عاجزانه گذارش
بِسۡمِ اللهِ الرَّحۡمٰنِ الرَّحِيۡمِ •ط
هزار بار بشويم دهن زمشڪ وگلاب،
ڪه نامِ تو گفتن ڪمالِ بي ادبي است.
مذڪوره بالا شعر جي الفاظن ۾ عاشقِ صادق ڪيڏي نه ادب و احترام واري ڳالهه دهرائي آ، ته اي حبيبِ خداﷺ تنهنجو شان ڪيڏو نه بي بيان آ، ٻي شانِ ڪريمي جي ڳالهه ته الڳ آ، پر منهنجا حبيب مٺاﷺ تنهنجي صرف اسم پاڪ جو اهو شان آ، جو پنهنجي زبان کي هزارين ڀيرا دنيا جي مشڪ و عنبر سان ڌوئان تڏهن به توهان جي اسم پاڪ جي وٺڻ جو لائق نٿو سمجهان.
هي آهن ان محبوبِ خداﷺ جي انهن عاشقن جا خيالات، جنهن حبيبِ ڪبريآءِﷺ جي اسم پاڪ جو اهو شان آ، جو سندن جي اسم پاڪ جي ادب ڪرڻ ۽ محبت سان چمڻ جي ڪري حضرت موسيٰ جي امّتيءَ جي سڄي زندگيءَ جا گناهه معاف ٿيو وڃن. سبحان اللهﷻ
سڄي جهان جي دريائن ۽ سمنڊ جي پاڻي کي مس ۽ سڄي جهان جي وڻن کي قلم بنائي تعريفِ حبيبِ خداﷺ لکي وڃي ته سمنڊن ۽ دريائن جو پاڻي ۽ جهان جا وڻ کٽي وڃن پر محبوبِ ربِّ العٰلمينﷺ جو شان اڻ کٽ آهي. محبتِ رسول عليه التحية والتسليم ۽ نعت مصطفيٰﷺ جي نه ابتداء جي ۽ نه وري انتها جي ڪو علم و خبر ۽ پهچ رکي ٿو ۽ نه وري اصليت و حقيقتِ مصطفيٰ ڪريم جي ڪو خبر رکي ٿو. ڇوته هر تخليق خداﷻ جي آهي جنهن کي خداﷻ خلقيو آ، اهوئي تخليقن جو مالڪ پاڻ حبيب جي صفت، ثناء بيان ڪندي فرمائي ٿو:
هُوَ الۡاَوَّلُ وَالۡاٰخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالۡبَاطِنُ .
قلندرِ لاهوري[ اظهار ٿو ڪري:
نگاهِ عشق و مستی میں وہی اوّل وہی آخر،
وہی قرآن وہی فرقان وہی یٰسین وہی طٰهٰ۔
ها عاشقانِ رسول سنّتِ خداونديﷻ کي ادا ڪندي هر دؤر ۾ پنهنجي عقيدت جو اظهار ڪندا رهيا آهن. ڪڏهن حضرت صديق اڪبر! عقيدت جا گل نڇاور ٿو فرمائي:
يَا عَيۡنُ فَابۡکيٰ وَلَاتَسَامِيۡ.
وَحَقِّ الۡبُکَآءِ عَلَي السَيِّدٖ.
تون اي اک! خوب روءَ، هاڻ هي ڳوڙها نه رڪجن، قسم آهي سهڻي سردار تي روئڻ جي حق جي.
عَليٰ خَيۡرِ خِنۡدَف” عِنۡدَ الۡبَلآ.
اَمۡسيٰ يُغَيَّبُ فِيۡ الۡمَلۡحَدٖ.
خندف جي بهترين فرزند پر ڳوڙها وهاءِ، جيڪو غم والم جي هجوم ۾ سرِ شام گوشئه عافيت ۾ ڍڪيو ويو.
فَصَلَّي الۡـمَلِـيۡکُ وَلِيُّ الۡعِبَا.
دِوَرَبُّ الۡعِبَادِ عَليٰ اَحۡـمَدٖ.
مالک الملڪ بادشاه عالم، ٻانهن جي والي، ۽ پروردگار احمد مجتبيٰ تي سلام ۽ رحمت موڪلي.
