تصوف

پکين جي پارليامينٽ

منطق الطير ۾ خواجہ فريد الدين عطار، تمثيل طور پکين جي روپ ۾ انساني جذبن ۽ حقيقتن جو اظھار ڪيو آھي ۽ ھڪ افساني جي شڪل ۾ انساني زندگيءَ جا عام واقعا بيان ڪيا آھن. منطق الطير جي 64 بيانن ۾ ڪُل 4600 بيت آھن. منڍ وارا 600 کن بيت رب جي واکاڻ، رسول صہ جن جي نعت، خليفن جي مدح تي مشتمل آھن. ان کان پوءِ اصل قصو شروع ٿئي ٿو. 

Title Cover of book پکين جي پارليامينٽ

ٻگهه جو عذر

جڏهن ٻين پکين چئي بس ڪيو، تڏهن ٻگهه پنهنجي وارو ورتو ۽ اچي چوڻ لڳو ته اڙي منهنجا خير خواه پکي، توهان کي معلوم آهي ته منهنجي رهائش هميشه درياء جو ڪنارو آهي، جتي مان خاموشيءَ ۾ حياتيءَ جا ڏينهن گذاريان ٿو، ايترو ته ڪم آزار آهيان جو ڪوبه مون کان رنجيده نه آهي ۽ هميشه هن ڪناري تي غمگين ۽ دردمند ٿيو ويٺو آهيان، ۽ پاڻيءَ جي آرزوءَ ۾ پنهنجي دل کي خون سان پيو ٿو ڀريان، ۽ پنهنجو غم پاڻ ئي کائيندو رهان ٿو. جڏهن مان درياءَ وارن مان ئي نه آهيان تڏهن عجب جي ڳالهه آهي جو ان (درياءَ) جي ڪنڌيءَ تي اڃ ۾ مرندو (پياسو) رهان ٿو. درياءَ جيتوڻيڪ سؤ دفعا جوش ۾ اچي ٿو، ته به مان هڪڙو ڍڪ به پي نٿو سگهان؛ ۽ وري جيڪڏهن ان مان هڪڙو قطرو به گهٽ ٿي پوي ٿو ته منهنجي دل غيرت جي باهه کان جلي ڪباب ٿي وڃي ٿي. مون جهڙي لاءِ درياءَ جو عشق ئي ڪافي آهي، ۽ سندس سودائي بس. مان هڪ گهڙي به ان جي غم کان سواءِ ٻيو ڪجهه به نٿو چاهيان. سيمرغ وڏي شيءِ آهي، مان ان جو ڪٿي ٿو تاب جهلي سگهان! الله پناهه ڏئي! ڀلا اهو جنهن جو بنياد ئي پاڻيءَ تي ٻڌل آهي (اصل ئي پاڻيءَ جو قطرو آهي) سوسيمرغ جو وصل ڪٿي ٿو ماڻي سگهي؟

هدهد جو جواب

اڙي يار ٻگهه، تون ته درياءَ کان ئي ناواقف آهين. ان ۾ ته واڳون ۽ ٻيا ڪيترائي خوفناڪ جانور رهن ٿا. سندس پاڻي ڪڏهن ڪڙو ته ڪڏهن کارو آهي، ۽ هو ڪنهن وقت ماٺو آهي ته ڪنهن وقت موجزن، مطلب ته هو ڪڏهن به هڪ حالت ۾ نه ٿو رهي. ڪيترائي بزرگ ماڻهو ٻيڙيءَ سوار، سندس ڪُن ۾ اچي ٻڏي مُئا. جيڪڏهن ڪوبه ٽوٻي وانگر ان ۾ وڃي ٿو ته هر وقت جان جي خوف کان پنهنجي دم جو خيال رکي ٿو؛ ۽ جيڪڏهن ڪوان جي اونهائيءَ سان دم هڻي ٿو ته بلڪل ختم ٿي وڃي ٿو. اهو جو ڪنهن سان وفادار نه آهي، تنهن ۾ ياريءَ جي اميد رکڻ به عبث آهي جيڪڏهن تون به درياءَ مان نڪري ڪناري تي نه ايندين ته آخرڪار منجهنس ٻڏي مرندين. اهو خود پنهنجي محبوب (الله تعاليٰ) جي عشق ۾ غل ۽ شور مچائي ٿو، ڪڏهن موجون هڻي ٿو، ته ڪڏهن ڪڙڪا ڪري ٿو. جڏهن ان کي ئي پنهنجي مقصد ۾ ناڪاميءَ سبب آرام نه آهي ته پوءِ توکي ان کان ڪهڙو دلي آرام حاصل ٿيندو؟ درياءَ خود ان (الله تعاليٰ) کي گهٽيءَ جو محض هڪ چشمو (هڪ نالي) آهي. خبر نه آهي ڇو تون ان اصل درياءَ کي ڇڏي هن حقير چشمي تي راضي ٿيو ويٺو آهين؟ هاڻي مان توکي هڪ ڳالهه ٻڌايان ٿو، جا تون خيال ڏيئي ٻڌ: