لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

ٿري پهاڪا ۽ چوڻيون

ڪتاب ”ٿري پهاڪا ۽ چوڻيون“ اوهان اڳيان حاضر آهي. هن ڪتاب جي تاليف ۽ سهيڙ انجنيئر عبد الوهاب سهتي ڪئي آهي. پهاڪن ۽ چوڻين تي تحقيق جي حوالي سان سهتي صاحب وڏو ڪم ڪيو آهي. ”ٿرِي سماج، ٿرِي ثقافت (راهپ) ۽ سنڌي ٻوليءَ جو ٿرِي لهجو ـــــ ٽنهي ۾ قرب ۽ ڪشش به آهي، ته پيار ۽ پنهنجائپ به. ٽئي هڪ ٻئي جا ڀرجهلا به آهن، ته هڪ ٻئي جو ساهه ۽ ست به. انهن ٽنهي جي ڀرپور عڪاسي انجنيئر عبدالوهاب سهتي صاحب جي جوڙيل هِن اڻ ملهه ڪتاب ”ٿري پهاڪا ۽ چوڻيون“ ۾ ڪيل آهي. ڪتاب بابت ڇا چئجي! هڪ هڪ چوِڻِي ٿر جي سُرهي ٻُوٽي مَرُوئي جي مهڪار ٿي لڳي ۽ هڪ هڪ پهاڪو مور جو کنڀ يا روهيڙي جو گل!“
Title Cover of book ٿري پهاڪا ۽ چوڻيون

حوالا، ڪتاب ۽ اشارا


1. ٽيڪچنداڻي، روي پرڪاش، ڊاڪٽر؛ سنڌي پھاڪا: لساني ۽ سماجي-ثقافتي اڀياس، سنڌي لئنگويج اٿارٽي، حيدرآباد، (عربي-سنڌي لپيءَ ۾ ڇاپو پھريون) سال ۲۰۱۰ع.
2. مٺواڻي، مشتاق ميمڻ؛ ڀٽن اڀريو سج، سنڌي ساھت گھر حيدرآباد، ۲۰۰۴ع.
3. ڏيپلائي، دوست؛ ٿاريلا ۽ ٿر، ٽه-ماھي مھراڻ، ۱۹۷۸/۴ع س ا ب حيدرآباد.
4. بلوچ، نبي بخش، ڊاڪٽر؛ پروليون، ڏٺون، معمائون ۽ ٻول، س ا ب ڄام شورو/ حيدرآباد، ۱۹۸۳ع.
5. سانجھيرا، رامچند، انجنيئر؛ عمرڪوٽ. پاڻ پبلڪ ھيلٿ انجنيئرنگ ڊپارٽمينٽ، گورنمينٽ آف سنڌ ۾ آفيسر آھي.
6. آنچلانند، جان ڪي ديوي؛ سپروائيزر پرائمري ايجوڪيشن، بيٽ عمرڪوٽ، ٿري ٻوليءَ جي پھاڪن ۽ چوڻين جي روشنيءَ ۾ ٿر جو سماجي، سياسي ۽ ادبي جائزو. (ايم فل لاءِ لکيل مقالو)
7. ناشاد، رحم علي؛ ڀٽن جي ڀڻ ڀڻ، ڏياٽي پبليڪيشن، اسلام ڪوٽ سنڌ، ۲۰۰۶ع.
8. من موھن گياني؛ ٿر: گيان وگيان جي ڀونءِ، روزاني عوامي آواز، ڪراچي سنڌ.
9. عرساڻي، محمد اسماعيل؛ سير ريگستان، س ا ب حيدرآباد، ڇاپو پھريون، ۱۹۷۶ع.
10. راٺوڙ، رائچند، هريجن؛ تاريخ ريگستان، ڀاڱو پهريون، سنڌي ادبي بورڊ حيدرآباد، ۱۹۸۸ع.