فَکَـيۡفَ الۡـحَيَاةُ لِفَقۡدَ الۡـحَبِيۡبِ.
وَزَيۡنِ اَلۡـمَعَاشِرِ فِي الۡـمَشۡهَدٖ.
هاڻ ڪهڙي زندگي، جو حبيب ئي وڇڙي ويو، ۽ اهو نه رهيو جيڪو زينت بخشيندڙ هڪ عالم هيو.
فَلَـيۡتَ الۡـمَمَاتَ لَــنَا کُلَّــنَا.
فَکُـنَّا جَـمِيۡعًا مَعَ الۡـمَهۡتَدِيۡ.
ڪاش! موت اچي ها ته اسان سڀني کي گڏئي اچي ها، آخر اسين سڀ هن زندگيءَ ۾ به گڏ هياسين.
ڊاڪٽر نور محمّد ربّاني (مقيم مدينه منوره) ڪشف العرفان، ص (31_43)
ڪڏهن حضرت عمر فاروق! پنهنجي دل جي ٺار کي ياد ڪندي فرمائي ٿو:
اَلَمۡ تَرَ اَنَّ اللهَ اَظۡهَـرَ دَيۡـنَهٗ.
عَليٰ کُلِّ دِيۡنٍ قَـبۡلَ ذٰلِکَ حَائِدٖ
.
ڇا نه ڏٺو تو ته اللهﷻ پنهنجي دين کي غالب ڪري ڇڏيو، هر ان دين تي جيڪو ان کان پهرين هيو حق کان ڦريل.
وَاَسۡلَـبَهٗ مِنۡ اَهۡلِ مَکَّةَ بَـعۡدَ مَا.
تَدَ اعَـوۡا اِليٰ اَمۡرٍ مِنَ الۡـغَيِّ فَاسِدٖ.
۽ الله مڪي وارن کي محروم ڪيو حضور ﷺکان جڏهن، انهن گمراهي جي خيال فاسد يعني شهيد ڪرڻ تي سندرو ٻڌو.
غَدَاةَ اَجَالَ الۡـخَيۡلُ فـِيۡ عَرَصَاتِهَا.
مُسَوَّمَةً بَيۡنَ الزُّبَيۡرِ وَخَالِدٖ.
پوءِ اهو صبح، جڏهن گهوڙا ان جي ميدانن ۾ نرا ڏيکارڻ لڳا، جن جا واڳ ننڍي هوندا هيا، زبير و خالد جي درميان.
فَاَمۡسيٰ رَسُوۡلُ اللهِ قَدۡ عَزَّزَ نَصۡرُهٗ.
وَاَمۡسيٰ عَدَاهُ مِنۡ قَتِيۡلٍ وَّشَارِهٖ.
پوءِ رسول اللهﷺ کي الله ﷻجي نصرت غلبو بخشيو، ۽ سندن جا دشمن قتل ٿيا ۽ شڪست کائي ڀڳا.
ڪڏهن حضرت عثمان غني ذوالنورين! پنهنجي حبيبﷺ جي فراق ۾ اکين جي ڳوڙهن سان گڏ پنهنجي مٺڙي زبان مان موتين جا مالها جڙي رهيا آهن:
وَحَقُّ الۡبُکَآءُ عَلَي السَيِّدٖ.
فَيَا عَـيۡنِيۡ اَبۡکيٰ وَلَاتَسَامِـيۡ.
پنهنجي سردار تي ڳوڙها وهائڻ ته لازم ٿي چڪو، ته اي منهنجي اک ڳوڙها وهاءِ ۽ نه ٿڪج.
ڪڏهن حضرت علي شير خدا! سراپا نور و هدايت نبيﷺ کي ياد ڪندي ۽ حضرت بلال! جي اذان جي آواز ٻُڌڻ تي محبت و عشق جي ڪيف و مستي ۾ فرمائن ٿا:
وَکَانَ لَـــنَا کَالۡـحِصۡنِ مِنۡ دُوۡنِ اَهۡلِهٖ.
لَهٗ مَـعۡـقِلٌ حِرۡزٌ حَرِيۡزٌ مِنَ الرَّويٰ.
رسول اللهﷺ اسان لاءِ هڪ مضبوط قلعو هيا جو هر دشمن، کان پناه ۽ حفاظت حاصل هوندي هئي.
