پنجاب جي اندروني سياسي صورتحال
پنجاب جي موجوده سياسي صورتحال ۾ بظاهر ڪابه تبديلي ڏسڻ ۾ ڪانه ٿي اچي. پر عام طور تي ماڻهن ۾ بي آرامي پيدا ٿي آهي. چالو حالتن بابت چوٻول هلي رهيا آهن. بلقان، ايران ۽ افغانستان جي تازن واقعن کي ترڪي جا محمدن اتحادي برطانيه جي شان شوڪت جي ابتڙ سمجهي رهيا آهن. توڙي جو برطانيه مخالف سوچ کلي ڪري پڌري ناهي ٿي پر مسلمان ويڙهاڪن لاءِ ترڪي مان آيل امداد جون ڳالهيون عام آهن. افغانستان ۾ ترڪ جرمن ايجنٽن جون سرگرميون ۽ سرحدي قبيلن ۾ باغيانه صورتحال بابت اٿيل افواهن پنجاب جي هندن کي ڊيڄاري ڇڏيو آهي. راولپنڊي ڊويزن جي ڪمشنر خبر ڏني آهي ته هندو ٿرٿلي ۾ آهن توڙي جو اڃان سندن خلاف ڪا اهڙي خاص ڳالهه ڏسڻ ۾ ڪانه آئي آهي، پر ڪابل ۾ پيدا ٿيل صورتحال ۽ پکيڙيل خيال جتي ڪٿي ويچار هيٺ آهن. انهن حالتن ۾ جيڪڏهن پهچ وارن هندن کي کلي ڪري ڳالهائڻ جي موڪل ملي ته ڪجهه حالتن ۾ هڪ سٺي تبديلي اچي سگهي ٿي. هو حڪومت کان اهو مطالبو ڪندا ته مسلمانن تي اجايو ڀروسو نه ڪيو وڃي. هن (ڪمشنر راولپنڊي) اهو به ٻڌايو آهي ته هنن حالتن ۾ مسلمان به ڪو گهڻو خوش نه آهن. جالنڌر ڊويزن جا هندو ته خاص طور تي پريشان آهن. ڪمشنر اهو به ٻڌايو آهي ته صورتحال ۾ تازي تبديلي ايران ۾ گڙٻڙ ۽ جرمني پاران پٺاڻن کي ڀڙڪائڻ وارين ڪوششن، جنگ جا جيڪي موقعا پيدا ڪيا آهن تن جي ڪري هندو گهڻو پريشان ۽ هراسيل آهن. هو هاڻي اهو سمجهڻ لڳا آهن ته سندن مفادن جو بچاءُ ان ڳالهه ۾ آهي ته هو حڪومت جا ٻانهن ٻيلي بنجي وڃن. لکيا پڙهيا مسلمان به ان ڳالهه تي مطمئن آهن ته ترڪي بلقان وار گهوٽالي مان نڪري ويو آهي. ضلع شاهه پور جتي مسلمان گهڻائي ۾ آهن سي سمجهن ٿا ته ميسوپو ٽيميا عراق جون حالتون سازگار نه آهن. قصور ضلع لاهور جا مسلمان جيڪي گهڻو ڪري لاقانونيت جا عادي آهن سي به غيرمطمئن آهن. سندن خيال آهي ته يورپين کي جيتري قدر دفاعي جنگ لاءِ طاقت گهربل آهي سان وٽن ڪانه آهي. ڪابل ۾ آيل ترڪ جرمن وفد• بابت به ڪيتريون ئي افواهون هلي رهيون آهن. انهن مان هڪ هي به آهي ته ڪابل جي امير کوڙسارين سوکڙين سان گڏ اها تلوار به ورتي آهي جيڪا ترڪيءَ جي سلطان سان سهڪار ڪرڻ واري عزم جي نشاني آهي.
باب ڇهون