تاريخ، فلسفو ۽ سياست

قومن جي تباهيءَ جي تاريخ

هي ڪتاب ”قومن جي تباهيءَ جي تاريخ“ هارون يحيٰ جو لکيل آهي جنهن جو سنڌيڪار خالد ڀٽي آهي.
هن ڪتاب “قومن جي تباهيءَ جي تاريخ” ۾
هي ڪتاب سنڌيڪا اڪيڊمي ڪراچي پاران 2012 ۾ ڇپايو ويو.
  • 4.5/5.0
  • 4203
  • 1686
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • خالد ڀٽي
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book قومن جي تباهيءَ جي تاريخ

مصر مان نڪرڻ

حضرت موسيٰ، فرعون ۽ سندس قوم کي الله جو پيغام پهچايو ۽ سرڪشيءَ جي صورت ۾ سخت عذاب کان ڊيڄاريو پر موٽ ۾ انهن بغاوت جي روش اختيار ڪندي. حضرت موسيٰ عليه السلام کي ڪوڙو ٺهرايو. هاڻي الله تعاليٰ طرفان انهن لاءِ ذلت ڀريو انجام مقرر ڪيو ويو. حضرت موسيٰ عليه السلام کي هن طرح اطلاع ڏنو ويو:
وَ اَوۡحَیۡنَاۤ اِلٰی مُوۡسٰۤی اَنۡ اَسۡرِ بِعِبَادِیۡۤ اِنَّکُمۡ مُّتَّبَعُوۡنَ ﴿۵۲﴾ فَاَرۡسَلَ فِرۡعَوۡنُ فِی الۡمَدَآئِنِ حٰشِرِیۡنَ ﴿ۚ۵۳﴾ اِنَّ ہٰۤؤُلَآءِ لَشِرۡ ذِمَۃٌ قَلِیۡلُوۡنَ ﴿ۙ۵۴﴾ وَ اِنَّہُمۡ لَنَا لَغَآئِظُوۡنَ ﴿ۙ۵۵﴾ وَ اِنَّا لَجَمِیۡعٌ حٰذِرُوۡنَ ﴿ؕ۵۶﴾ فَاَخۡرَجۡنٰہُمۡ مِّنۡ جَنّٰتٍ وَّ عُیُوۡنٍ ﴿ۙ۵۷﴾ وَّ کُنُوۡزٍ وَّ مَقَامٍ کَرِیۡمٍ ﴿ۙ۵۸﴾ کَذٰلِکَ ؕ وَ اَوۡرَثۡنٰہَا بَنِیۡۤ اِسۡرَآءِیۡلَ ﴿ؕ۵۹﴾ فَاَتۡبَعُوۡہُمۡ مُّشۡرِقِیۡنَ ﴿۶۰﴾ فَلَمَّا تَرَآءَ الۡجَمۡعٰنِ قَالَ اَصۡحٰبُ مُوۡسٰۤی اِنَّا لَمُدۡرَکُوۡنَ ﴿ۚ۶۱﴾ (سورة الشعراء: 61-52 )
”۽ اسان موسيٰ کي وحيءَ جي رستي حڪم ڏنو ته منهنجي بندن (بني اسرائيلن ۽ ٻين مؤمنن) کي راتو واهه (مصر ملڪ مان) ڪڍي وڃ، پڪ آهي ته فرعون ۽ سندس ماڻهو (اوهان کي روڪڻ ۽ پڪڙڻ لاءِ) اوهان جي پوئتان هوندا. (انهيءَ وچ ۾ ) فرعون (ڇا ڪيو جو سڀني) شهرن ڏانهن پنهنجا قاصد موڪليائين (۽ بني اسرائيلن جي خلاف لشڪر گڏ ڪرڻ جي تياري ڪرڻ لڳو) ۽ (چوڻ لڳو ته) هي (بني اسرائيل) هڪ ننڍڙي (۽ هيڻي) ٽولي آهن.( تنهن هوندي به ايتري جرئت ڪئي اٿن جو) اسان جي خلاف غصي جو اظهار ڪرڻ لڳا آهن (يا اهڙيون ڳالهيون ڪري رهيا آهن جيڪي اسان کي غصو ۽ ڪاوڙ ڏياريندڙ آهن). ۽ (هو ڏسن ئي نٿا ته) اسان بيشڪ وڏو لشڪر آهيون ۽ (هنن جي مقابلي لاءِ اڳ ئي ) خبردار (۽ تيار) آهيون. ۽ پڻ خزانن ۽ چڱين جاين (يا چڱن عهدن ۽ ڌنڌن) کان اسان کين محروم ڪيو. (برابر فرعون ۽ سندس ماڻهن بني اسرائيلن سان) اهڙي هلت ورتي هئي (۽ کين غلام بنائي رکيو هو) پر اسان (يعني الله تعاليٰ پوءِ) بني اسرائيلن کي (شام ملڪ ۾) اهڙين شين (يعني باغن وغيره ) جو وارث ڪيو. حضرت موسيٰ بني اسرائيلن سان رات جي وقت روانو ٿي ويو) پوءِ صبح جو سج اڀرڻ بعد فرعون ۽ سندس ماڻهو (انهيءَ خبر پوڻ تي) سندن پٺيان پيا.پوءِ جڏهن ٻنهي ٽولين هڪٻئي کي ڏٺو تڏهن (حضرت) موسيٰ جي ساٿين ڊڄي چيو ته پڪ آهي ته اسان کي پڪڙي وٺندا.“