وَکُنَّا بِمَرۡاٰهُ نَـرَي النـُّوۡرَ وَالۡـهُديٰ.
صَبَاحًا مَسَاءً رَاحَ فِـيۡنَا اَوِاغۡـتَديٰ.
اسين جڏهن سندن کي ڏسندا هئاسين ته سراپا نورو هدايت هئا، صبح وشام جڏهن پاڻ اسان ۾ گهمندا ڦرندا هئا يا صبح جو گهرمان تشريف ٿيندا هئا.
وَفـِي کُلِّ وَقۡتٍ لِلـصَّلوٰةِ يَهِيۡجُهٗ.
بِلَالٌ وَّيَدۡعُوۡا بِاِسۡـمِهٖ کُـلَّمَا دَعَا.
۽ هر نماز جي وقت حضرت بلال! هڪ نئين ڪيفيت پيدا ڪريو ڇڏي، جڏهن اهو سندن جو اسم مبارڪ وٺي پڪاري ٿو.
ڪٿي حضرت امّان فاطمة الزهريٰiپنهنجي مٺڙي بابا کي ياد ڪندي فرمائن ٿيون:
مَاذَا عَلـيٰ مَنۡ شَمَّ تُـرۡبَةَ اَحۡـمَدٖ.
اَلَّا يَشُمَّ مُدَي الزَّمَانِ غَوَالِيَا.
جنهن هڪ ڀيري به خاڪپاءِ مصطفيٰﷺ سونگهي ورتو، ڪهڙي تعجب جي ڳالهه آهي جيڪڏهن هو پوري عمر ڪوبه ٻيو خوشبوءِ نه سونگهي.
صُبَّتۡ عَلَـيَّ مَصَائِبُ لَوۡ اَنَّـهَا.
صُبَّتۡ عَلَـي الۡاَيَّامِ عُدۡنَ لَيَالِيَا.
(حضورﷺجي جدائي ۾) اهي مصيبتون مون تي ٽٽيون آهن، هي مصيبتون ڏينهن تي ٽٽن ها ته ڏينهن راتين ۾ تبديل ٿي وڃن ها.
يَا خَاتَمَ الرَّسُلِ الۡـمُبَارَکِ صِنۡوَةً.
صَلّٰي عَلَـيۡکَ مُنَزِّلُ الۡقُـرۡاٰنٖ.
اي آخري رسولﷺ توهان تي برڪت و سعادت جي وسڪار آهي، توهان تي ته قرآن نازل ڪرڻ واري به درود موڪليو آهي.
ڪٿي حضرت امّان عائشه صديقهiپنهنجي سرتاج جي ثناءَ خواني ڪندي عقيدت جا گل پيش فرمائي ٿي:
مَتيٰ يَــبۡدُ فـِي الدَّاجِي الۡبِهَـيۡمِ جَبِـيۡـنُهٗ.
يَلُـحۡ مِثۡلَ مِصۡبَاحِ الدُّجَي الۡـمُتَوَقَّدٖ.
اونداهي رات ۾ سندن جي پيشاني نظر اچي ٿي، ته ايئن چمڪي ٿي جيئن روشن ڏيئو.
فَمَنۡ کَانَ اَوۡ مَنۡ قَدۡ يَکُـوۡنُ کَاَحۡـمَدٖ.
نِظَامٌ لّـِحَـقٍّ اَوۡ نَکَالٌ لّـِمُلۡحَدٖ.
احمد مجتبيٰﷺ جهڙو ڪير هيو ۽ ڪير ٿيندو؟ حق جو نظام قائم ڪرڻ وارو ۽ ملحدن کي سراپا عبرت بنائڻ وارو.
ڇا حبيب ڪبريآء سان محبت و عقيدت جو حق صرف وڏي عمر وارن جو آهي يا ننڍي عمر وارن جو به؟ ڇا حبيب ڪبريآ تي صرف وڏي عمر وارن ايمان آندو يا ننڍي عمر وارن به؟
ها، ها عزيزو! دوستو! محبوب خدا ﷺ جا عاشقؤ ۽ ديوانؤ!
