بي گھر بگٽين کي برھمداغ جو انتظار
سنڌ جي ضلعي خيرپور جي مختلف علائقن ۾ رھندڙ بگٽين جي اڳواڻن عيسى بگٽي، فيض محمد شبناڻي ۽ ڪالو خان مسوري بي بي سي کي ٻڌايو ته کين نئين حڪومت جا بلوچستان متعلق اعلان رڳو سياسي بيان لڳن ٿا. ڇاڪاڻ ته اھي عملي طور ڪجھه ٿيندي ڪونه ٿا ڏسن. جمھوري وطن پارٽي جي مقامي اڳواڻ عيسى بلوچ مطابق بلوچستان جي وزيراعلى نواب اسلم رئيساڻي پنھنجي ڀاءَ جي اڳواڻي ۾ گم ٿيل بلوچن جا تفصيل گڏ ڪرڻ لاءِ ڪاميٽي به جوڙي آھي. پر ھڪ مھينو گذري وڃڻ باوجود اھا ڪاميٽي ڪنھن به ھڪ بي گھر يا جلاوطن بگٽي يا مري وٽ نه پھتي آھي. ھن چيو ته حڪومت جي چوڻ، بيانن ڏيڻ ۽ عملي ڪم ڪرڻ ۾ گھڻو فرق نظر اچي ٿو. سندس چوڻ مطابق بلوچستان ۾ فوجي آپريشن ختم نه ٿيو آھي بلڪه جاري آھي. عيسى بلوچ چيو ته فوجي، عام ڌنار بلوچن کي جيئرو ساڙي رھيا آھن. ڇاڪاڻ ته سندن چمڙي بلوچ جي آھي ۽ فوجي بلوچ چمڙي کان نفرت ڪن ٿا.
عيسى بلوچ بي گھر بگٽين جي امداد لاءِ غير سرڪاري تنظيمن آڪسفيم، يونيسيف، ايڪشن ايڊ، اسلامڪ رليف ۽ ٻين کي اپيل ڪئي آھي ته اھي بلوچن جي مدد ڪن ۽ پاڻ اچي ڏسن ته ڪھڙي ريت دربدري واري حالت ۾ بلوچن جا معصوم ٻار خوراڪ ۽ دوائون نه ملڻ سبب مري رھيا آھن.
عيسى بلوچ مطابق ڊيرا بگٽي ۾ فوجي آپريشن کان پوءِ چاليھه ھزار خاندان سنڌ ڏانھن روانا ٿيا ھئا. انھن مان ڪيترن ئي خاندانن خوف ۽ سواري نه ملڻ سبب پنھنجو سفر پيادل ڪيو ھيو ۽ جڏھن اھي سنڌ جي حدن ۾ جيڪب آباد ۽ ڪشمور جي علائقن وٽ پھتا ته کين سواري ملي.
سنڌ جي خيرپور، روھڙي، ڪراچي، حيدرآباد ۽ ٻين شھرن ۾ ھزارين بگٽي لاڏائن وانگر حياتيون گذاري رھيا آھن. خيرپور ۾ اھي جبلن تي پٿرن ڪٽڻ ۽ ٽڪر ٽوڙڻ جو ڪم ڪن ٿا ۽ ڪڻڪ جو لابارو عام مزدورن کان اڌ معاوضي تي ڪرڻ لاءِ مجبور آھن.
ڪالو خان مطابق مقامي زميندار جڏھن بگٽي مزدورن کي ڏسن ٿا ته مزدوري جي رقم اڌو اڌ گھٽائي ڇڏين ٿا، ڇاڪاڻ ته کين خبر آھي ته بي گھر بگٽي ڪڻڪ جي ھڪ ايڪڙ جو لابارو ٻن مڻن بجاءِ ھڪ مڻ ۾ به ڪري ڏيندا. سندس چوڻ موجب سندن جھوپڙين ويجھو پاڻي جو تلاءُ خراب ٿي چڪو آھي ۽ سندن ٻار گدلو پاڻي پيئڻ سبب گھڻي ڀاڱي بيمار آھن.
ڊيرا بگٽي ۾ پنھنجي علائقي جو وڏيرو فيض محمد شبناڻي به بي گھر بلوچن ۾ شامل آھي . ھن جي چوڻ موجب اسان خوشي سان پنھنجي اوطاق جنھن کي بلوچي ۾ ”تگڙد“ چئبو آھي ۽ قبرستان نه ڇڏيندا آھيون، پر اسان کي پنھنجا اباڻا ڪک ڇڏڻ تي مجبور ڪيو ويو آھي.
فيض محمد مطابق کين گھٽ اميد آھي ته رئيساڻي حڪومت بي گھر بلوچن کي پنھنجي علائقن ۾ ٻيھر آباد ڪري سگھندي. کين حڪومت تي اعتماد ڪونھي، پر ھو ڏسندا ته جيڪڏھن نواب اڪبر بگٽي جو پوٽا خصوصاَ ”برھمداغ“ واپس ڊيرابگٽي پھچي وڃي ٿو ته اھي به پنھنجن علائقن ڏانھن واپسي جو سفر شروع ڪندا.
(بي بي سي اردو ڊاٽ ڪام سکر 2008ع)