۱.۵ سنڌي ٻولي ڳالهائيندڙ:
هن وقت سنڌ ۾ رهندڙ سنڌي هندُن جو تعداد اٽڪل ڏھ لک کن آهي. ٻئي طرف ڏسجي ته گهڻا سنڌي هندو ملڪ جي ورهاڱي وقت ۽ ان کان پوءِ ڀارت ۾ لڏي آيا. اُهي هاڻي ڀارت جي جدا جدا صوبن ۾ رهن ٿا. سال ۱۹۹۱ع جي ڀارت جي آدمشماري رپورٽ موجب ڀارت ۾ ۲۱,۲۲,۸۴۸ (ايڪويھ لک ٻاويھ هزار اٺ سؤ اٺيتاليھ) ماڻهن جي مادري زبان سنڌي آهي. انهن جا انگ اکر هن ريت آهن:
[img]http://farm8.staticflickr.com/7332/27363506714_f9c8a7722c_o.jpg[/img]
انهن کي ڇڏي ٻين جن صوبن ۾ سنڌي ٻولي ڳالهائيندڙ رهن ٿا، انهن جو تعداد هر هڪ صوبي ۾ ڏهن هزارن کان گهٽ آهي. Vijayamuni, Census of India ۱۹۹۱ M. رپورٽ مطابق ڀارت جي ڪل آدمشماريءَ ۾ سنڌي ڳالهائيندڙن جو تعداد رڳو ۰.۳۱ سيڪڙو آهي. هن رپورٽ ۾ سنڌي ٻوليءَ جي اندر ان جي لهجي ڪڇيءَ کي به شامل ڪيو ويو آهي. اِهو به ڄاڻايل آهي ته مٿي ڏنل انگ اکرن ۾ ۵,۶۶,۱۹۹ ماڻهن پنهنجي مادري ٻولي ڪڇي لکائي آهي.
راجسٿان ۽ گجرات جون حدون جيڪي سنڌ (پاڪستان) جي سرحدن سان لڳن ٿيون، اُتي جا رهاڪو گهڻا مسلمان به سنڌيءَ جا لهجا ڳالهائين ٿا، پر آزاديءَ کان پوءِ جيڪي سنڌي، سنڌ ۾ لڏي ڀارت ۾ اچي رهيا آهن، انهن جو سماجي وهنوار سان ڪو به تعلق نه رهيو آهي.
ڀارت جي رپورٽ ۾ ڄاڻايل سنڌي ڳالهائيندڙن جو تعداد گهڻو گهٽ ٿو اچي. اِن جو مکيه ڪارڻ اهو ٿو لڳي ته سنڌين پنهنجي مادري ٻولي سنڌي داخل ڪرائڻ طرف گهڻو ڌيان نه ڏنو آهي. ڀارت ۽ پاڪستان لکان سواءِ ٻين ملڪن ۾ سنڌي ڳالهائيندڙن (هندو ۽ مسلمان) دائمي طور تي رهن ٿا. انهن جي آدمشماريءَ جا انگ اکر اڃا خاطريءَ جوڳا گڏ نه ڪيا ويا آهن. ٿلهي ليکي تخمينو ڪيو ويو آهي ته ٻين ملڪن ۾ رهندڙ سنڌي ڳالهائيندڙن جو تعداد به اٽڪل ٽيھ لک کن آهي. اِهي حساب مان ظاهر آهي ته سڀني ملڪن ۾ رهندڙن سنڌي ڳالهائيندڙن جو تعداد ٻن ڪروڙن کان گهٽ ناهي.