تصوف

پکين جي پارليامينٽ

منطق الطير ۾ خواجہ فريد الدين عطار، تمثيل طور پکين جي روپ ۾ انساني جذبن ۽ حقيقتن جو اظھار ڪيو آھي ۽ ھڪ افساني جي شڪل ۾ انساني زندگيءَ جا عام واقعا بيان ڪيا آھن. منطق الطير جي 64 بيانن ۾ ڪُل 4600 بيت آھن. منڍ وارا 600 کن بيت رب جي واکاڻ، رسول صہ جن جي نعت، خليفن جي مدح تي مشتمل آھن. ان کان پوءِ اصل قصو شروع ٿئي ٿو. 

Title Cover of book پکين جي پارليامينٽ

سلطان محمود جي لشڪر جو سومناٿ بت کي ڳولي لهڻ

سومناٿ ۾، سلطان محمود جي لشڪر ان بت کي وڃي ڳولي لڌو جنهن جو نالو لات هو. هندو ان بت کي بچائڻ خاطر اٿي کڙا ٿيا ۽ ان جي برابر سون ڏيڻ لاءِ تيار ٿي ويا، ليڪن محمود اها ڳالهه نه مڃي ۽ ان بت کي باهه ۾ جلائي ڇڏيو. ڪنهن سرڪش اٿي چيو، ته بت کي ساڙيو نه وڃي ها ۽ ان جي عوض سون وٺڻ بهتر هو. محمود جواب ڏنو ته، مون کي ڊپ ٿيو ته متان سڀان قيامت جي ڏينهن ساري مخلوق جي اڳيان پروردگار کڻي چوي ته آذر ۽ محمود کي ڏسو، هڪڙو بت تراش هو ته ٻيو وري بت فروش.
اي انسان، تون پاڻ سان ڪئين بت کنيو ٿو پيو هلين. دوست (الله تعاليٰ) خاطر پنهنجي نفس جي بت کي ته باهه لڳاءِ.

سلطان محمود جي نذر جي حڪايت

راوي ڳالهه ٿو ڪري، ته جڏهن سلطان محمود هندن سان جنگ ڪرڻ لاءِ غزني کان روانو ٿيو، تڏهن هندوستان پهچڻ تي انهن جي ڪثيرالتعداد لشڪر کي ڏسي گهٻرائجي ويو. ان وقت ٻي واهه نه ڏسي هن هڪڙي باس باسي ته جيڪڏهن مون کي هن لشڪر تي ڪاميابي ٿي ته مان غنيمت جو سارو مال درويشن ۽ فقيرن ۾ ورهائي ڇڏيندس. آخر جڏهن ڪامياب ٿيو، تڏهن غنيمت جو مال کيس هٿ آيو، سو ڳاڻيٽي کان ئي ٻاهر نڪري پيو، مگر باوجود ان جي هن چاهيو ته اهو سارو درويشن ۾ ورهائي پنهنجو عهد پورو ڪري؛ ليڪن سڀيئي ماڻهو کيس چوڻ لڳا، ته هيترو سارو مال چند فقيرن ۾ ورهائڻ مناسب نه آهي. عين ان وقت هڪڙو بي ادب ديوانو جو حقيقت ۾ وڏو عقلمند ۽ هوشيار هو، سو اچي ان لشڪر جي وچ مان لانگهائو ٿيو. جڏهن بادشاهه کيس پري کان ڏٺو، تڏهن چيائين، ته انهيءَ ديواني جو حڪم بجا آڻيندس، ۽ جيڪي هو چوندو سو ڪندس. جڏهن هن ان کي سارو قصو ڪري ٻڌايو، تڏهن ان ديواني چيس، ته هاڻي جڏهن تنهنجو ڪم مفت ۾ پورو ٿيو آهي، تڏهن تون پنهنجو شرط پورو ڪر. محمود هي ٻڌي سارو مال درويشن ۾ ورهائي ڇڏيو.