تاريخ، فلسفو ۽ سياست

قومن جي تباهيءَ جي تاريخ

هي ڪتاب ”قومن جي تباهيءَ جي تاريخ“ هارون يحيٰ جو لکيل آهي جنهن جو سنڌيڪار خالد ڀٽي آهي.
هن ڪتاب “قومن جي تباهيءَ جي تاريخ” ۾
هي ڪتاب سنڌيڪا اڪيڊمي ڪراچي پاران 2012 ۾ ڇپايو ويو.
  • 4.5/5.0
  • 4203
  • 1686
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • خالد ڀٽي
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book قومن جي تباهيءَ جي تاريخ

طوفان نوح سان ٿيندڙ تباهيءَ جون حدون

طوفان نوح جا انڪاري اهو جواز بيان ڪندا آهن ته پوري ڌرتيءَ جو احاطو ڪندڙ عالمگير طوفان نا ممڪن آهي، طوفان جي اچڻ جو انڪار ڪرڻ جو مقصد قرآن پاڪ جي حقانيت جو انڪار ڪرڻ آهي.
انهن جي مطابق وحيءَ تي آڌاريل سڀئي آسماني ڪتاب ، قرآن مجيد سميت هڪ عالمگير طوفان جو تذڪرو ڪن ٿا، جيڪو حقيقتن ۽ امڪان جي ابتڙ آهي.
پر انهيءَ بنياد تي قرآن پاڪ جو انڪار درست ناهي. قرآن پاڪ الله جي طرفان نازل ڪيل ۽ واحد تحريف (ڦيرڦار) کان پاڪ الاهي ڪتاب آهي. قرآن حڪيم ٻين قصن ڪهاڻين ۽ خمسه موسوي (Pentateuch) جي نسبت طوفان نوح جا مختلف انداز بيان ڪيا آهن. قديم عهد نامه جا پهريان پنج ڪتاب، خمسه موسوي جي مطابق هيءُ طوفان عالمگير هو، جنهن پوريءَ دنيا کي پنهنجي لپيٽ ۾ ورتو هو. پر قرآن پاڪ ائين بيان نٿو ڪري. طوفانِ نوح بابت قرآني آيتون ٻڌائين ٿيون ته اهو طوفان هڪ مخصوص علائقي ۾ آيو، جنهن پوريءَ دنيا کي پنهنجي لپيٽ ۾ نه آندو، بلڪه ان طوفان کان فقط حضرت نوح عليه السلام جي ئي قوم تباهه ٿي هئي، جنهن کي حضرت نوح عليه السلام اڳ ۾ ئي خبردار ڪري چڪو هو.
جڏهن قرآن حڪيم ۽ قديم عهدنامي جي بيانن کي ڏٺو وڃي ته اهو فرق واضع ٿي وڃي ٿو. قديم عهد نامو جيڪو تاريخ جي مختلف دورن ۾ تغير ۽ تبدل (مٽا سٽا) جو شڪار رهيو، تحريف جي سبب اصل آسماني ڪتاب قرار نٿو ڏيئي سگهجي ، اهو طوفان نوح، جو ذڪر هيئن ٿو ڪري:
۽ خدا وند ڏٺو ته زمين تي انسان جي بدي وڌي ويئي ۽ هن جي دل جا تصور ۽ خيال هميشه خراب ٿين ٿا. تڏهن خداوند زمين تي انسان کي پيدا ڪرڻ ڪري ملول ٿيو ۽ دل ۾ غم ڪيائين، ۽ خداوند چيو ته مان انسان کي، جنهن کي مون پيدا ڪيو ، روءِ زمين تان مٽائي ڇڏيندس. انسان کان وٺي حيوان ۽ سرندڙ جانور ۽ هوا جي پکين تائين، ڇو ته مان انهن جي ٺاهڻ ۾ ملول آهيان ، مگر نوح خداوند جي نظر ۾ مقبول ٿيو. (پيدائش8:6-5)
جڏهن ته قرآن پاڪ ۾ اهو واضح طور بيان ڪيو ويو آهي ته طوفان نوح عليه السلام سان پوري دنيا نه بلڪه رڳو حضرت نوح عليه السلام جي قوم تباهه ٿي. جهڙيءَ طرح حضرت هود کي عاد جي قوم ڏانهن (هود: 5)، ۽ حضرت صالح کي ثمود ڏانهن (هود: 61) يا نبي ڪريمؐ کان اڳ ٻين نبين سڳورن کي سندن قوم ڏانهن مبعوث ڪيو ويو هو، حضرت نوح عليه السلام کي به پنهنجيءَ قوم ڏانهن موڪليو ويو هو ۽ پوءِ حق جي دعوت کي قبول نه ڪرڻ جي ڪري سندس قوم ئي طوفان وگهي هلاڪ ٿي ويئي هئي.
وَ لَقَدۡ اَرۡسَلۡنَا نُوۡحًا اِلٰی قَوۡمِہٖۤ ۫ اِنِّیۡ لَکُمۡ نَذِیۡرٌ مُّبِیۡنٌ ﴿ۙ۲۵﴾ اَنۡ لَّا تَعۡبُدُوۡۤا اِلَّا اللّٰہَ ؕ اِنِّیۡۤ اَخَافُ عَلَیۡکُمۡ عَذَابَ یَوۡمٍ اَلِیۡمٍ ﴿۲۶﴾ (سورة هود: 26-25 )