جتي سيدنا صديق اڪبر!، سيدنا عمر فاروق!، سيدنا عثمان غني! پنهنجي جان و مال ۽ وطن يعني سڀ ڪجهه قربان ڪري ڇڏيو، اتي سيدنا حيدر ڪرار! به صغير سنّي ۾ قربانيون ڏيڻ لاءِ فدا ٿي ويا.
جتي غلامن ۾ حضرت بلال! جهڙا عاشق به سختيون سهڻ لاءِ سندرا ٻَڌن ٿا، حضرت سلمان فارسي! جهڙا دلبر به سفر جا ڪشالا ڪڍڻ کان پوءِ غلامي به قبول ڪري محبوب ڪريمﷺ جي اچڻ جون آسون رکي، ديدار جون سِڪون لاهڻ لاءِ انتظار ڪن ٿا ۽ ٻانهڙيون صحابياڻيون به سر قربان ڪرڻ لاءِ تيار ٿي وڃن ٿيون، ته اتي معاذ ۽ مُعوّذt جهڙا معصوم ڀائر به محبوب ڪريمﷺ جي بي ادب دشمن ابو جهل سان دوبدو مقابلو ڪرڻ لاءِ تيار ٿي ويا بلڪه هن امّت جي فرعون کي واصل جهنّم ڪيائون، پنهنجي گهر جا سڀ ڀاتي قربان ٿيندي ٻڌي به مٺڙي محبوب نبيﷺ جي سلامت هجڻ جي آرزو رکندڙ صحابياڻيون به هيون، يتيمن جي والي ۽ مسڪينن جي غمخوار نبيﷺ جي خدمت ۾ يتيم ڀائر پنهنجي زمين مسجد نبوي جي تعمير ۾ ڏيڻ لاءِ تيار ٿي وڃن ٿا.
اي محبوب مدنيءَﷺ جا عاشقؤ، ديوانؤ ۽ ثناءَ خوانؤ!
توهان کي مبارڪون هجن جو توهان ڪنهن دنيا جي ايري غيري جا نه بلڪه رحمة اللعالمين نبي، محبوبِ ربّ العالمينﷺ جا عاشق، ثناءَ خوان آهيو.
جڏهن حضرت شرف الدين بوصيري&پنهنجي علالت ۾ دنيا جي بادشاهن ۽ طبيبن ۽ حڪيمن کان نااميد ٿي ڪري، هر هڪ جون اميدون پوريون ڪرڻ واري ۽ پنهنجي در تان ڪنهن کي خالي نه موٽائڻ واري محبوب، مديني جي ميرﷺ کي سڏڙا ٿو ڪري ته، سندن جو سڏ قبول ڪري شافع يوم النشورﷺ تشريف فرما ٿين ٿا ۽ دنيا جي صحت سان گڏ ناموري، ناماچاري ۽ پنهنجي غلاميءَ ۾ قبوليت جو شرف به عطا فرمائن ٿا.
حضرت امير حمزه بن عبدالمطلب بن هاشم! محبوب ڪريمﷺ جي ديوانن ۾ پنهنجو اسم مبارڪ سنهري ورقن ۾ ڳڻائيندي ۽ سندن جا احسان مڃيندي فرمائن ٿا:
حَـمِدۡتُ اللهَ حِيۡنَ فُؤَادِيۡ.
اِلَي الۡاِسۡلَامِ وَالدِّيۡنِ الۡـمُنِـيۡفٖ.
مون خدا جو شڪر ادا ڪيو جڏهن ان منهنجي دل کي، اسلام ۽ بلند ترين دين جي توفيق بخشي.
لِدِيۡن ٍ جَآءَ مِنۡ رَّبِّ عَزِيۡزٍ.
خَبِيۡر ٍ بِالۡعِبَادِ بِهِمۡ لَطِـيۡفٖ.
ان دين جي جيڪو عظمت و عزت واري پروردگار جي طرفان آيو آهي. جيڪو ٻانهن جي سڀني حسابن کان باخبر ۽ انهن تي وڏو مهربان آهي.
وَاَحۡـمَدُ مُصۡطَفَيَ فِـيۡـنَا مُطَاعًا.
فَلَا تَـفۡشُوۡهُ بِالۡقَـوۡلِ الۡعَنِيۡفٖ.
۽ احمد اسان ۾ برگزيده آهن جن جي اطاعت ڪئي وڃي ٿي، لهٰذا توهان سندن جي سامهون نه وڻندڙ لفظ به زبان مان نه ڪڍجؤ.
