عورتن جو قتل نصيرآباد ۾ ماٺار
نصيرآباد مان موٽندي صوبائي وزير مير صادق عمراڻي سان جڏھن سندس موبائل فون تي ڳالھه ٿي ته ھن عورتن جي قتل ڪيس کي معمولي قرار ڏنو. سندس چوڻ ھيو ته ڪجھه اين جي اوز يعني غير سرڪاري تنظيمون مغربي ملڪن کان ڏوڪڙ ڪڍڻ لاءِ ان ڪيس کي کڻي رھيون آھن.
ڪوئيٽا ۾ بي بي سي سان ڳالھائيندي صادق عمراڻي چيو ته پوليس عورتن جي قتل ڪيس ۾ جن چئن ڄڻن کي گرفتار ڪيو ھو، انھن ڪرائيم برانچ ڪوئيٽا جي اڳيان پنھنجو ڏوھ مڃي ورتو آھي ۽ کين جلد ئي ڪورٽ ۾ پيش ڪيو پوندو. صوبائي وزير صادق عمراڻيءَ جنھن جو نصيرآباد جي علائقي ۾ سياسي ۽ قبائلي اثر پڻ آھي چيو ته ”ملڪي قانونن سان گڏوگڏ بلوچستان ۾ پنھنجون رسمون ۽ روايتون آھن جن کان ڪوبه انڪار نٿو ڪري سگھي. ڪاروڪاري جا واقعا ته سنڌ ۾ به ٿين ٿا. ھي روايتون صدين کان ھلنديون اچن ٿيون جن کي ڪجھه اين جي اوز غلظ رنگ ڏئي رھيون آھن.“
ھتي ان ڳالھه جو ذڪر ضروري آھي ته ڪاروڪاري جي قبائلي رسم موجب عورت سان ڪنھن مرد جو نانءُ ضرور ڳنڍيو ويندو آھي ۽ ان ڪري عورت جو مرد مائٽ ان عورت ۽ ان مرد کي قتل ڪري ڇڏيندو آھي، جڏھن ته نصيرآباد جي واقعي ۾ عورتن جو ذڪر ھو ته ھر ھر اچي ٿو پر ڪنھن مرد جو نالو ئي ظاھر ناھي. اسان نصيرآباد جي ضلعي ناظم سردار فتح علي عمراڻي جي آفيس، انھن ڪارو ڪيل مردن جا نالا ڄاڻڻ لاءِ پھتاسين ڇاڪاڻ ته ھو قتل ڪيل عورتن جي قبيلي جو سردار پڻ آھي پر سندس آفيس بند ھئي. سندس موبائل فون تي ساڻس رابطي جي ڪوشش به ڪئي ويئي پر ساڻس ڳالھه ٻولھه نه ٿي سگھي. البت سندس آفيس ٻاھران ھڪ گاڏي ۾ سوار چئن شڪي ماڻھن اسان کي روڪي سڃاڻپ ڪرائڻ جو چيو ۽ فوٽو ڪڍڻ جو سبب پڇيو.
نصيرآباد ۾ اسپتال ھجي يا عدالت، ضلعي ناظم جي آفيس ھجي يا پوليس جو ٿاڻو، ھر طرف ھڪ خوف جو ماحول موجود ھيو. ضلعي پوليس سربراھ جي آفيس ٻاھران بيٺل پوليس وارا انھن عورتن کي ڪچيون گاريون ڏيئي رھيا ھئا، جن سندن چوڻ موجب کين بدبودار قبرون کوٽڻ تي مجبور ڪيو ھو. اھي سپاھي ھڪ ٻئي کي چئي رھيا ھئا ته سرڪار به اسان کان ڪھڙا ڪھڙا نه بي غيرتي وارا ڪم ڪرائي رھي آھي.
ضلعي پوليس سربراھ جي آفيس ۾ شايد بلوچ ويڙھاڪن جي ڪري خوف جو ماحول ايترو ته شديد ھيو جو مين گيٽ تي موبائل فون جي بيٽري آف ڪري پوءِ اندر جون ھدايتون به لکيل ھيون. ضلعي پوليس سربراھ جيڪو اسرار الله زھري وانگر بلوچ روايتن جو پوئلڳ ھيو، ان سان ڳالھائڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو. سندس ھڪ جملو علائقي جي صحافين ۾ مشھور ھيو، جيڪو ھن ھڪ بلوچ صحافي کي طعنو ڏيندي چيو ته ”تون ڪھڙو بلوچ آھين جو پنھنجي غيرت جي باري ۾ مون کان سوال پڇي رھيو آھين.“
نصير آباد ۾ عورتون يا گڏھ گاڏن تي چڙھي اسپتالن مان دوا وٺندي نظر آيون يا وري اسڪول مان موڪل وقت معصوم ڇوڪريون نظر آيون جيڪي ٿوڙي تعداد ۾، ڪتاب ھٿن ۾ کنيو تڪڙيون تڪڙيون گھرن ڏانھن ٿي ويون. نصيرآباد ۾ عورتن جي نه سڃاڻپ آھي نه وري حيثيث اھي رڳو مرد جي اھڙي غيرت آھن. جيڪي ضرورت وقت قتل ڪيون وڃن ٿيون ۽ بابا ڪوٽ جھڙن علائقن ۾ بي ڪفن، اونداھي رات ۾ دفنايون وڃن ٿيون. عورتن جي ڪھاڻي نصيرآباد ۾ نھايت مختصر نثري نظم جھڙي ٿي وڃي ٿي ۽ سندن قبر جا نشان پڻ جلد ڊھي وڃن ٿا.
نصيرآباد ۾ سياست ھجي يا صحت، ھر طرف مرد ئي مرد ڏسڻ ۾ اچن ٿا. نصيرآباد ۾ ايندڙ ۽ ويندڙ مسافرن کي سينيٽ ۾ عورتن کي جيئرو دفن ڪرڻ کي بلوچ روايت قرار ڏيندڙ سينيٽر اسرار الله زھري جي ڀاءَ ثناءالله زھري جا وڏا وڏا فوٽو لڳل ڏسڻ ۾ اچن ٿا. جڏھن ته عورتن جي قتل ۾ ملوث قرار ڏنل ھڪ بااثر شخص جي ڀاءَ، صوبائي وزير صادق عمراڻي جون تير جي نشان واريون تصويرون به روڊن تي لڳل آھن. جن روڊن تان بلوچ سماج جون ھيسيل عورتون خاموشي سان لنگھي وڃن ٿيون.
نصيرآباد جي سفر تان واپسي تي اھڙي مونجھه ورايو جو پڄاڻي تائين اسان کلي به نه سگھياسين. ھڪ ھمسفر دوست چواڻي ”اھو انھن مقتول عورتن جو سوڳ ھيو، جيڪو علائقي ۾ موجود ته آھي پر ان کي ملھائڻ وارو ڪوبه نه آھي.“
(اڱارو 9 سيپٽمبر 2008ع بي بي سي اردو ڊاٽ ڪام نصيرآباد بلوچستان)