11. راٺوڙ، رائچند، هريجن؛ تاريخ ريگستان، ڀاڱو ٻيو، س ا ب حيدرآباد، ۱۹۸۸ع.
12. راٺوڙ، رائچند، چيلھار؛ لوڪ ادب، ٽه-ماھي مھراڻ، ۱۹۶۱/۴ع س ا ب حيدرآباد.
13. ٽيڪچنداڻي، روي پرڪاش، ڊاڪٽر؛ سنڌي پھاڪن ۾ سنڌي سماج جو عڪس (مضمون)، سنڌ؛ ماضي، حال و مستقبل ص۳۳۳، ڇاپو سال ۲۰۰۶ع.
14. ڪنڀر، حاجي محمد؛ ٿر جا ڏوھيڙا (مينھوگي مند، مورن جا ٽھوڪا، ورھ وڇوڙو ۽ ساروڻين بابت) ٽه-ماھي مھراڻ، ۱۹۹۴/۴ع س ا ب حيدرآباد.
15. ارباب، نيڪ محمد؛ ليکڪ، اديب، ڪالمسٽ، نيو ڇور.
16. خاصخيلي، محسن الملڪ؛ ڪوٽ غلام محمد. ساڻس ذاتين ۽ نسبن بابت تحريري طور تي بحث مباحثو ٿيو. ان کان علاوھ ڪن پھاڪن ۽ چوڻين جي وضاحت بابت خط و ڪتابت پڻ ٿي، جنھن اندر مختلف پھاڪا ۽ چوڻيون، معنائن، تشريحن ۽ وضاحتن سان پڻ لکي موڪليائون.
17. آڏواڻي، ڀيرومل، مهرچند؛ لطيفي سئر، شاھ عبداللطيف ڀٽ شاھ ثقافتي مرڪز ڀٽ شاھ، حيدرآباد، ۱۹۸۹ع.
18. سرھندي محمد ابراھيم جان خليل؛ سنڌ سونھاري، گلزار خليل، سامارو.
19. ڳوئل، پونم پاسڪل؛ ڳيون رو ڳپت ڌن، پارڪري قوم ري ۵۰۰ ڪيتڻي ان ۲۵۰ ھيماري، ڪيٿوليڪ ڊايوسيس آف حيدرآباد، ۱۹۹۱ع، ڌاري فيروز سنز پرنٽرس پرائيويٽ لميٽيڊ ڪراچي مان ڇپيو.
20. جان سرھندي؛ ٿر- سڪ جو سفر،
21. آسناڻي، کيم چند، ڀڳت؛ مون وٽ نڪا پيتي، نڪو قلف ڪنجي (آپ بيتي) مرتب، ولي رام ولڀ، آسناڻي ميموريل پبليڪيشن مٺي، ڇاپي ۲۰۰۴ع.
22. بلوچ، نبي بخش، ڊاڪٽر؛ رھاڻ، ھيرن کاڻ، جلد نائون، سنڌ ماڻڪ موتي تنظيم، حيدرآباد، جنوري ۲۰۱۰ع.
23. سانجھيرا، تلوڪ چند؛ نئون ڇور. (ساڻس مٺي شھر ۾، رامچند سانجھيرا صاحب جي پٽ جي شاديءَ واري موقعي تي ملاقات ٿي. جڏھن گھوٽ کي گھوڙي تي ويھاري، دھلن جي ڏونڪن ۾ ڪنواريتي گھر وڃي رھيا ھياسين ته وڄندڙ دھل ڏي اشارو ڪندي ائين ٻڌايائين.)
24. بلوچ محمد بخش، مجنون؛ مسڪين جھان خان کوسو، سنڌي ساھت گھر، حيدرآباد، ۱۹۹۸ع.
