خواھشون، ڪي معصوم ڪي قاتل
خبر ناھي شھدادپور جي فضا پنھجي پيءُ جي خودڪشي جو ذميوار پنھنجي پيار ۽ پرڻي کي ئي سمجھي يا ان چاچي اسلم کي جنھن پاران ڌڪا ڏيئي گھران ڪڍڻ کان پوءِ ھن وڃي خودڪشي ڪئي، ھونئن ته مري ويلن سان ڪي شڪايتون نه ڪبيون آھن. دستور به اھوئي آھي ته روايت به اھائي، پر ھڪڙي ڳالھه ايوب سان ھر ڳوٺائي ڪرڻ پيو چاھي ته خواھشون صرف پيءُ ماءُ جون نه، پر اولاد جون به ٿين ٿيون. ريٽائرڊ ماستر ايوب غريبي حال ھوندي به ڪجھه سال اڳ ھڪ عيسائي طلاق يافته عورت سان شادي ڪئي جنھن کي ھڪ جوان ڌيءُ به ساڻ ھئي، چيو وڃي ٿو ته ايوب جي ننڍي ڀاءُ اسلم جي خواھش ھئي ته ھو ان ڇوڪري سان شادي ڪري جنھن جي ماءُ سندس وڏي ڀاءَ جي گھر واري بڻجي چڪي ھئي، ايوب جي انڪار کان پوءِ ڀائرن ۾ ڪجھه فاصلا وڌيا. چون ٿا ته فضا ۽ خادم ڏاھري جي پرڻي ۾ ھونئن ته ايوب به ايترو راضي نه ھو، پر ڪجھه وقت اڳ ٿيل حادثي سبب ھو جڏھن معذور ٿي اسپتال پھتو ته ان نوجوان خادم پنھنجي نالي جھڙي ھن جي خدمت ڪئي. جنھن کان متاثر ايوب ڪجھه راضي به ھو، پر ڇوڪري ۽ ڇوڪريءَ کيس ٻڌائڻ کان سواءِ وڃي ڪورٽ ۾ پيشي ڪئي. جنھن تان ڪاوڙجي ننڍي ڀاءَ وڏي ڀاءُ ايوب کي گھر مان ئي ڪڍي ڇڏيو. شايد مايوسي ۾ ايوب ڏاھري پنھنجي سالي جي گھر وڃي جيت مار دوا پي خودڪشي ڪري ڇڏي. سندس خودڪشي جو ذميوار ڪجھه ماڻھو سندس ننڍي ڀاءُ اسلم کي قرار ڏين ٿا ۽ ڪجھه ماڻھو فضا کي حقيقت ۾ ٻنھي جون معصوم خواھشون ريٽائرڊ ۽ معذور ايوب جي قتل جون سبب بڻيون. اھي ماڻھو جيڪي سرد پٿر جھڙن قاتل روين جي ڪري پنھنجو موت پاڻ مري وڃن ٿا. انھن جي قتل جي ڪا به ايف آءِ آر ڪنھن به خلاف نه ڪٽي ويندي آھي. ڇو ته اھڙن ڪيسن ۾ مارڻ واري کان وڌيڪ مرڻ واري جو قصور ھوندو آھي ان ڪر ي اھو ڪيس به ايوب خلاف داخل ٿيو ھوندو ته ھو پنھنجي ڀاءَ ۽ نوجوان ڌيءُ جي روين کان دل ڇو ھاري ويٺو.
دل ته موري جو اھو مسيحا جوڙو به ھاري ويٺو آھن، جن جي شادي موري ڀرسان سولنگي ذات جي ڪجھه فردن لاءِ دنيا جو اھم ترين مسئلو بڻيل آھي. عراقي ۽ آمريڪي اقتدار جي منتقلي تي ٺھي وڃن. يا انڊيا پاڪستان ائٽمي ھٿيارن بابت معاھدا ڪرڻ لڳن. پر موري جي چند ماڻھن لاءِ ڊاڪٽر آمنت سولنگي ۽ ڊاڪٽر مصطفي سولنگي جي شادي سڀني کان اھم ۽ ٻرندڙ مسئلو آھي. ھونئن ته اھو معاملو ڪجھه وقت کان صرف زباني ڌمڪين ۽ اعتراضن جي حد تائين ھلندو پئي آيو، پر ھاڻي نوبت ھڪ ٻئي جون عورتون اغوا ڪرڻ تائين پھچي چڪي آھي. جنھن جو ذميوار ڊاڪٽر آمنت جي ان ڀاءُ کي قرار ڏنو پيو وڃي جيڪو مقامي پبلڪ سيفٽي ڪميشن جو چيئرمين به آھي.