فَلَا وَاللهِ نُسۡلِمُهٗ لِقَوۡم.
وَلَـمَّا نَقۡضِ فِيۡهِمۡ بِالسُّيُـوۡفٖ.
ته خداﷻ جو قسم اسين سندن کي ان قوم جي حوالي ڪڏهن نه ڪنداسين، جن جي باري ۾ اسان اڃان تائين تلوارن سان فيصلو نه ڪيو آهي.
حضرت عباس بن عبدالمطلب! محبوب ڪريمﷺ جي اوّليت، محبوبيت ۽ اعجازيّت جو اظهار ڪندي محبوب ڪريمﷺجي تشريف آوريءَ يعني ميلاد جو تذڪرو ڪندي نورانيتِ مصطفيٰﷺ جو ثبوت عاشقانِ صادق کي مهيا ڪن ٿا:
مِنۡ قَـبۡلِـهَا طِــبۡتَ فـِيۡ الظِّلَالِ وَ فـِيۡ.
مُسۡتَـوۡدِعٌ حَيۡثُ يُـخۡـصَفُ الۡوَرَقٗ.
توهان ان کان پهرين سايه خاص ۾ بسر ڪري رهيا هيا ۽، ان منزلِ محفوظ ۾ هيا جتي پنن سان بدن ڍڪيو ويو.
ثُمَّ هَبَـطۡتَّ الۡبِلَادَ وَلَا بَشَرٌ.
اَنۡتَ وَلَامُضۡغَةٌ وَّلَا عَلَقٗ.
پوءِ توهان ڳوٺ ۾ لٿا، پر نه ته توهان اڃان بشر هيؤ، نه گوشت پوست ۽ نه رت جو دڳ.
بَلۡ نُــطۡـفَةٌ تَـرۡکَبُ السَّفِيۡنَ وَقَدۡ.
اَلۡـجَمَ نَسۡرًا وَ اَهۡلُهُ الۡـغَرِقٗ.
بلڪه اهو آب صافي، جيڪو ٻيڙين تي سوار هيو، جڏهن سيلاب جون موجون چوٽي کي ڇُهي رهيون هيون ۽ ماڻهو ٻڏي رهيا هيا.
تُــنۡـقَلُ مِنۡ صَالِبِ اِليٰ رِحَمِ.
اِذَا مَضيٰ عَالَمٌ بَدَا طَـبَـقٗ.
منتقل ٿيندو رهيو صُلب مان رحم جي طرف، پوءِ جڏهن هڪ عالم گذري چڪو مرتبه حال جو ظُهور ٿيو.
وَرَدۡتَ نَارَالۡـخَلِـيۡلِ مُکۡـتَــتـِـمًا.
فِـيۡ صُلۡبِهٖ اَنۡتَ کَـيۡفَ يَـحۡتَرِقٗ.
توهان آتش خليل لٿا، ڳجهي طرح، توهان سندن جي صُلب ۾ هيا ته اهي ڪيئن سڙن ها.
حَتَّي ا حۡتَويٰ بَـيۡتُکَ الۡـمُهَـيـۡمِنۡ مِنۡ.
خِنۡدَفِ عَلۡيَاءَ تَـحۡتَـهَا الـنُّـطُـقٗ.
ايستائين جو توهان جو محافظ اهو صاحبِ شوڪت گهراڻو ٿيو جو، خندف جهڙي رفيع المرتبت خاتون جو آهي جنهن جو دامن زمين تي پهچندو هيو.
وَاَنۡتَ لَـمَّا وُلِدۡتَّ اَشۡرَقَتِ الۡاَرۡضُ.
وَضَائَتۡ بِنُـوۡرِکَ الۡاُفُقٗ.
۽ توهان جڏهن پيدا ٿيا ته چمڪي اُٿيو زمين، ۽ روشن ٿي ويا آفاقِ سماوي توهان جي نور سان.
فَـنَـحۡنُ فـِيۡ ذَالِکَ الضِّيَآءِ وَفـِيۡ النُّـوۡرِ.
وَسُبُلَ الرَّشَادِ نَـخۡتَرِقٗ.
