قمبر گولين جو کاڄ بڻيل بنيادي جمھوريت!
قمبر ٿاڻي اڳيان گڏ ٿيل شھري ان پورھيت جي آزاديءَ جومطالبو ڪري رھيا ھئا. جنھن کي پوليس بظاھر بنا ڪنھن سبب جي گرفتار ڪري آئي ھئي. ٿاڻي آڏو گڏ ٿيل ھزارين مشتعل ماڻھن کي ٿڌو ڪري معاملو ٽارڻ بجاءِ لاڙڪاڻو پوليس جي ڪجھه بدنام زمانه عملدارن شھرين کي ويتر ڌمڪيون ڏيڻ شروع ڪيون. ان وقت ڪو به سينئر پوليس عملدار ٿاڻي تي موجود نه ھو. جنھن ڪري ھڪ سب انسپيڪٽر سطح جي عملدار ماڻھن جي ان ھجوم مٿان فائرنگ جو حڪم ڏنو، جنھن کي شايد ڊي پي او اھڙا زباني احڪامات ڏيئي ڇڏيا ھئا. پوليس جي فائرنگ پوري شھر کي عملي طور جنگ جي ميدان ۾ تبديل ڪري ڇڏيو. نتيجي ۾ پوليس صرف بچائڻ ۾ پوري ٿي ويئي. ھزارين ماڻھن مٿان جڏھن گوليون ۽ آنسو گيس جا شيل ھلايا ويا. تڏھن شھر جي ھر گھٽيءَ ۾ ڀڄ ڍڪ شروع ٿي ويئي. قمبر ۾ جيئن کاڌ خوراڪ وارين شين جي کوٽ ٿي پئي ھئي، تيئن ئي ايمبولنسن جي به کوٽ ٿي پئي. لاڙڪاڻو، رتوديرو ۽ ٻين شھرن کان ايمبولنسون آڻائي، مارجي ويلن توڙي زخمين کي اسپتال پھچايو ويو. اسپتال ۾ به سھولتن جي اڻاٺ سبب شديد زخمين کي لاڙڪاڻي اسپتال پھچايو ويو.
شھرين جي مارجي وڃڻ جي اطلاع کان پوءِ ھزارين شھرين جو ھجوم قمبر اسپتال اڳيان گڏ ٿي ويو، جتي پوليس خلاف مسلسل نعريبازي ٿيندي رھي. ”سائين اسان ماڻھن جو ھر رويو برداشت ڪيو، پر جڏھن انھن ٿاڻن تي حملو ڪري مال خاني جا تالا ٽوڙڻ شروع ڪيا ته اسان به ايڪشن ڪيو. ماڻھن ٻي ڪا واھ ئي نه ڇڏي.“ ھڪ سينئر پوليس عملدار قمبر پھتل ڊي آءِ جي سکر ريجن کي ٻڌايو. پر پوليس جي اھڙي موقف کي شھري ڪوڙو قرار ڏيئي رھيا آھن. قمبر ۾ وقفي وقفي سان شھرين ۽ پوليس وچ ۾ چڪريون رات دير تائين ھلنديون رھيون. قمبر ۾ لاڙڪاڻي پوليس جي اھڙي وحشياڻي ڪاروائي خلاف شھرين روڊن تي لاش رکي ڌرڻا ھنيا۽ جلوس ڪڍيا. قمبر شھر ۾ ھر ھنڌ دونھين جي بوءِ ھئي. ڪٿي اھا ٽائرن کي احتجاج طور ساڙڻ کان پوءِ اٿيل دونھين جي بوءِ ھئي ته ڪٿي وري پوليس جي شيلنگ کان پوءِ ڳوڙھا آڻيندڙ گئس جي بوءِ قمبر واسين جي جسم ۾ اھي ٻئي دونھان زھر ڀريندا رھيا. اھو زھر غلط حڪومتي فيصلن خلاف احتجاج ۾ طاقت طور استعمال