ڪالاباغ ڊيم ۽ افواھن جي بازار جون نيون ٿيوريز
انھن ئي افواھن جي بازار جڏھن گرم ھئي ته آئون ڪراچيءَ جي اھڙي ھوٽل طرف وڃي رھيو ھئس، جيڪو چيف منسٽر ھائوس جي ڀرسان آھي. ٽيڪسي ڊرائيور ان ھائوس اڳيان گذرندي بنا پڇئي پنھنجو رايو ڏنو ته ”آج ڪل ان ڪي ڀي نھين چل رھي، سارا ڪام گورنر ھائوس سي چلتا ھي، سارا حڪم گورنر ڪا چلتا ھي“ ٽيڪسي ڊرائيور جي ڳالھه ٻڌي ان ڪري به افسوس ٿيو، جو ھڪ عام غير سنڌي مزدور ھڪ اھڙي چيف منسٽر لاءِ اگرو رايو پئي ڏئي، جنھن جي خواھش ھئي ته ھو ڪجھه اڳوڻن ”طاقتور“ وڏن وزيرن جھڙي ھاڪ ويھاري پر ڇا ڪجي قسمتون ڪو نصابي ڪتاب جا سبق ته ناھن، جن کي بدلائي ڇڏجي. قسمتون ايترو ته ڪوھيڙن ۾ لڪل ٿين ٿيون، جن کي چٽو ۽ ڏسڻ جھڙو بنائڻ لاءِ نجومين جو سھارو به وٺڻو پوي ٿو. اھو صرف ڊاڪٽر ارباب غلام رحيم لاءِ مشھور نه ٿيو آھي. (حالانڪه ان جي ترديد به اچي چڪي آھي) پر ماضي جي وزيراعظم ھوندي به بينظير ڀٽو سندس ور آصف زرداريءَ جا اھڙن مست ملنگ ماڻھن ڏانھن پنڌ ھوندا ھئا، جن جي ٿوڙي گھڻي اھا مشھوري ٿيل ھئي ھو قسمت کي چٽو ۽ واضع ڪري ٻڌائين ٿا. اھومست ملنگ جھڏي جو ھجي يا مڪليءَ جو پر حڪومتي خرچ تي انھن پيرين اگھاڙو گھمندڙ ملنگن جھاز جا سفر ڪيا. ھڪڙو مست ملنگ اڄڪلھه سينٽرل جيل ڪراچي ۾ قيد ٻڌايو وڃي ٿو. جيڪو حڪمرانيءَ جو شوق رکندڙ ڀوتارن کي ايترو ته پيارو ٿي پيو، جو انھن کيس قيدي ھوندي به عمرو ڪرائڻ جي ڪوشش ڪئي پر قانوني پيچدگيون وچ ۾ اچي ويون. مون کي ته ڪو اھڙو نجومي ڏسيو، جنھن کان مان سنڌ جي قسمت بابت پڇي سگھان ته ھن ڌرتيءَ جي دردن جو ڪو درمان به ٿيندو يا نه؟“ ھڪ جذباتي سياسي ڪارڪن اوچتو رڙ ڪري ڪچھري کي سانت ۾ بدلائي ڇڏيو. اھڙي سانت جيڪا اسان جي سياسي وايو منڊل تي سالن کان ڇانيل آھي. سرديءَ جي طويل رات جو ڪو انت ٿئي ٿو. بيوفا محبوبا جي انتظار جي به ڪا پڄاڻي ٿئي ٿي،پر سنڌ جي سياسي وايو منڊل جي سانت ايتري طويل ڇو ٿيندي پئي وڃي؟ اھِڙي سانت کي ٽوڙڻ لاءِ ڪي قدم اڳتي وڌي وري رڪجي وڃن ٿا. ھاڻي اھڙي سانت ٽوڙڻ جو زمانو ته اچي ويو آھي پر ڏسجي ته اڳرائي ڪير ٿو ڪري.
ٽن صوبائي اسيمبلين جي قراردادن ذريعي رد ٿيل منصوبي ڪالاباغ ڊيم لاءِ ھاڻي جڏھن ”اتفاق راءِ“ جا نوان ڪپڙا سبرايا ويا آھن ته سنڌ کي به پنھنجي سياسي شانت ٽوڙڻ جو موقعو ملي پيو آھي. سنڌ اندر پيپلز پارٽي کي عوامي پارٽي سمجھيو وڃي ٿو. پر ڪالاباغ ڊيم جي نئين سر اٿاريل مامري کي شروعاتي طور ان پارٽيءَ عوامي امنگن موجب نه نڀايو، جنھن ڪري حڪومتي ايم پي ايز ڪالھوڪي ميڊيا ڪوريج ۾ وزيراعظم سان ملاقات ڪندڙ اپوزيشن ايم پي ايز لڳي رھيا ھئا. سوليءَ سنڌيءَ ۾ جيڪو وزيراعظم ”ڪالاباغ ڊيم نه کپي“ واري پوائنٽ تي بيٺل سنڌ کي ان ڊيم جا فائدا سمجھائڻ آيو. ان کي سمورا ايم پي ايز لياقت جتوئي ۽ ميان محمد سومرو جھڙا نه مليا. محمد ميان سومري ۽ لياقت علي جتوئي لاءِ اھي به افواھ پيا ھلن ته گذريل مڪاني چونڊن ۾ کين ضلعي ناظميون ته ان ڪري به ڏنيون ويون ته جيئن ھو ڪالاباغ ڊيم جھڙن مامرن تي سنڌ اندر نام نھاد اتفاق