ته هاڻ اسين ان روشني ۽ ان نور ۾ آهيون، ۽ هدايت و استقامت جون راهون ڪڍي رهيا آهيون.
ها، اي مٺا حضرت حسان بن ثابت!! عاشقانِ محبوب جا سردار، نعت خوانن جا سرواڻ، ڇا ته تنهنجي محبت و الفت آ، ڇا ته تنهنجي محبوب جي در تي قبوليت آ، جو محبوب پاڻ پنهنجي مزّمّل واري چادر عطا فرمائي شرف قبوليت عطا فرمائن ٿا ۽ نعت خوانن جي سرداريءَ جو منبر عطا فرمائن ٿا. سُبۡحَانَ اللهِﷻ :
اَلصُّبۡحُ بَدَا مِنۡ طَلۡـعَـتِهٖ.
وَالَّـيۡلُ دَجيٰ مِنۡ وَّفۡرَتِهٖ.
صبح (روشني)ظاهر ٿي سندن جي پيشاني مان، ۽ رات ٿي سندن جي زلفن سان.
فَاقَ الرُّسُلَا فَـضۡلًا وَّ عُلَا.
اَهۡلَاي السُبُلَا لِدَلَالَتِهٖ.
پاڻ اڳ وٺي ويا سڀني پيغمبرن تي بزرگي ۽ بلنديءَ ۾، دين جا سڀ رستا روشن ٿي ويا سندن جي رهنمائي سان.
کَنۡزُالۡکَرَمٖ مَـوۡلَي النِّـعَمٖ.
هَادِي الۡاُمَمِ لِشَرِيۡعَتِهٖ.
پاڻ بخشِش جي خزانن ۽ رحمت جا مالڪ آهن، تمام امتن کي راه هدايت ڏيکارڻ وارا پنهنجي شريعت جي ذريعي.
اَزۡکَي النَّسَبِ اَعۡلَي الۡـحَسَبٖ.
کُلُّ الۡـعَرَبِ فـِيۡ خِدۡمَتِهٖ.
گهڻو پاڪيزه نسب وارا اعليٰ خاندان وارا، تمام عرب (ڪل جهان) سندن جي خدمت ۾ آهن.
جِبۡرِيۡلُ اَتٰي لَـيۡلَةَ اَسۡرٰي.
وَالرَّبُّ دَعٰي لِـحَـضۡرَتِهٖ.
جبريل عليه السلام آيا معراج جي رات سندن وٽ، ۽ الله تعاليٰﷻ سڏايو سندن کي پنهنجي سامهون.
ڇا شان آ عاشقان محبوب ۽ نعت خوانانِ محبوب جو، قربان وڃان انهن جي مٺڙن ٻولن، شيرين لهجن، سٺن ۽ پاڪيزه خيالن، وڻندڙ ۽ مسحور ڪندڙ پيغامن ۽ جود وسخا ۽ بخشش وعطا جي اميدن ڀريئي آرزوئن تان.
حضرت ڪعب بن زهير! به محبوب جي سامهون حاضر ٿي ڪري پنهنجو سڀ ڪجهه سندنﷺ جي مٿان قربان ڪرڻ لاءِ تيار ٿي وڃن ٿا:
فَقَدۡ اَتَـيۡتُ رَسُوۡلَ اللهِ مُعۡتَذِرًا.
وَالۡعَفۡوُ عِنۡدَ رَسُوۡلِ اللهِ مَقۡبُـوۡلٗ.
مان اللهﷻ جي رسولﷺ جي خدمت ۾ عذرخواه ٿي ڪري پهتس، ۽ معافي ۽ درگذر ته اللهﷻ جي رسولﷺ وٽ پسنديده آهي.
لَـقَدۡ اَقُـوۡمُ مَقَامًا لَـوۡ يَقُـوۡمُ بِهٖ.
اَرٰي وَ اَسۡـمـَعُ مَا لَـوۡ يَسۡمَعُ الۡفِيۡلٗ.
مان ان مقام تي بيٺل هيس جو جيڪڏهن اتي هاٿي به، بيٺل هجي ها ۽ هاٿي اهو ڏسي ها ۽ ٻڌي ها جيڪو مان ڏسي ۽ ٻڌي رهيو هيس.
لَـظَلَّ يَـرۡعَدُ اِلَّا اَنۡ يَّکُـوۡنَ لَهٗ.