ٿي رھيو آھي. قمبر ۾ ھر جاءِ ھر چوڪ تي ھڪ منفرد مزاحمت جو منظر سامھون پئي نظر آيو، جنھن وقت پوليس ٿاڻي اڳيان گڏ ٿيل ماڻھن مٿان گوليون ۽ ڳوڙھا گئس وسائي رھي ھئي. ان وقت تعلقي ڪائونسل جو ھنگامي اجلاس به ھلي رھيو ھو . تعلقي ڪائونسل قمبر جي ڪنوينر نوراحمد بروھيءَ جي صدارت ۾ سڏايل ان اجلاس ۾ تعلقي ناظم سردار خان چانڊيو به شريڪ ھو. پوليس اٽالن تعلقي ڪائونسل اندر گھڙي نه رڳو ڀڃ ڊاھ ڪئي، پر اجلاس به ٿيڻ ڏنو. تعلقي ڪائونسل جي ميمبرن عتيق احمد شاھ ۽ محمد فاروق اھڙي پوليس ڪاروائي کان چند منٽ پوءِ ٻڌايو ته پوليس کين تعلقي ڪائونسل اندر يرغمال بڻائي رکيو ۽ سندن چرپر تي پاپندي ھنئي وئي.
صدر مشرف جي متعارف ڪرايل اقتدار جي ھيٺين سطح تي منتقليءَ واري نظام جون قمبر ۽ لاڙڪاڻي ۾ ڌڄيون اڏامندي نظر اچن ٿيون، جتي آئين ۽ قانون کي ھڪ طرف رکي فقط پوليس راڄ قائم ڪيو ويو آھي. اھو عجيب اتفاق جمعي ڏينھن ئي ٿيڻو ھو ته پوليس ھڪ طرفي تعلقي ڪائونسل قمبر کي اجلاس ڪرڻ نه ڏنو ۽ ٻئي طرف ضلعي اسيمبلي لاڙڪاڻي جو اجلاس به نه ڪرڻ ڏنو ويو. جنھن وقت قمبر ۾ پوليس ۽ ناظمن وچ ۾ تعلقي ڪائونسل ھال ۾ چڪريون ھلي رھيون ھيون. ان وقت ئي ضلعي اسيمبلي ھال لاڙڪاڻو پوليس جي گھيري ھيٺ ھو. جنھن جي مک گيٽ اڳيان اھي پوليس ۽ روينيو عملدار ناظمن کي ھال اندر وڃڻ کان روڪي رھيا ھئا. جيڪي ڪجھه وقت اڳ تائين ان ساڳئي اسيمبلي ھال اندر ناظمن اڳيان ڪٽھڙي ۾ بيٺل جوابدارن جيان سوالن جا جواب ڏيندا ھئا. لاڙڪاڻو ضلعي اسيمبلي جو اھو خصوصي اجلاس جناح باغ چوڪ اڳيان وچ روڊ تي ڪنھن تماشي کان گھٽ نه ھو، جيڪو به ان تماشي جوئي ننڍڙو حصو ھيو، جيڪو تماشو سنڌ سرڪار لاڙڪاڻي، قمبر ۽ شھدادڪوٽ جي عوام سان مسلسل ڪري رھي آھي. قمبر ضلعي جي نالي جي تبديلي کي ھتان جا ماڻھو پٽڪو پارائي، وري لاھڻ برابر سمجھن ٿا ۽ اھي ان ڪري به وڌيڪ مشتعل آھن، جو انھن سنڌ جي وڏي وزير ڊاڪٽر ارباب غلام رحيم جي ان بيان کي چئلينج طور قبوليو آھي، جنھن ۾ ھن ماڻھن جي اٿندڙ عوامي آواز کي سرڪاري ڏنڊي جي زور تي ماٺ ڪرائڻ جو اعلان ڪيو آھي. قمبر ۾ ايم آر ڊي تحريڪ کان پوءِ ھي پھريون ڀيرو آھي