تصوف

پکين جي پارليامينٽ

منطق الطير ۾ خواجہ فريد الدين عطار، تمثيل طور پکين جي روپ ۾ انساني جذبن ۽ حقيقتن جو اظھار ڪيو آھي ۽ ھڪ افساني جي شڪل ۾ انساني زندگيءَ جا عام واقعا بيان ڪيا آھن. منطق الطير جي 64 بيانن ۾ ڪُل 4600 بيت آھن. منڍ وارا 600 کن بيت رب جي واکاڻ، رسول صہ جن جي نعت، خليفن جي مدح تي مشتمل آھن. ان کان پوءِ اصل قصو شروع ٿئي ٿو. 

Title Cover of book پکين جي پارليامينٽ

هما پکيءَ جو عذر

بعد ۾ سايو بخشيندڙ هما ميڙ ۾ آيو، جنهن جو پاڇو بادشاهن لاءِ سرمايو آهي ۽ ڇاڪاڻ ته هو وڏيءَ همت وارو آهي، تنهن ڪري ئي نهايت مبارڪ ۽ ڀاڳ وارو آهي. هو کين مخاطب ٿي چوڻ لڳو ته: اي درياءَ ۽ خشڪي جا پکي، ياد رکو، مان ٻين وانگر نه آهيان. منهنجي همت گهڻو بلند آهي، تنهن ڪري باقي مخلوق کان مون گوشئه نشيني اختيار ڪئي آهي. مون لاءِ بادشاهه (جي هٿ) کان هڪ مليل ڪوٺي باقي دنيا کان از حد ڪافي آهي. مان پنهنجي نفس جي ڪتي کي ذليل ۽ خوار رکان ٿو، انهيءَ ڪري فريدون ۽ جم کي عزت مون کان نصيب ٿي. سڀئي بادشاه منهنجي پاڇي جا پليل آهن، هر لالچي منهنجي درجي کي ڪٿي ٿو رسي سگهي؟ مان پنهنجي نفس جي ڪتي کي هڏا کارائيندو رهان ٿو ۽ انهيءَ ڪري پنهنجي روح کي ان کان امن ۾ رکان ٿو. نفس کي هميشه هڏن کارائڻ سان ئي منهنجي جان هن مرتبي کي پهتي آهي. ڀلا جنهن جي پَر جي پاڇي کان هڪ ادنيٰ شخص بادشاهه ٿئي، تنهن جي حڪم کان منهن ڇو موڙيو وڃي؟ سڀني کي ان جي پاڇي هيٺ اچڻ گهرجي ته جيئن ان مان ڪو زرو کين نصيب ٿئي. سيمرغ جهڙو ڏاڍو مڙس منهنجو ساٿي ڪٿي ٿو ٿي سگهي! ٻيلي يار، منهنجو ته سڀ ڪم عقلمندي تي مبني آهي (منهنجي عقل جي تقاضا اها آهي ته سيمرغ جي درپئي نه رهان).


هدهد جو جواب

اڙي دوکي ۾ آيل (غرور جا قيدي) هما، پاڇي کي پري ڪر ۽ هن کان زياده پاڻ تي فخر نه ڪر هينئر (هن زماني ۾) تو ڪنهن کي بادشاهه بنائڻ جي طاقت نه رهي آهي، تون ته پڻ ڪتي جي طرح هڏن تي ڪِريو پيو آهين. هاءِ افسوس! جيڪڏهن تون بادشاهه کي تخت تي ويهارين ها، ۽ خود کي هڏن کان آزاد ڪرين ها! مون مڃيو ته اڄ دنيا جا سڀيئي بادشاهه تنهنجي پاڇي مان پيدا ٿين ٿا، ليڪن سڀان (قيامت جي ڏينهن) هو يقيناً مصيبتن ۾ گرفتار هوندا ۽ پنهنجي بادشاهي کان ڪنهن عرصي تائين پوئتي پيل رهندا. جيڪڏهن ڪو بادشاهه تنهنجي پاڇي کي نه ڏسي ها ته مان توکي هڪ قصو ٻڌايان. ٿي سگهي ٿو، تون ان مان سبق پرائين.