مِنَ الرَّسُوۡلِ بِاِذۡنِ اللهِ تَــنۡوِيۡلٗ.
ته يقينن ڏڪڻ لڳي ها جيڪڏهن اللهﷻ جي حڪم سان، رسول اللهﷺ جي طرفان جود و سخا ۽ بخشش و عطا نه هجي ها.
پر، قربان وڃان حضرت عبدالله بن رواحه! جي شان تان جو پاڻ محبوب ڪريمﷺجي در تي قربان ٿيڻ لاءِ جيڪي گفتا زبانِ مبارڪ مان اچارين ٿا اهي سچ به ڪري ڏيکارين ٿا. سُبۡحَانَ اللهِﷻ
رُوۡحِي الۡفِدَاءُ لـِمَنۡ اَخۡلَاقَهٗ شَهِدَتۡ.
بِاَنَّهٗ خَيۡرُ مَـوۡلُـوۡدٍ مِنَ الۡـبَشَرٖ.
منهنجي جان انهن تي فدا جن جا اخلاق شاهد آهن، ته اهي بني نوع انسان ۾ افضل ترين آهن.
عَمَّتۡ فَضَائِلُهٗ کُلَّ الۡعِبَادِ کَمَا.
عَمَّ الۡبَرِيَّةَ ضَوۡءُ الشَّمۡسِ وَالۡقَمَرٖ.
انهن جا فضائل بلا امتياز سڀني ٻانهن لاءِ عام آهن، جيئن سج ۽ چنڊ پوري مخلوق لاءِ عام آهن.
لَـوۡ لَمۡ يَکُـنۡ فِـيۡهِ اٰيَاتٌ مُّـبَـيّـِنَةٌ.
کَانَتۡ بَدِيۡهـَتُهٗ عَنِ الۡـخَيۡرٖ.
جيڪڏهن انهن جي صداقت تي مهر ثبت ڪرڻ واريون نشانيون نه هجن ها، ته خود انهن جي واضح شخصيّت انهن جي صداقت لاءِ ڪافي هئي.
حضرت امام علي سجاد (المعروف) زين العابدين بن حسين! به محبوب ڪريمﷺ جن جي دربارِ عاليشان ۾ سلام جا نذرانه پيش ڪندي بادِ صبا کي پيغام رسان بنائيندي عرضگذار ٿين ٿا:
اِنۡ نِلۡتَ يَا رَوۡحَ الصَّبَا يَـوۡمًا اِلٰي اَرۡضِ الۡـحَرَمٖ.
بَـلِّـغۡ سَلَامِيۡ رَوۡضَةً فِيۡهَا النَّبِيُّ الۡـمُحۡتَـرَمٖ.
اي باد صبا! جيڪڏهن تنهنجو گذر سرزمينِ حرم تائين هجي، ته منهنجو سلام ان روضي کي پهچاءِ جنهن ۾ نبي محترمﷺ تشريف فرماءِ آهن.
مَنۡ وَّجۡهُهٗ شَمۡسُ الضُّحٰي مَنۡ خَدُّهٗ بَدۡرُ الدُّجٰي.
مَنۡ ذَاتُهٗ نُـوۡرُ الۡـهُدٰي مَنۡ کَفَّهٗ بَـحۡرُ الۡهِمَمۡ.
اهو جنهن جو چهره انور مهر نيمروز آهي ۽ جن جي رخسارِ تابان ماه ڪامل، جن جي ذات نُورِ هدايت آهي، جن جو هٿ مبارڪ سخاوت ۾ درياءَ.
اَکۡبَادُنَا مَـجۡرُوۡحَةٌ مِنۡ سَيۡفِ هِجۡرِ الۡـمُصۡطَفٰي.
طُـوۡبـٰي لِاَهۡلِ بَلۡدَةٍ فِيۡهَا النَّبِيُّ الۡـمُحۡتَـشَمۡ.
اسان جا جگر زخمي آهن فراق مصطفيٰ ﷺجي تلوار سان، خوشنصيبي ان شهر جي ماڻهن جي آهي جنهن ۾ نبي محتشمﷺ آهن.