انهن حالتن ۾ جڏهن بني اسرائيل سمجهيو ته هو پڪڙجي پيا ۽ فرعونين سمجهو ته هو هينئر بني اسرائيل جي پڪڙ ڪندا ته حضرت موسيٰ، الله تعاليٰ جي مدد ۽ نصرت تي يقين رکندي فرمايو:
قَالَ کَلَّا ۚ اِنَّ مَعِیَ رَبِّیۡ سَیَہۡدِیۡنِ (سورة الشعراء: 62 )
”(حضرت) موسيٰ عليه السلام فرمايو ته هر گز ڪونه پڪڙي سگهندا. بيشڪ منهنجو پروردگار مون سان (مدد گار) آهي. اهو ئي اجهو ٿو مون کي(حفاظت جي) واٽ ڏيکاري“
انهيءَ وقت الله پاڪ سمنڊ کي چيرندي حضرت موسيٰ عليه السلام ۽ بني اسرائيل کي بچائي ورتو. جڏهن بني اسرائيل لنگهي ويا ته فرعون ۽ ان جي قوم تي سمنڊ جو رستو بند ٿي ويو ۽ اهي ٻڏي ويا.
فَاَوۡحَیۡنَاۤ اِلٰی مُوۡسٰۤی اَنِ اضۡرِبۡ بِّعَصَاکَ الۡبَحۡرَ ؕ فَانۡفَلَقَ فَکَانَ کُلُّ فِرۡقٍ کَالطَّوۡدِ الۡعَظِیۡمِ ﴿ۚ۶۳﴾ وَ اَزۡلَفۡنَا ثَمَّ الۡاٰخَرِیۡنَ ﴿ۚ۶۴﴾ وَ اَنۡجَیۡنَا مُوۡسٰی وَ مَنۡ مَّعَہٗۤ اَجۡمَعِیۡنَ ﴿ۚ۶۵﴾ ثُمَّ اَغۡرَقۡنَا الۡاٰخَرِیۡنَ ﴿ؕ۶۶﴾ اِنَّ فِیۡ ذٰلِکَ لَاٰیَۃً ؕ وَ مَا کَانَ اَکۡثَرُہُمۡ مُّؤۡمِنِیۡنَ ﴿۶۷﴾ وَ اِنَّ رَبَّکَ لَہُوَ الۡعَزِیۡزُ الرَّحِیۡمُ ﴿٪۶۸﴾ (سورة الشعراء: 68-63 )
”پوءِ اسان موسيٰ عليه السلام کي وحي رستي حڪم ڪيو ته سمنڊ تي پنهنجي لٺ هڻ. (هن لٺ هنئي ته) سمنڊ ڇڄي(ٻه ڀاڱا ٿي) پيو، ۽ هر هڪ ڀاڱو هڪ وڏي جبل جهڙو ڏسڻ ۾ آيو. ۽ ٻين کي (يعني فرعون ۽ سندس ماڻهن کي) اسان اڃان به وڌيڪ ويجهو آندو. ۽ (حضرت ) موسيٰ کي ۽ سندس سڀني ساٿين کي ته (دشمن جي لشڪر توڙي سمنڊ کان) بچائي ورتو سين. پر ٻين کي (يعني فرعون ۽ سندس ماڻهن کي) ٻوڙي ڇڏيوسين. بيشڪ هن واقعي ۾ وڏي نشاني آهي (مڪي جي ماڻهن جي عبرت وٺڻ لاءِ) مگر انهن مان گهڻا ايمان نٿا آڻين. ۽ تنهنجو رب بيشڪ غالب ۽ مهربان آهي (يعني منڪر مغلوب ٿيندا ۽ مؤمنن تي الله تعاليٰ جي مهرباني ٿيندي.)“
حضرت موسيٰ عليه السلام جي عصا (لٺ) ۾ به ڪيتريون ئي معجزي جون خصوصيتون هيون. پهرين وحيءَ دوران الله تعاليٰ انهيءَ عصا کي نانگ ۾ تبديل ڪري ڇڏيو هو ۽ پوءِ اهو نانگ فرعون جي جادوگرن جي مڙني جادوءَ جي تماشن کي ڳهي ويو. هاڻي وري انهيءَ عصا سان حضرت موسيٰ عليه السلام نيل درياهه کي ٻن حصن ۾ ورهائي ڇڏيو. عصا، حضرت موسيٰ عليه السلام کي عطا ٿيندڙ هڪ عظيم معجزو هئي.