اي آواره ڇوڪري
لاڙڪاڻي جي گرمي ۾ ساھ ٻوساٽيندڙ شامن کان ھميشه ڊڄندڙ ماڻھن کي اھو ته لاڙڪاڻي ۾ اچي نوڪري ڪرڻ سان پتو پيو ته اتر سنڌ جي اڀرندي شھري مرڪز جي شام ڪيڏي نه رنڱين ٿئي ٿي. شام ٿيندي ئي مخصوص طبقو ھر اھو ڪم ڪرڻ شروع ڪري ٿو، جيڪو قانون جي ڪتابن ۽ پوليس ڊائرين ۾ غيرقانوني آھي. رنڱين شيشن وارين ايئرڪنڊيشنڊ گاڏين ۾ سي ڊي پليئر ھلائي بيئر سان گڏ ھڪ ”سنگتي ساڻ کڻي ھو جڏھن شھر جي اڪيلي اوور ھيڊ برج تان لھن ٿا ته پاڻ کي نيويارڪ پھتل سمجھن ٿا. توھان کي خبر آھي ته لاڙڪاڻي ۾ ايتري ايڊز ڇو ڦھلجي رھي آھي. اتي جسم فروشي سرعام آھي،جتي پري پري کان ماڻھو چڪر ھڻن اچن ٿا. ڪراچي جي ھڪ وڏي ھوٽل جي لابي ۾ انگريزي اخبار جو صحافي پوري پاڪستان کان آيل صحافين کي بريف ڪري رھيو ھو، پر حقيقت ۾ شايد ائين نه ھجي، ڇو ته لاڙڪاڻي ۾ ايڊز رڳن ۾ نشي جون سيون ھڻندڙ ھيرونئين جي ذريعي ڦھلجي رھي آھي. ”ايڊز ويڊز جو خير آھي، پاڻ کي گھرجي ”سنگت“ پوءِ ڇا ٿو ٿئي، ڪنھن مڙي ڏٺو آھي؟ ھڪ ڪاروباري شخصيت چيو، جنھن کي لاڙڪاڻي ۾ پھريون ڀيرو وياگرا آڻڻ جو اعزاز حاصل آھي. پر اھو ڪيئي پڪڙجي پيو. سو اڃا رپورٽ نه ٿيو آھي. رپورٽ ته لاڙڪاڻي جي مقامي ھوٽل جي اھا گرائونڊ پارٽي به نه ٿي، جنھن ۾ ”خواتين“ لاءِ اسلام آباد کان اسپيشلي سوئمنگ ڊريسز سرڪاري خرچ تي گھرايون ويون . آفيس ڪيڊر ۾ پھتل ھاڻوڪي اولڊ از گولڊ خاتون ان محفل جي ڄڻ ته مک مھمان بڻيل ھئي. ”رڪشائي سيڪس ورڪرز عورتون“ رڳو حيدرآباد جي آٽوڀان ۽ واڌو واھ روڊ سان ”گشت“ ڪونه ٿيون ڪنديون وتن پر لاڙڪاڻي جي ريشم بازار، جناح باغ جي آس پاس اھڙيون عورتون وافر مقدار ۾ ملي وڃن ٿيون. ھڪ رڪشا واري جو اھو جملو ته، ”سائين لاڙڪاڻو ته اسٽائيل ۾ ڪراچيءَ سان ڪلھو ٿو ھڻي.“ تڏھن سمجھه ۾ آيو، جڏھن پاڻ کي اسپيشل برانچ جي اھلڪار سڏائيندي ھڪ عورت سان ملاقات ٿي. ھن چرس ڀريل سگريٽ پنھنجي پرس مان ڪڍي لطيف آباد جي نوجوان ڪاروباري بابت احوال ٻڌائڻ شروع ڪيو. ھن پنھنجي ان گھر جي ماڙيءَ تي اھا ڪچھري ڪئي، جيڪا شھر جي پوليس سربراه جي گھر کان چاليھه قدم به مشڪل سان پري ھوندي سندس پروفيشنل تڪڙ واري انداز کان سخت چڙيل شاعر شايد تڏھن ئي ھن کي ڏسي چيو ھو ته
روح ته جسمن ۾ ملن ٿا
خالي کوکا ڇا ڪبا.
