تصوف

پکين جي پارليامينٽ

منطق الطير ۾ خواجہ فريد الدين عطار، تمثيل طور پکين جي روپ ۾ انساني جذبن ۽ حقيقتن جو اظھار ڪيو آھي ۽ ھڪ افساني جي شڪل ۾ انساني زندگيءَ جا عام واقعا بيان ڪيا آھن. منطق الطير جي 64 بيانن ۾ ڪُل 4600 بيت آھن. منڍ وارا 600 کن بيت رب جي واکاڻ، رسول صہ جن جي نعت، خليفن جي مدح تي مشتمل آھن. ان کان پوءِ اصل قصو شروع ٿئي ٿو. 

Title Cover of book پکين جي پارليامينٽ

بوعلي رودباريءَ جي حڪايت

جڏهن بو علي رودباريءَ جي مرڻ جو وقت ويجهو آيو، تڏهن اکيون مٿي کڻي چوڻ لڳو، ته اي منهنجا پروردگار! تنهنجو انتظار ڪندي ڪندي، هينئر آخري دم کڻي رهيو آهيان. مون لاءِ بهشت جا دروازا کوليا ويا آهن ۽ ملائڪ سڳورا مٺيون مٺيون ڳالهيون ڪري مون کي ان اندر اچڻ لاءِ سڏي رهيا آهن ۽ هر لذت ۽ راحت جو سامان مون لاءِ مهيا ڪيو ويو آهي، ليڪن منهنجي دل تو متعلق تحقيق ڪرڻ کان هٿ ئي نه ٿي کڻي سگهي ۽ چوي ٿي، ته آخر منهنجو هنن شين سان ڪهڙو ڪم؟ مون ته ساري عمر تنهنجي ئي انتظار ۾ گذاري. اي منهنجا موليٰ! تنهنجو عشق (منهنجو تو لاءِ عشق) منهنجي دل سان خوب ڳوهيو ۽ ملايو ويو آهي؛ مان نه دوزخ ڄاڻان نه بهشت. ساري جهان ۾ تون ئي منهنجو مطلوب آهين. ڪا گهڙي ته هن منتظر دل سان اڪيلائيءَ ۾ گذار. بس اهائي منهنجي مراد آهي ۽ اهائي منهنجي حاجت.

الله تعاليٰ جو حضرت دائود عليہ السلام سان خطابہ

الله تعاليٰ، حضرت دائود عليہ السلام کي فرمائيندي چيو ته منهنجي ٻانهن کي وڃي چئو ته، جيڪڏهن دوزخ ۽ بهشت نه هجن ها ته به منهنجي بندگي ڪرڻ مناسب ۽ واجب هئي. ها، جيڪڏهن، نور ۽ نار واقعي نه هجن ها ته توهان جو مون سان ڪو سروڪار ئي نه رهي ها. هاڻي جڏهن مان عبادت جو هر لحاظ کان مستحق آهيان، تڏهن منهنجي عبادت بهشت جي اميد ۽ دوزخ جي خوف کان نه ڪئي وڃي. انهن کي سمجهاءِ ته هو غير کان هٿ کڻي پوءِ صحيح معنيٰ ۾ منهنجي پرستش ڪن. مان ئي سندن مقصود رهان ۽ نه حورون ۽ غلمان.

سلطان محمود جو اياز کي بادشاهي ڏيڻ

جڏهن محمود، اياز کي پنهنجو خاص ڪري چونڊيو تڏهن ان کي پنهنجي بادشاهي ڏيئي تاجدار ڪري، تخت تي ويهاريو. سپاهي ۽ سولجر هيءَ حالت ڏسي، غيرت کان جلي ويا ۽ چوڻ لڳا، ته ڪنهن به بادشاهه ڪنهن غلام کي ايتري عزت ڪڏهن نه بخشي. اياز جو نهايت سمجهدار هو، سو سلطان جي انهيءَ فعل کان راضي ته درڪنار، مگر زارو زار پئي رنو. هي ڏسي سڀيئي کيس ديوانو ۽ بي عقل سڏڻ لڳا ۽ چوڻ لڳا، ته جڏهن توکي هيتري ساري بادشاهي ملي، تڏهن هاڻي هي روڄ راڙو ڇا جو؟ تون ته هاڻي وڃي عيش ۽ آرام ڪر. اياز فوراً کين جواب ۾ چيو ته توهين سڌيءَ راهه کان پري پيل آهيو. ڇا، توهان اهو نٿا سمجهو ته ائين ڪرڻ سان بادشاهه مون کي پاڻ کان پري ڪري رهيو آهي؟ هو کڻي مون کي جهان جي بادشاهي ڇو نه ڏئي، ليڪن مان هن کان هڪڙي گهڙي به غائب ٿيڻ نٿو گهران. هو جيڪي به فرمائي، تنهن جي بجا آوريءَ لاءِ مان هر وقت تيار آهيان، مگر هن کان هڪ پلڪ پري ٿيڻ نٿو چاهيان. مان هن ملڪ کي ڇا ڪندس، منهنجو ملڪ، هن جو ديدار آهي ۽ بس.
اي عزيز! جيڪڏهن تون طالب ۽ حق شناس آهين ته بندگيءَ جو سبق وڃي ايازکان سک ۽ هيءَ ڳالهه به سمجهي ڇڏ ته! جيستائين دوزخ ۽ بهشت تنهنجي رستي ۾ حائل رهندا، تيستائين تون ان راز کان واقف ٿي نه سگهندي. تون انهن ٻنهي کان پنهنجي جان ڇڏاءِ ته جيئن ابدي دولت حاصل ڪرين.

رابعه بصريءَ جي مناجات

هڪ دفعي رابعه بصري، پنهنجي دعا ۾ چئي رهي هئي، ته اي راز جا ڄاڻندڙ، دشمنن جا دنياوي ڪم ڀلي ٺاهه ۽ پنهنجي دوستن کي هميشه لاءِ آخرت عطا ڪر (مان راضي آهيان)، ڇالاءِ جو مان انهن ٻنهي کان آزاد آهيان. مان جيڪڏهن انهن ٻنهي کان سڃي ٿي وڃان، پر تنهنجي غم جي گهڙي مون سان ساڻ هجي ته ههڙي سڃائي مون لاءِ ڪافي آهي، ڇاڪاڻ ته تون، مون لاءِ سڀني شين کان بهتر آهين. جيڪڏهن توکان سواءِ مان ڪنهن ٻيءَ شيءِ کي چاهيان ته پوءِ يقيناً مان ڪافرياڻي آهيان.

الله تعاليٰ جو حضرت دائود عليہ السلام کي خطابہ

دنيا جي پيدا ڪرڻ واري، حضرت دائود عليہ السلامہ کي پردي جي اندران مخاطب ٿي چيو، ته دنيا ۾ جا به شيءِ آهي پوءِ کڻي سٺي خواه خراب، انهيءَ جو عوض توکي ملي سگهي ٿو، ليڪن منهنجو عوض (بدل) توکي ڪٿي به نه ملي سگهندو. هاڻي جڏهن حالت هيءَ آهي، تڏهن پوءِ تون مون کان سواءِ غافل نه رهه، مان تولاءِ بس آهيان. حقيقت ته هيءَ آهي ته، توکي مون کان سواءِ ڪو چاروئي ڪونهي ۽ مون بغير توکي ڪو بقا ئي ڪونهي. تنهن ڪري تون مون کان غافل نه ٿي ۽ نه مون کان سواءِ ڪنهن ٻيءَ شيءِ جي ڪا طلب ئي ڪر.