قاسمي دور ۽ عهد محمودي تي هڪ سرسري نظر
شاهه ولي الله دهلوي جي تحريڪ کي نئين سر اڀارڻ جي شروعات دارالعلوم ديوبند جي قائم ڪرڻ سان ٿي هئي. ولي اللهي تحريڪ تدوين افڪار، تنظيمي جوڙجڪ، انقلابي تيارين ۽ حالتن کي بدلائڻ وارن مرحلن مان گذري چڪي هئي. 1857ع واري انقلابي جدوجهد جي ناڪام ٿيڻ بعد ضروري ٿي پيو هو ته ڪو نئون مرڪز ڳولجي جيڪو دهلي واري مرڪز جي مقابلي ۾ وڌيڪ محفوظ هجي. ان لاءِ ديوبند (ضلع سهارنپور) واري ڳوٺ جي چونڊ ڪئي وئي ۽ نين حالتن ۾ انقلابي فڪر جي حفاظت، ڪارڪنن جي تعليم ۽ تربيت ۽ جماعت جي جوڙجڪ جو بندوبست ڪيو ويو.