ موجود مون وانگر سنڌ جي هڪ چيف انجنيئر عبدالحميد قاضيءَ چيو ته، ”سائين اسان کي رڳو اهو فڪر آهي ته ڪنهن بهتر هنڌ تي وڃو. هي ائين آهي جيئن ڪو ايشيا جو ڪو ملڪ گھمڻ لاءِ جپان، ڪوريا، ملائيشيا، ايران ڇڏي پاڪستان وڃي ۽ سو به ٽنڊو ٺوڙهو ۾!“
سڀ کلڻ لڳا. وراڻيومان، ”ڪنهن ڪنهن ماڻهوءَ لاءِ ٽنڊو ٺوڙهو يا ٽنڊو سومرو يا ٽنڊو قيصر وڌيڪ اهميت رکي ٿو.“
رسيس جو ٽائيم ختم ٿي ويو هو. سڀ باقي ليڪچر اٽينڊ ڪرڻ اٿي کڙا ٿياسين. ڪئپٽن سليم اختر چيو ته، ”لڳي ٿو جارجيا ۾ الطاف جا مائٽ يا ڳوٺائي رهندا هجن.“
مون ساڻس تاڙي وڄائيندي چيو، ”سچ ٿو چوين. نه رڳو منهنجا پر سائين حميد قاضي صاحب جا به!“
”اڙي اهو وري ڪيئن؟“ چيف انجنيئر حميد قاضي وائڙو ٿي ويو. مون ڏٺو ته معلوم ڪرڻ لاءِ هُو سخت آنڌمانڌ محسوس ڪرڻ لڳو پر ڪجھه پڇڻ کان اڳ اسان يونيورسٽيءَ جي سينٽرل ليڪچر هال ۾ داخل ٿي چڪا هئاسين ۽ پروفيسر ڪئپٽن ڊئوڊ سن ’ميري ٽائيم لا‘ تي ليڪچر ڏيڻ شروع ڪري ڇڏيو هو.
اهو ٻڌائڻ رهجي ويو ته مئرين اڪيڊمي چٽگانگ جي ڪلاس ميٽ ۽ هاڻ هتي سئيڊن ۾ مون سان گڏ تعليم وٺندڙ، چيف انجنيئر احمد ڪمال علوي لڳاتار مرڪندو رهيو.
”ڇو خير ته آهي؟“ پڇيومانس، ”تون وري ڇا پيو سوچين؟“
”آئون اهو پيو سوچيان ته جيستائين مون سان گڏ چٽگانگ ۾ هئين ۽ ان بعد جيستائين مون سان گڏ جهاز پئي هلايئي، تيستائين ته تو ۾ جوا جي عادت نه هئي. ملائيشيا ۾ رهڻ دوران اتي جي ملئي ۽ چيني ماڻهن توکي جواري ته ڪونهي بڻائي ڇڏيو؟“
”ڇا مطلب؟“ مون حيرت مان پڇيو.
”باتومي وڃڻ ٿو چاهين ان ڪري ٿو سوچيان.“ احمد ڪمال علوي چيو.
مون کان کِل نڪري وئي. ”مولانا صاحب وڏي معلومات رکين ٿو.“ چيومانس.
دراصل ڳالهه ته هن صحيح ڪئي... اها نه ته ڪو آئون جواري ٿي پيو آهيان. واقعي جوا به نشي وانگر آهي. مون ڏٺو آهي ته جن کي جوا جي عادت ٿئي ٿي، اهي جوا بنا رهي نٿا سگھن. کيسي ۾ پئسو نه هوندن ته به قرض کڻي به جوا کيڏندا- ڀلي جَوءِ جا ڳهه وڪڻڻا ڇو نه پون... پر هتي چيف انجنيئر علويءَ جي ان ڳالهه کي صحيح ٿو چوان ته بحرِ اسود (سمنڊ) جو ڪناري وارو هي جارجيا جو بندرگاهه باتومي واقعي جوا جو وڏو آهي. جوا جي ڪري باتومي ايڏو مشهور آهي، جيڏو آمريڪا (USA) جو شهر لاس ويگاس- جنهن شهر جي ڪيترين ئي هوٽلن جي ٽوائليٽن ۾ به جوا جون مشينون لڳل آهن، جيئن قبضيءَ جا مريض جواري شوقين وقت ضايع ڪرڻ بدران پنهنجي شوق جو پورائو ڪندا رهن.
