۲.۸ محاورو ۽ ورجيس:
’ورجيس‘ لفظ جا سنڌيءَ ۾ ٻيا اُچار آهن- وَرَجَس، وَرَجَ. ’جامع سنڌيءَ لغت’ ۾ اِنهن جون معنائون ڏنل آهن-
- ورج= رسم رواج، دستور، هلت، رهڻي- ڪرڻي، ريت، پرويز، پر، هِلي- چلي، مرجاتا، وتيرو، حالت، عادت، هير، ورد، محاورو، اِصلاح وغيره.
’ورجيس‘ جون پڻ ساڳيون ئي معنائون ڏنل آهن. ورجيس جو سنسڪرت ۾ بنياد آهي. وَرت يا ورِت ڌاتو. اُن جون معنائون گهڻيئي آهن جن مان ڪجھ هن ريت آهن- هُئڻ، ٿيڻ، ڪرڻ، موٽڻ، (ڀيٽو سنڌي فعل ورجائڻ) گذر ڪرڻ، رِواج ۾ هئڻ. اِن مان اِسم ٺهيل آهي- ’وَرت‘ جيڪو لفظن جي خاص استعمال يا طاقت لاءِ به استعمال ڪبو آهي. وَرج- وَرَجَس- ورجيس پڻ اهو استعمال آهي جيڪو ڪنهن ٻوليءَ جي رواج ۾ مشهور آهي ۽ بار بار ساڳئي نموني دُهرايو وڃي ٿو.
انگريزيءَ ۾ محاوري ۽ ورجيس کي گڏي Idiom سڏبو آهي. اُن جون ٻيون به گهڻيئي معنائون آهن.
سنسڪرت ۾ محاوري يا اصلاح لاءِ ڪو خاص الڳ هم- معنيٰ ٽيڪنيڪي لفظ اڃا ڪو نه ٿو ملي. انهيءَ جو ڪارڻ اهو آهي ته ان ٻوليءَ جي محاورن اهڙن استعمالن کي شبد- شڪتي (لفظن جي طاقت) جي اندر سمجهايو آهي. انهيءَ ڪري هنديءَ ۾ توڙي ٻين ڪِن ٻولين ۾ ماهرن محاوري، اصلاح ۽ ورجيس جي معنيٰ ظاهر ڪرڻ لاءِ ڪي خاص ٽيڪنيڪي لفظ گهڙيا آهن. جيئن ته: واڪ پد ڌَتِ واڪ ريتِ، واڪ وهنوار، واڪ سپردايه، واگ ريتِ، واگڌار وغيره. پر اهڙن لفطن جو گهڻو ڦهلاءُ ٿي نه سگهيو آهي، هنديءَ ۾ عام طور ’محاورا‘ لفظ ئي اهڙن ’سوُتر پريوگن‘ (مقرر ڪيل قاعدي موجب استعمال) لاءِ ڪتب ايندو آهي.