راءِ پيدا ڪرڻ لاءِ مدد ڪندا رھن. اڪثر حڪومتي ايم پي ايز منجھان حقيقت ۾ گھڻن ماڻھن کي اھڙي توقع نه ھئي ته ڪو ان سطح جي فورم تي ھو اگرچه مگرچه کان سواءِ کليل نموني ڪالاباغ ڊيم جي مخالفت ڪندا. حڪومتي ايم پي ايز جو ان قسم جو جذبو ڏسي ھاڻي ماڻھن اھا توقع ڪرڻ شروع ڪئي آھي ته کرو ۽ گھرو ڳالھائيندڙ وزيراعلى ارباب رحيم به ڪنھن اھڙي فورم تي اھا ڳالھه واضع ڪندو ته سنڌ حڪومت ڪالاباغ ڊيم جي خلاف آھي. حياتيءَ جا خفا لاتعداد ۽ حياتيءَ جي ڪا پڪ به نه ھجي ته ڪٿي ڪنھن موڙ تي حياتيءَ جي شام ٿيندي. اھا شام کڻي ڪٿي به ٿئي، پر اھو ته پختو ويساھ ھوندو ته منھنجو فيصلو اھوئي ھو، جيڪو منھنجي ماڻھن جو ھو. وقت جي حڪومت ۽ اسان جي ملڪ ۾ ھلندڙ نظام واري حڪومت ڪجھه به ڪري ان تي ميار نه ھوندي آھي، ڇو ته اھا عوام ڏانھن گھٽ پر ان ڪرنل جرنل ڏانھن وڌيڪ جوابده ھجي ٿي، جنھن جي مھربانين سان اھا حڪومت ھلي پئي ٿي. پر اپوزيشن ۾ ھوندي به پ پ جھڙين پارٽين تي ميارون اچي وڃن ٿيون، ڇو ته ھو عوامي نمائندگيءَ جي دعوى ڪندي رھي ٿي.
سنڌ اندر ڪالاباغ ڊيم جي راھ ھموار ڪرڻ لاءِ ايندڙ وزيراعظم کي پيپلز پارٽيءَ ڪھڙي موٽ ڏني؟ ڇا اھڙين حڪومتن عملين لاءِ صرف اسيمبليءَ فلور ڪافي ھو؟ جيڪا پ پ اڳوڻي وزيراعظم بينظير ڀٽو مٿان مڙھيل ڪيسن مان ھڪ ڪيس ختم ٿيڻ جي مٺايون ورھائي جلوس ڪڍي سگھي ٿي. سا پ پ وزيراعظم جي موجودگيءَ دوران ڪراچي ۾ ڪو ھڪ به مظاھرو نٿي ڪري سگھي. جنھن سان اھو نياپو واضع ٿئي ٿو حڪمرانن ڪڏھن به ڪھڙي روپ ۾ اچي جڏھن ڪالاباغ ڊيم جي ڳالھه ڪندا ته انھن کي موٽ سنڌين واري ملندي پيپلز پارٽي کي ان طرف ضرور سوچڻ گھرجي ته حڪمرانن جي نئين سر اٿاريل ڪالاباغ ڊيم واري مامري جي ڪيئن ڀرڀور مخالفت ڪجي؟
ٿي سگھي ٿو ڪراچي ۾ ھلندڙ ان ٿيوريءَ ۾ ڪو وزن به ھجي ته سنڌ اندر ايندڙ اليڪشن دوران مسلم ليگ کي مضبوط ڪرڻ لاءِ ڪالاباغ ڊيم جو اشو ٽيھر اٿاريو ويو آھي. ھونئن ته ان ٿيوريءَ کي غلط سمجھيو وڃي ٿو. پر ٿي سگھي ٿو اھڙي ڪا حڪومت عملي ٺاھي به ھجي ته پوءِ ڪالاباغ ڊيم جي جڏھن ڄام مدد کليل نموني مخالفت ڪندو ته ان جي مقابلي ۾ پ پ اميدوار ڪيترا ووٽ کڻي سگھندو؟ اھا ٿيوري ڀلي ته کڻي ڪنھن ڌر جي خوشفھمي ڇو نه ھجي، پر سياسي وايومنڊل سڀني جي سوچڻ لاءِ کليل آھي. ڪالاباغ ڊيم جي ڀرڀور مخالفت ئي ايندڙ اليڪشن ۾ ڪاميابيءَ جي ضمانت کڻي ڏسجي ته اقتداري راند کيڏندڙ سنڌ سان وابسته ڀوتارن ان مامري کي ڪيئن ٿا موٽ ڏين. پاڪستان جي ھڪ چئنل تان ”آج ڪامران خان کي ساتھ“ گذريل ڏينھن ڪالاباغ ڊيم تي تجزيو شامل ڪيو ويو. ان تجزئي لاءِ ساڳئي گروپ جي اخبار ”دي نيوز“ لاھور جي ايڊيٽر سليم بخاري کي فون ڪئي وئي. سليم بخاري صدر پرويز مشرف کي مشورو ڏنو ھو ته ھو ڪالاباغ ڊيم جو اعلان ڪري ڇو ته ڪا به سويلين حڪومت اھڙي غير معروف ڪم ڪرڻ لاءِ تيار نه ٿيندي. صوبن جا اعتراض اجايا آھن. سليم بخاري جي ڳالھين مان انھن فنڊز جاري ٿيڻ جو اشارو مليو. جيڪي ڊيم جي راھ ھموار ڪرڻ لاءِ جاري ٿيڻا ھئا. اھڙي تعصب واري ميڊيا کي سنڌي ماڻھو ڪيترو افورڊ ڪندو؟