ان ۾ ڪو شڪ ناهي ته باتومي شهر جي وڌڻ ويجھڻ ۽ خوشحال ٿيڻ جو راز، هن شهر جا جوا خانا آهن، جن جو هر سال تعداد وڌندو رهي ٿو ۽ باتوميءَ ۾ اڄ ڪلهه ٽوئرسٽن جي اچڻ جو وڏو سبب جوا جو شوق پورو ڪرڻ آهي. جوا خانا ته ترڪي، روس، آذربائيجان، آرمينيا وغيره ۾ به آهن، پر اتي جا ماڻهو پنهنجي ڄاڻ سڃاڻ جي ماڻهن جي نظرن کان لڪي ڇپي هتي باتومي اچن ٿا. باتومي بندرگاهه جي جواخانن (Casinos) جا اشتهار ويندي سئيڊن جي اخبارن ۽ رسالن ۾ به اچن ٿا ته جيئن سئيڊن جا ماڻهو موڪلون ملهائڻ لاءِ جارجيا جي شهر باتوميءَ ۾ اچن. خاص جواخانن جا اشتهار ته ٽائيم ۽ نيوز ويڪ جهڙن رسالن ۾ به اچن ٿا، جهڙوڪ: Eclipse ڪئسينو، ڪئسينو انٽرنيشنل، ڪئسينو آئيويريا باتومي، ڪئسينو پيس ... وغيره
بي بي سيءَ جي هڪ خبر ۾ پڙهيو هوم ته باتوميءَ جون ڪيتريون ئي هوٽلون، جن ۾ جوا خانا آهن، اهي پنهنجي هوٽلن جي ٻاهران وڏي فخر سان ترڪيءَ جو جھنڊو ڦڙڪائين ٿيون، جو باتوميءَ ۾ ايندڙ جوا جي شوقينن ۾ 70 سيڪڙو ترڪ آهن، جيڪي اڪثر آمريڪن Roulette بلئڪ جئڪ، ڪئريبين پوڪر جهڙيون جوا جون رانديون کيڏن ٿا. ترڪيءَ سان جارجيا ڄڻ مليو پيو آهي ۽ ترڪ پنهنجي ملڪ کان جارجيا 20 منٽن ۾ پهچيو وڃن.
هُونءَ اها به هڪ عجيب ڳالهه آهي ته صدين کان ترڪ حڪومتون هن ننڍڙي ملڪ (جارجيا) تي لڳاتار حملا ۽ قبضا ڪنديون رهيون ۽ جارجي ماڻهو ترڪن کي پنهنجي ملڪ مان ڀڄائڻ ۾ پورا رهيا ٿي. اڄ ڪهڙو زمانو اچي ويو آهي، جو جارجيا وارا ترڪن کي پنهنجي ملڪ ۾ اچڻ لاءِ ڇا ڇا نه لالچون ۽ ڌتارا ڏين ٿا ته هو باتومي اچن، اچي اتي جي هوٽلن ۾ جوا کيڏن ۽ عياشي ڪن، جيئن ملڪ ۾ پئسو اچي. ترڪيءَ جي ماڻهن کي جارجيا ۾ داخل ٿيڻ لاءِ نه ويزا جي ضرورت رکي وئي آهي ۽ نه پاسپورٽ آڻڻ جي. هُو فقط شناختي ڪارڊ پري کان ڏيکاري جارجيا جو بارڊر ٽپي سگھن ٿا. انگ اکرن موجب گذريل سال فقط باتوميءَ ۾ 8 لک ترڪ ٽوئرسٽ آيا هئا. باتومي بندرگاهه ۽ اوسي پاسي جي دڪاندارن، ٽئڪسين وارن ۽ رنڊين کنڊين جو چوڻ آهي ته جوا لاءِ ايندڙ ترڪن مان سندن وڏي ڪمائي ٿي رهي آهي ۽ چوڌاري خوشحاليءَ جو عالم آهي، پر بي بي سي جي رپورٽ مطابق بارڊر جي ٻئي پاسي ترڪن کي سخت شڪايت آهي، بقول هڪ ترڪ مزور جي ته، ”آئون جيڪي ڪمايان ٿو جوا ۾ ضايع ڪريان ٿو. جوا جو مون تي اهڙو ڀُوت سوار آهي جو هر ٻئي ڏينهن باتومي نٿو وڃان ته طبيعت خراب ٿيو پويم.“ بي بي سي وارا اهو به لکن ٿا ته ڪيترا ترڪ دڪاندار جوا جي ڪري قرضي ٿي ويا آهن ۽ هنن جو ڪاروبار ٺپ ٿي ويو آهي. جارجيا جي بارڊر واري ترڪيءَ جي حصي وارين مسجدن ۾ اتي جا امام واعظ ۾ ماڻهن کي هر وقت اها تلقين ڪن ٿا ته جوا گناهه آهي ۽ جوا پليگ وانگر پکڙجي رهي آهي، جيڪا خاندانن کي تباهه ڪري رهي هئي ۽ زالن مڙسن جي وچ ۾ جھيڙا پيدا ڪري رهي آهي. جارجيا ۾ موجود ترڪي جي سفارتخانن مطابق ترڪ عورتن جا هر روز باتومي واري قونصل خاني ڏي فون اچن ٿا ته هنن جا مڙس غائب آهن. هنن کي ڳولڻ ۾ سندن مدد ڪئي وڃي، پر باتومي جيڪو ڪنهن زماني ۾ ته ڏوهن ۽ ڌاڙيلن کان مشهور هو ۽ هن پاسي اچڻ کان هر هڪ کي خوف ٿيو ٿي، اڄ ڪلهه ڏينهون ڏينهن لاس اينجلس ۽ مانٽي ڪارلو ٿيندو وڃي.