ان سوئمنگ پول جو پاڻي ته ھاڻي سڪي ويو آھي پر ھن جي وارن جي چمڪ ۽ آلاڻ اڃان ساڳي آھي. تڏھن ته اتر سنڌ ۾ ڊي سي مان ڊي سي او بڻجي ويل جھونو عملدار اڃا پنھنجا اڇا وار ھن جي مساج ڪيل پيرن ھيٺان جھڪائيندو رھي ٿو. انھن محفلن ۽ انھن رنڱينن ۾ شايد عجيب ڪشش آھي جو صوبائي وزير بڻجڻ کان پوءِ به ھو موٽي سکر جي ان ھوٽل ۾ ترسيو، جتي پوسٽنگ ملڻ جي خوشي ۾ ھڪ انجنيئر کيس ”ٽريٽ“ ڏني.
پرزا ۽ پميز جي وھان ۾ ان خانو ڪاربيءَ کي ڪيئن وسارجي جيڪو ڳوٺاڻي اسٽائيل ۾ پنھنجو ديرو ڄمائي ويٺل آھي. خانو ڪاربيءَ جي ڳوٺ ۾ جڏھن ھڪ ايس ايڇ او ايڊوانس رقم ڏئي پنھنجي صاحبن لاءِ بڪنگ ڪرائي ويو ته خانوءَ پنھنجي ھڪ جگري يار صحافي کي چيو، ”دنيا وتي ٿي اسان کي ڌونڌوڙي چوندي پر اصل ڌنڌا ته ھي صاحب ٿا ڪن.“ ھن جھان ۾ ٻھراڙين جون اھي عورتون به ڪاھي پيون آھن. جن کي واڌو خرچ کپي ٿو. اھي ڪارن برقعن واريون نقاپ پوش خواتين روزانو اسپتال ۽ ڪجھه ھوٽلن جا چڪر ضرور ھڻن ٿيون. لاڙڪاڻي جي ھوٽلن جا فيملي رومز اھڙين عورتن سان منجھند ٿيندي ئي ڀرجي وڃن ٿا. اھڙين ڌنڌوڙي عورتن جي اڃ وڃ ڏسي ڪجھه فقيرياڻيون به ان راھ تي ھلي پيون آھن، جيڪي پھريان خيرات گھري سامھون واري جو رخ ڏسي پوءِ پنھنجو چئنل بدلائن ٿيون.“ سائين منھنجي سروي موجب شھر جي ھر ھڪ پاڙي ۾ ڪونه ڪو ھڪ گھر اھڙو ضرور آھي، جتي اھي ڌنڌوڙي عورتون رھن ٿيون.“ ھڪ باريش ۽ سرگرم ڪاروباري اڳواڻ چيو. ھو شروع ۾ جڏھن پنھنجي اھا سروي ٻڌائي رھيو ھو ته مون کي يقين نه ٿيو ته ڪو ھي بزرگيءَ جھڙو ڏيک ڏيندڙ شخص به ان لمس واري لپيٽ ۾ آيل ھوندو.
اھا اڌڙوٽ عمر واري عورت شھر جي سمورن شونقينن کي سٺي لڳي، جيڪا ھر ماڻھو سان ابا پٽ ڪري پنھنجائپ ۾ ڳالھائيندي ڊيل ڪري ٿي، ”ته ابا ھاڻي توھان ٻچن سان ڪھڙو ڪوڙ، ڇوڪري ته نئين آھي، پر آئي اڃا اڄ آھي حيدرآباد کان“ ھن راشي کاتي جي ڪلارڪن جي ھڪ گروپ کي چيو، جيڪي چندو ڪري ھر مھيني جي پھرين تاريخن ۾ اھا محفل ائين مچائيندا آھن، ڄڻ مٿن ڪو فرض عائد ٿيل ھجي. ڌنڌوڙي عورتون ڇوڪرين جي ھر گروپ کي ائين پنھنجي ڪمرن ۾ رھائن ٿيون، جيئن افغاني مزدور ڪراچي جي دڪانن ۾ رھندا آھن. اڌڙوٽ عمر کان پوءِ اھڙو ڪاروبار شروع ڪندڙ عورتون گھر جو ھڪ ڪمرو سنگل بيڊ، صوفن ۽ ڪارپيٽ سان سجائي اي سي لڳائي ھر ھڪ شيءِ جي چارج وٺڻ شروع ڪن ٿيون.“ موبائيلن به ڪم خراب ڪري ڇڏيو آھي، ڇورين جا ڊائريڪٽ رابطا ٿي وڃن ٿا ته اسان کي کنگھن ئي ڪونه ٿيون.“ لاڙڪاڻي ۾ ھڪ اخباري آفيس جي نالي ۾ ڌنڌو ھلائيندڙ بظاھر معزز شخصيت چيو. اھا تنبيھه به انھن آواره عورتن کي ڄڻ پذيرائي ٿي لڳي ته؛
اي آواره ڇوڪري
ڏکيا لڳندئي ڇوڪرا.