ڇا اهو واقعو بحيره روم جي ڪناري يا ڳاڙهي سمنڊ ۾ پيش آيو؟
”اڪثر محققن جي خيال ۾ بني اسرائيل جي شهر بدر ٿيڻ جو واقعو بحيره روم جي ساحلن تي واقع ڳاڙهي سمنڊ (Red sea) جي هڪ ساحلي ڍنڍ تي پيش آيو.(37)
ڊيوڊ بن گوريان (David Ben Gurion) جي مطابق: اهو واقعو راميسس- II جي دورِ حڪمرانيءَ ۾ قاديش (Kadesh) جي شڪست کانپوءِ پيش آيو. قديم عهد نامي جي ڪتاب ”اخراج“ جي مطابق اهو واقعو واديءَ جي اتر ميگڊول (Migdol) ۽ بال زيفون (Beal-Zephon) جي علائقي ۾ پيش آيو.“(38)
انهيءَ نقطئه نظر جو دارو مدار قديم عهد نامي تي آهي. قديم عهدنامي جي ڪتاب ”خراج“ جي تشريحن مطابق فرعون ڳاڙهي سمنڊ ۾ ٻڏو هو. انهيءَ نقطه نظر وارن ماڻهن مطابق لفظRed-Sea اصل ۾ Sea of Reeds يعني ٻُوڙن، سُرن ۽ ڊڀن وارو سمنڊ آهي.
جيئن ته ان جي Red Sea سان مماثلت آهي، تنهن ڪري گهڻن هنڌن تي ان مان مراد بحيره احمر (ڳاڙهو سمنڊ) ورتي ويئي آهي. پر Sea of Reeds مان مراد بحيره روم جي مصري ساحل آهي . قديم عهدنامي ۾ حضرت موسيٰ عليه السلام جي سفر دوران اختيار ڪيل رستن جي ذڪر ۾ ميگ ڊول ۽ بال زيفون جا لفظ به استعمال ٿيا آهن ۽ اهي علائقا مصري ساحلن ۾ واديءِ نيل جي اتر ۾ واقع آهن.Sea of Reeds جي تذڪري سان انهيءَ ڳالهه کي تقويت ملي ٿي ته شايد اهو واقعو مصر جي ساحلن تي پيش آيو هجي. ڇو ته انهيءَ علائقي ۾ساحل تي پاڻيءَ جي موجودگيءَ جي سبب ڪثرت سان ڊڀ ۽ ٻوڙا پيدا ٿيندا آهن.