25. سومرو، حاجي محمد سراج؛ ٺيڪيدار ۽ انڊسٽريلسٽ، عمرڪوٽ/ حيدرآباد. (ساڻس، سندس گاڏيءَ ۾ ھڪ دفعو حيدرآباد کان عمرڪوٽ، اڪ-وڍو، ۽ ڇاڇرو تائين، اوٽ موٽ جو سفر ڪرڻ جو موقعو مليو. ان سفر دوران، ڳالھين ۽ ڪچھرين ۾، ڪي ٿري ڪھاوتون، سندس گفتگوءَ ۾ اچي ويون، جن جي وضاحت ۽ تشريح، پڇڻ تي پڻ ٻڌايائين.)
26. ماٿومل، ھيڊ ماستر، اسڪول لائق پور، بٺورو؛ اخبار تعليم، نمبر ۵، جلد ۹، آگسٽ ۱۹۱۰ع ص۲۷.
27. جنجھي، نور احمد؛ مٺي. (ساڻس، ناز سنائيءَ معرفت فون ذريعي واقفيت ٿي ۽ ڪن پھاڪن چوڻين جي وضاحت کانئس فيس بوڪ تي چئٽ ڪندي ورتي وئي.)
28. بلوچ، نبي بخش، ڊاڪٽر؛ جنن جي جانچ، رھاڻ ھيرن کاڻ، جلد ڇھون، مھراڻ اڪيڊمي، شڪارپور، جنوري ۲۰۰۵ع.
29. رحمت الله پيرزادو؛ ڇا سوڍن ۾ ڪو به ڪيسُو ٻاءِ ڪونهي؟ روزاني عومي آواز ڪراچي، بتاريخ پھرين فيبروري ۲۰۱۱ع
30. خالد ڪنڀار؛ اوٺاري، اٺ ۽ اٺيون، روزانه ڪاوش، جون ۲۰۱۲ع.
31. خالد ڪنڀار؛ ڀڳل ھڏ جوڙيندڙ، مٽيءَ جا ماڻھو، پندرنھن روزھ افيئر جون ۱۵ کان جون ۲۹ سال ۲۰۱۲ع ص۴۶.
32. اشرف سمون؛ ليکڪ ۽ اديب، اسلام ڪوٽ. کانئس فون ذريعي ڪن پھاڪن بابت وضاحت ورتي.
33. ڪنڀار خالد؛ گهوڙن جو خفت ۽ سوار جي نگاهه، روزاني ڪاوش ۲ نومبر ۲۰۱۲ع.
34. بلوچ، نبي بخش، ڊاڪٽر؛ عالم ۽ استاد: ولھاري ميان، رھاڻ ھيرن کاڻ، جلد ڏھون، انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجي، سنڌ يونيورسٽي، ڄام شورو، اپريل ۲۰۱۱ع.
35. ڦلڪارو، م. ب. مشڪور؛ ٿر جي لوڪ ڏاھپ ۽ سائنس (سڪار ڏڪار بابت اڳڪٿيون، پھاڪا ۽ چوڻيون)، لاڙ ھيومنيٽيرين اينڊ ڊولپمينٽ پروگرام. ۲۰۱۵ع.
36. اوٺو، زاھد؛ ٿر جي لساني جاگرافي ۽ لھجا، سنڌي لئنگئيج اٿارٽي، حيدرآباد، سنڌ، ۲۰۱۴ع.
37. جنجھي، نور احمد؛ ٿر ۽ مينھن بابت لوڪ ڏاھپ، پندرنھن وار نيوز ميگزين افيئر،ڪراچي، مئي ۳۱- جون ۱۴، ۲۰۱۵ع.
38. ماڪن شاهه رضوي؛ ’ولهون، ويلا، واءُ جوڳين جهليا جيءَ تي‘، ڏيھاڙي ڪاوش بتاريخ ۲۶ مارچ ۲۰۱۴ع.
39. منگيو، محمد صديق؛ ڦلواڙي (سنڌي پھاڪا ۽ چوڻيون)، سنڌي لئنگئيج اٿارٽي، حيدرآباد، ۲۰۱۵ع.