”۽ هيءَ حقيقت آهي ته اسان نوح کي سندس قوم ڏي پيغمبر ڪري موڪليو . هن چيو ته (اي منهنجي قوم!) مان توهان کي (انڪار ۽ بدعمليءَ جي نتيجن کان) کليو کلايو خبردار ڪرڻ وارو آهيان. الله کانسواءِ ڪنهن جي ٻانهپ نه ڪريو. مان ڊڄان ٿو ته متان اوهان تي عذاب جو دردناڪ ڏينهن نه اچي وڃي.“
طوفان نوح سان، هلاڪ ٿيندڙ ماڻهو به اهي ئي هئا، جن حضرت نوح عليه السلام جي ڏنل حق جي دعوت کي رد ڪيو هو. لاڳاپيل آيتون انهيءَ حقيقت کي ڪيترن ئي هنڌن تي واضح ڪن ٿيون:
فَکَذَّبُوۡہُ فَاَنۡجَیۡنٰہُ وَ الَّذِیۡنَ مَعَہٗ فِی الۡفُلۡکِ وَ اَغۡرَقۡنَا الَّذِیۡنَ کَذَّبُوۡا بِاٰیٰتِنَا ؕ اِنَّہُمۡ کَانُوۡا قَوۡمًا عَمِیۡنَ (سور﷦ة الاعراف : 64)
”پوءِ (اهڙين سهڻين هدايتن ملڻ بعد به) هنن (منڪرن) حضرت نوح( ) کي ڪوڙ ٺهرايو ۽ (ڌمڪيون ڏنيون.) پر اسان کيس ۽ جيڪي ساڻس (دين ۾) شامل هئا، ٻيڙيءَ ۾ (چاڙهي ٻوڏ کان) بچايو. مگر جن ماڻهن اسان جي آيتن کي ڪوڙو ٺهرايو تن کي (ٻوڏ جي پاڻيءَ ۾) غرق ڪري ڇڏيوسين. يقيناً اهي (منڪر) ماڻهو (دل ۽ دماغ جا) انڌا ٿي ويا هئا.“
فَاَنۡجَیۡنٰہُ وَ الَّذِیۡنَ مَعَہٗ بِرَحۡمَۃٍ مِّنَّا وَ قَطَعۡنَا دَابِرَ الَّذِیۡنَ کَذَّبُوۡا بِاٰیٰتِنَا وَ مَا کَانُوۡا مُؤۡمِنِیۡنَ (سورة الاعراف: 72 )
”پوءِ (ٿيو به ائين) اسان هود کي ۽ انهن کي جي ساڻس (دين ۾) شامل ٿيا هئا. (ايندڙ تباهيءَ کان) پنهنجي رحمت سان بچايو . مگر جن اسانجي آيتن کي ڪوڙو ٺهرايو ۽ ايمان نه آندائون تن جون پاڙون به وڍي پٽي ڇڏيون سين.“
وڌيڪ اهو ته قرآن پاڪ انهيءَ الوهي اصول کي به بيان ڪيو آهي، ته ڪا به قوم ان مهل تائين تباهه نٿي ڪئي وڃي . جيستائين ان ۾ الله جو نبي مبعوث نه ٿئي. ڪنهن قوم کي تباهه ان وقت ڪيو ويندو آهي، جڏهن ان ڏانهن الله جي عذاب کان ڊيڄارڻ وارو اچي وڃي ۽ قوم ان جي دعوت کي ٿڏي ڇڏي.
سورة القصص ۾ ارشاد فرمايو ويو:
وَ مَا کَانَ رَبُّکَ مُہۡلِکَ الۡقُرٰی حَتّٰی یَبۡعَثَ فِیۡۤ اُمِّہَا رَسُوۡلًا یَّتۡلُوۡا عَلَیۡہِمۡ اٰیٰتِنَا ۚ وَ مَا کُنَّا مُہۡلِکِی الۡقُرٰۤی اِلَّا وَ اَہۡلُہَا ظٰلِمُوۡنَ (سورة﷦ القصص: 59 )
”۽ (اي پيغمبر!) تنهنجو پروردگار اهڙو ناهي جو بستيون ۽ شهر برباد ڪري ڇڏي جيستائين پهريائين انهن جي مرڪزي شهر ۾ هڪڙو رسول نه موڪلي ، جو اسان جا حڪم کين پڙهي ٻڌائي (۽ پوءِ به هو انهن حڪمن جي پيروي نه ڪن.) ۽ اسان ڪڏهن به شهرن کي برباد نٿا ڪريون سواءِ هن حالت جي جو انهن جا ماڻهو ظلم ڪندڙ ۽ خدا جي نافرماني ڪندڙ) هجن.“
هڪ اهڙي قوم جنهن ۾ ڪو نبي مبعوث نه ٿيو هجي، ان کي تباهه ڪرڻ الله جي سنت ناهي. تنهن ڪري طوفان نوح سان ڪا به اهڙي بستي تباهه نه ڪئي ويئي، جنهن ڏانهن الله جي عذاب کان ڊيڄارڻ وارو نه آيو هو،سواءِ حضرت نوح عليه السلام جي قوم جي.
قرآن پاڪ جي انهن آيتن مان اها ڳالهه واضح ٿي وڃي ٿي ته طوفان نوح عالمگير نه هو، پر هڪ مخصوص علائقي تائين محدود هو. سيلاب جي ممڪنه علائقي ۾، ٿيندڙ قديم آثارن جي کوٽائين مان به، اها ڳالهه ثابت ٿئي ٿي ته اهو طوفان عالمي نوعيت جو نه، بلڪه اهو هڪ اهڙو عظيم طوفان هو، جنهن سان واديءِ دجله ۽ فرات جو هڪ خاص حصو ئي متاثر ٿيو.