توڻي جو پنھنجي درياه سڪي سم نالي جيترو ٿي پيو آھي، پوءِ به درياھي ڪنارن سان ويٺل ماڻھن جي زندگيءَ تي اڃا تائين ان جون تشبيھون لاڳو ٿين ٿيون. سنڌ اندر زندگي اڄ به درياھي چاڙھن جيان مختلف وھڪرن ۾ وھي ٿي اھي وھڪرا ڪٿي ڪنھن موڙ تي گڏجي نه سگھيا آھن. ذاتي انائن، قبيلائي سوچ ۽ محدود مفادن انھن وھڪرن کي تازي پاڻيءَ جي وھڪري بدران گندو سينواريل پاڻي بڻائي ڇڏيو، جيڪو اسان روز پيئون ٿا ، روز مرون ٿا، پر خسيس خواھشون ماريءَ جيان وري اڀري اچن ٿيون، ڪنھن خوب چيو ته آخر انھن کي اھي پيار کان پوءِ خبر پئي پئجي وڃي ته ان جوڙي وٽ پرڻو باقي رھيو آھي يا پيار. پر خواھشون جيڪي ڪٿي ڪنھن ويڪسين سان به ته ڪونه ٿيون گھٽجن خواھشون جيڪي بيوفا محبوبا جيان قاتل به بڻجن ٿيون ۽ معصوم به سي خواھشون ڪٿي ٿيون سڪون سان پاڻ به ويھن ۽ ٻين کي به ويھڻ ڏين.
اسان وٽ مائٽن جون مجبوريون ھجن يا جرڳن جا فيصلا ڀائرن جي ”غيرت“ ھجي، يا ڪنھن پوڙھي پيءُ کي ٻي شادي ڪرڻي ھجي. انھن سمورن معاملن ۾ جيڪا جنس گھڻي کان گھڻو ڀوڳي ٿي، سي نياڻيون ئي ھجن ٿيون، جيڪي ڪڏھن پنھنجي ڪنھن ڀاءُ جي ڪيل غلطي جي ازالي لاءِ چٽيءَ ۾ دشمنن حوالي ٿين ٿيون ته ڪڏھن پئسن عيوض وڪري جو ذائقو به انھن جي نصيب ۾ ئي اچي ٿو. اھا انساني حقن جي انحرافيءَ جي انتھا آھي جو ھڪ انسان کي پنھنجي مرضيءَ جي ابتڙ ڪنھن اھڙي معاملي جو ٻارڻ ٿيڻو ٿو پئي، جنھن معاملي ۾ ھن جو ڪوبه ھٿ نٿو ھجي. اسان وٽ ھر معاملي جي باھ لاءِ نياڻين کي سُڪين ڪاٺين جيان جلايو ٿو وڃي. اوھان اندازو ھڻو ته ڪا نياڻي جيڪا چٽيءَ ۾ ڪنھن اھڙي ڌر حوالي ڪئي ٿي وڃي جيڪا ڌر ان نياڻيءَ جي وارثن سان دشمنيءَ ۾ آھي. پوءِ ان نياڻي جي سڄي حياتي جنھن عذاب ۾ ھوندي، جنھن ڪرپ ۾ ھوندي، جنھن اذيت ۾ ھوندي، ان جو ته رڳو تصور ئي ڪري سگھجي ٿو. فاتح لشڪر ڪنھن جنگي قيديءَ سان ڪھڙو سلوڪ ڪندا آھن. ان سلوڪ ۽ ھن قسم جي اذيت ۾ شايد ئي ڪو فرق ھجي، جنگي قيدي ۽ چٽيءَ ۾ ڏنل نياڻيءَ جي حيثيث ساڳي ئي ھجي ٿي.