لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سنڌي پهاڪا لسانياتي ۽ سماجي- ثقافتي اڀياس

ڪتاب ”سنڌي پهاڪا: لسانياتي ۽ سماجي ثقافتي اڀياس، پهاڪا ۽ چوڻيون“ اوهان اڳيان پيش ڪجي ٿو. هي ڪتاب روي پرڪاش ٽيڪچنداڻي جي پي ايڇ ڊي ٿيسز جو مقالو آهي. هِن تحقيقي ڪم تي دهلي يونيورسٽيءَ روي پرڪاش کي 2003ع ۾ پي ايڇ. ڊي جي ڊگري عطا ڪئي.
هن ڪتاب کي عربي سنڌي لپيءَ ۾ آڻڻ جو ڪم ڦلومل ميگهواڙ ڪيو آهي جڏهن ته نظرثاني ڊاڪٽر فهميده حسين ڪئي آهي.
Title Cover of book سنڌي پهاڪا لسانياتي ۽ سماجي- ثقافتي اڀياس

۴.۲.۷: شعرن يا بيتن ۾ پهاڪا:

نثر ۾ جدا جدا جملن جي صورت ۾ پهڪا گهڻي تعداد ۾ ملن ٿا، پر بيتن جي شڪل ۾ چڱي تعداد ۾ پهاڪا ملن ٿا. اُنهن ۾ تُڪ کي ملائي سُر، تال ۽ لئه جو گڻ پهاڪن ۾ پيدا ڪيو ويندو آهي. اهڙن پهاڪن تي تفصيل سان ويچار هيئت يا شاعريءَ جي اصولن هيٺ ڪيو ويو آهي. هتي اهڙن پهاڪن جا فقط ڪجھ مثال ڏجن ٿا:
- پُلاھ جهڙي پدمڻي، جي هَڪي حاضر هوءِ، بوُسي وجھ پيٽ ۾، مَرُ پيٽ ڦاٽي پوءِ.
(سُٺو لذيذ کاڌو ملڻ تي ماڻهو جڏهن هٻڇ ڪري کائيندو آهي ۽ پوءِ بيمار پوندو آهي، ان ڏانهن اشارو ڪندي هيءُ پهاڪو چيل آهي.)
- ڪڏهن ڳاڙهو گهوٽ، ڪڏهن مڙھ مُقام ۾، واريءَ سندو ڪوٽ، اڏي اڏبو ڪيترو.
(انسان ڪڏهن جوان ۽ سهڻو آهي ته ڪڏهن اُن جو مڙھ مُقام ۾ پيو آهي. هيءَ زندگي واريءَ جو ڪوٽ آهي، يعني فاني آهي. اُن کي انسان ڪيترو وقت قائم رکي سگهندو؟)
- ماڻهو سڀ نه سهڻا، پکي سڀ نه هجن، ڪنهن ڪنهن ماڻهو منجھ، اچي بوءِ بهار جي.
(سڀيئي ماڻهو سُٺا نه هوندا آهن. سڀيئي پکي هنج نه هوندا آهن. اهڙا ماڻهو تمام ٿورا آهن، جن مان بهار جي مند جي خوشبوءِ اچي ٿي).
- ڄٽيءَ سُٽ پسايو، واڻئي وِڌس وَٽِي، مُٺي اُهائي ڄٽي، مُٺي اُهائي ڄٽي.
(ڄٽي پاڻيءَ ۾ سُٽ پُسائي آلو ڪري واڻئي جي دُڪان تي وڪڻڻ لاءِ کڻي ويئي. واڻيو اِها ڳالھ سمجهي ويو. هُڻ وري کوٽا وٽ ساهميءَ ۾ رکي سُٽ توريو. جنهن ڪري سُٽ جي تور گهٽجي ويئي. ڄٽي پنهنجي دل ۾ خوش هُئي ته مون واڻيئي کي ٺڳيو آهي. ٻئي طرف واڻيو خوش هو ته غلط وٽن جي خبر ڄٽيءَ کي ڪا نه پئي آهي. نتيجو اِهو نڪتو ته اِن سودي ۾ نقصان ڄٽيءَ کي ئي پيو.)