ثناءَ خوانانِ رسول اللهﷺ جي اها خوشنصيبي آهي جو چئن يارن، پنجتن پاڪ، اهل بيت عظام، صحابه ڪرام، تابعين ۽ تبع تابعين حضرات عليهم الرضوان محبوب مٺي جي ثناءَ خواني ڪري، سندن کي حق اليقين کان عين اليقين جي حد تائين، قبوليتِ بارگاهِ اِلٰهيﷻ و درِ مصطفويﷺ جو تصديق نامو عطا فرمايو آهي. مان قرب وسڪ مان ۽ دل جي گهراين سان مبارڪ باد ڏيندس گيهلپور(ii) نظاماڻي ڳوٺ وارن کي جو اتان عالمن ۽ حافظن سان گڏ هاڻ مستقبل جا معمار ثناءَ خوانانِ رحمة اللعالمينﷺ به ربّﷻ جي عطا سان پيدا ٿيندا. انشاءَ اللهﷻ!
گيهلپوريؤَ! ڪيڏي نه خوشنصيبي آهي توهان جي، جو حضرت زين العابدين! جي نقش قدم جي پيروي ۾ گيهلپور(ii) مان به بادِ صبا ۾ اڏامندڙ پيغام رسان پکي لاءِ صدا نڪتي:
پکي پيغام منهنجي کي، کڻي وڃ تون مديني ڏي.
ادب سان پار ڏانهن پرڙا، هڻي وڃ تون مديني ڏي،
حضرت بلال سهڻي! جي پاڪ خيالات جي ترجماني ٿيندي آواز آيو:
هر هر بلال! آکهے، ٻڌدا رَهيا زمانا،
ڏيوو جسم کوں با هیں، آقا اندر اندر وچ.
جرّئت و همٿِ بلالي! جي للڪار گونجي:
ڪافرن قهر پي ڪيا، چميو بلال! چوي،
ظلم ڇا زهر ڪندا، جنهن تي هٿ “محمدﷺ” جو،
تنهن کي تڪليف نه، تڪليف رسائي ٿي سگهي،
درد ٿي پئي ٿو دوا، جنهن تي هٿ “محمدﷺ” جو،
شال! هردم ربّ ڪريمﷻ جي رحمت جي وسڪار ۾ هجؤ ! ۽ ان رحمت مان فيضياب ٿيندا رهو!
هٿ دعا جا کڻي مالڪ ومختار، لطيف و ڪريم ربّﷻ جي دربار ۾ دعا آهي مولاءِ ڪريمﷻ اسان جي هن عزيز کي اڃان وڌيڪ دل ۾ چاهتِ مصطفيٰﷺ، اکين ۾ ديدِ مصطفيٰﷺ ذهن ۾ فيض مصطفيٰﷺ، هٿن ۾ رضاءِ مصطفيٰﷺ، سوچ ۾ يادِ مصطفيٰﷺ، زبان ۾ ثناءِ مصطفيٰﷺ عطا فرمائي. آمين!
آخر ۾ هي فقير و حقير پنهنجي ڪم علمي تي نظر رکندي صرف اهو عرض ٿو ڪري ته محبوب ڪريمﷺ جي عاشقن جو مثال ان قيمتي مالها جي مثل آهي جنهن جو هر موتي قيمتي، خوبصورت، وڻندڙ، دلين کي قيدِ محبت ۾ جڪڙيندڙ آهي. مان عاجز ڪهڙا، ڪهڙن جا ڳڻ ڳڻايان صرف ايترو عرض ڪندس ته ادي وسيم احمد ٽالپر کي مبارڪون هجن جو ربّ مٺڙي سندس کي ثناءَ خوانانِ محبوب ڪريمﷺ جي لسٽ ۾ شامل ٿيڻ جي جستجو ڪندڙ بنايو آهي. شال مولاءِ ڪريمﷻ سندن جي اها اميد، جستجو، ڪاوش جاري وساري ۽ قائم رکي:
آمِّين بِجَاهِ النَّبيِ الاُمِّيِّ صَلَّي اللهُ تَعَاليٰ عَلَيۡکَ وَسَلَّمَ.
گداءِ مدينه
مولوي محمّد رفيق بروهي طاهري
سن، ضلع ڄامشورو، سنڌ.
01-07-2017، السبت، 06 شوال، 1438
Cell: 0347-9469096