تاريخ، فلسفو ۽ سياست

محرابپور جي عزاداري

هي محرابپور شهر جي 100 سالا عزاداريءَ جي هڪ تاريخ آهي جنهن جو ليکڪ محقق ۽ ڪالم نگار مولائي ملاح آهي.
اسين پنهنجن مانائتن پڙهندڙن کي”محرابپور جي عزاداريءَ جي تاريخ“ جي نالي سان هڪ اهڙو ڪتاب آڇي رهيا آهيون جنهن جي پڙهڻ سان اهلِ دل ۽ درد وند انسان جون اکيون بادل بنجي برسي پونديون. ۽ جڏهن پڙهندڙ، عزاداريءَ جي تاريخ پڙهي دريده دامن ۽ وسندڙ نيڻ کڻي چوندو ته:
جيڏو تنهنجو نانءُ، ٻاجھ به اوڏيائي مڱان. (شاهه)
Title Cover of book محرابپور جي عزاداري

پِڙَنِ ۽ امام بارگاهن تي لڳل انگاس

سنڌي جي لفظ انگاس جي ’جامع سنڌي لغت‘ موجب معنى آهي. ”اَنگاسُ _ وڏو جھنڊو _ عَلَمُ . ۽ انگاسي معنى آهي چاڙهيندڙ.“[170] تاريخ ڪائنات ۾ سڀ کان پهريون عَلم حضرت آدم عليه السلام جي پٽ حضرت شيث عليه السلام نصب ڪيو. ان عَلم جي تاريخ بابت زوار درس پنهنجي (اردو) ڪتاب ’عزاداري اور غير مسلم اقوام‘ ۾ علام ڊاڪٽر سيد ضمير اختر نقويءَ جي حوالي سان لکي ٿو ته: ”حضرت آدم عه جي پٽ هابيل کي ان جي ٻئي پٽ قابيل شهيد ڪيو، جنهن بعد الله تعالى کيس ٻيو پٽ عطا ڪيو. جنهن جو نالو شيث رکيو ويو. حضرت شيث عه جڏهن جوان ٿيو ته ان کي نبوت عطا ڪئي وئي. الله تعالى ان تي وحي نازل ڪئي ته تون پنهنجي قوم کي گڏ ڪري قومِ هابيل کان حضرت قابيل جي ناحق خون جو بدلو وٺ حضرت شيث عه بارگاه خدا وندي عالم ۾ عرض ڪيو ته اولاد آدم تمام پري پري تائين پکڙ جي چڪي آهي مان انهن کي ڪيئن جمع ڪيان؟ سندس جواب ۾ الله تعالى حضرت جبرائيل جي معرفت هڪ وڏو جھنڊو (عَلم پاڪ) نازل فرمايو جنهن کي حضرت جبرائيل وڏي پهاڙ تي نصب ڪيو. اهو عَلم ڪيترائي ميل پري پري نظر ايندو هو ۽ ان کي ڏسڻ لاءِ اولاد آدم پري پري کان ان هنڌ پهچڻ لڳي. جڏهن اولاد آدم گھڻي تعداد ۾ ان جاءِ تي گڏ ٿي وئي ته حضرت شيث عه انهن کي پيغام خدا وندي پهچائڻ کانپوءِ لشڪر ترتيب ڏنو. تاريخ ۾ اها روايت به ملي ٿي ته: جنگ احزاب جي فتح بعد حضور اڪرم ﷺ اسلامي پرچم کي پنهنجن مبارڪ هٿن سان مسجدِ فتح تي نصب ڪيو. هند ۽ سنڌ ۾ عَلم پاڪ نصب ڪرڻ کان علاوه ماتمي جلوسن ۾ به عَلم پاڪ ڪڍيا وڃن ٿا. ماتمي جلوسن ۾ عَلم پاڪ ڪڍڻ جو سلسلو هند کان شروع ٿيو. ۽ پهريون عَلم پاڪ صوفي بزرگ سيد محمد اشرف سمنانيءَ بابري مسجد کان پنهنجن هٿن سان ڪڍيو.“[171]
عَلم حضرت عباس عه جي تاريخ: پهريون عَلم رسالت مآب کان خيبر جي ميدان ۾ غيرِ فرار حضرت علي عليه السلام کي بهادريءَ جي اعزاز ۾، اسلام جي عظمت جو علم بلند ڪرڻ مهل مليو. ڪتاب ’نهج الاسرار‘ ۾ ڄاڻايل آهي ته: ”خيبر جي جنگ ۾ ارشاد ٿيو ته، خدا جو قسم! سڀاڻي آئون هي عَلم ان شخص کي ڏيندس، جيڪو خدا (ج) ۽ رسول ﷺ کي دوست رکي ٿو ۽ خدا (ج) ۽ رسول ﷺ ان کي دوست رکن ٿا. هو وري وري حملا ڪندڙ هوندو ۽ ڀاڄ کائيندڙ نه هوندو ۽ هو ان کي سختيءَ سان فتح ڪندو. اهڙيءَ طرح پاڻ (عه) اهو قلعو فتح ڪيائون.“[172]
عَلمِ اسلام، ڪربلا جي رڻ پَٽ ۾ حضرت امام حسين عليه السلام کان حضرت غازي عباس عه قدر شناس کي سپرد ٿيو؛ جنهن پنهنجا بازو ڪٽجڻ بعد، اسلام جي پرچم کي تيرن، تلوارن ۽ نيزن جي برسات ۾ به بلند رکيو. جنهن کانپوءِ هي پرچمِ عباس علمدار عه جي نالي سان مشهور ٿيو.
سنه 61 هجري واقعي ڪربلا ۾ شهادت حضرت عباس علمدار کانپوءِ، هن علم پاڪ جي سڃاڻپ ”عباس علمدار“ جي حوالي سان ٿي. بعد شهادت حضرت غازي عباس عه هي علم پاڪ، سانئڻ رقيه خاتون کنيو، جنهن بي پردا بڻايل نبي ﷺ زادين ۽ انهن جي يتيم اولاد تي شامِ غريبان وقت عباس عه بڻجي پهرو ڏنو. مقتولن جي يتيم ٻارڙن کي ننڊ سمهارڻ لاءِ عباس عه جي لهجي ۾ ”الحافظ والا حفيظ“ جون هڪلون بلند ڪيون ۽ ڪربلا کان ڪوفه، شام جي دمشق بازار تائين نبي ﷺ زادين جي قيدي قافلي جي سالار بڻي.
ھائے بعد عباس عہ دے سانئٹ رقیہ علم بھرا دا چایا ھے،
سالار بٹی مستوراندی، رنگ ویر دے مِشن کون لایا ھے۔
بیبی چھوڑ کے پردہ داران کون، کیتا پیدل سفر بازاران دا،
توڑی رل موئی وچ سفران دے، پرچم اسلام لھرا یا ھے ۔
(اختر چنیوٹی )
آلِ رسول ﷺزندان شام ۾ هڪ سال جو قيد نڀائڻ کانپوءِ، 20 صفر چهلم امام حسين عه ڪرڻ لاءِ قبرِ حسين عه تي پهتا. سانئڻ رقيه خاتون (س) اهو علم پاڪ قبرِ عباس عه تي نصب ڪيو. جتان هي علم، حضرت عباس عه جي نالي سان، سڄي دنيا ۾ وک وک تي پڙن، امام بارگاهن، عزا خانن ۽ مومنن جي گھرن تي سهڻي نموني سينگار جي بلند ٿيڻ شروع ٿيو. جيڪو سلسلو پنهنجي اوج واري رفتار سان جاري آهي.