جو ان سطح جا مظاھرا ۽ جلوس ٿي رھيا آھن، جن کي پوليس جي جي نااھل آفيسرن جي حڪمت عملي سبب ھاڻي سول نافرمانيءَ جا واقعا به چيو وڃي ٿو. قمبر جي ھڪ سينئر سياسي ڪارڪن چيو. قمبر جي ماڻھن ۾ ھڪ لحاظ کان ڪاوڙ ته سي ايم ھائوس مان جاري ٿيل اھڙي بيان تي به آھي، جنھن ۾ چيو ويو ته قمبر ضلعو نواب شبير احمد جي چوڻ تي نه ٺھيو ھو ۽ ان ضلعي جو نئون نالو شھدادڪوٽ صلاحڪار سلطان کھاوڙ جي چوڻ تي رکيو ويو آھي. ڇو ته شھدادڪوٽ ۾ ماڻھن جي احتجاج کي ماٺ ڪرائڻو ھو. قمبر واسي نالن سان سياسي اڳواڻن کي ڪريڊٽ ڏيڻ ۽ کسڻ جھڙن بيانن تي به چڙيل آھن. شايد اھوئي سبب آھي جو حڪومتي ڌر ۾ شامل ھوندي به نواب شبر احمد چانڊيو ۽ سندس ساٿي احتجاج ڪري رھيا آھن.
قمبر جا ماڻھو حيران آھن ته سي ايم ھائوس کان وٺي قمبر ٿاڻي تائين سنڌ سرڪار جي سوچ ھڪ جھڙي ڇو آھي؟ نوان ضلعا عوامي خواھش ۽ عوامي امنگن موجب ٺاھيا ويندا آھن ته جيئن عوام جي مشڪل ڪشائي ٿئي ۽ سندن مسئلا حل ٿين،پر قمبر واسي ھن وقت سوڳ جھڙي ماحول ۾ سوچين ٿا ته ھي ڪھڙا فيصلا آھن، جيڪي کين خوشين بدران ماتم ڪرڻ تي مجبور ڪن ٿا. قمبر ۾ ھڪ ته ھر طرف روڊن تي سڙيل ٽائر، سرن جا ٽوٽا، لٺيون ۽ آنسو گيس جا شيل پکڙيل آھن، ته ٻي طرف قمبر واسين جي ڪاوڙ آھي. ان ڪاوڙ ۾ به ڪيئي سوال سمايل آھن، ته نئين نظام تحت اقتدار ھيٺين سطح تي منتقل ڪيو ويو آھي يا پوليس جو اھي گوليون منتقل ڪيون ويون آھن، جن کي ڪي به اکيون ناھن ۽ جيڪي ڏوھارين بجاءِ ھاڻي شھرين مٿان وسي رھيون آھن. اھڙي ڪاروائي ۾ ملوث اھلڪارن کي شايد ئي اندازو ھجي ته انھن اھڙي عمل سان قمبر ۾ حڪومت لاءِ محبت نه پر نفرت پکيڙي آھي. اھڙي نفرت جيڪا حڪومتون به لوڏي سگھندي آھي. عوامي ڪاوڙ ۽ ڪروڌ جو ايترو اندازو شايد سنڌ حڪومت کي به نه ھو، ته ڪوقمبر جا شھري ايتري انتھا تائين وڃي سگھن ٿا. پوليس جي گولين جو کاڄ بڻيل قمبر جا معصوم شھري، جن کي ھاڻي ”قمبر جا شھيد“ ڪري ياد ڪيو وڃي ٿو، تن جي قتل جي ايف آءِ آر ڪنھن تي ڪٽي وڃي؟ ان نئين نظام تي جنھن ۾ ناظمن، پوليس ۽ روينيو عملدارن اختيارن جي جنگ وڙھي وقت گذاريو يا سنڌ سرڪار جي ھوڏ ۽ ھٺ ڌرميءَ تي؟ قمبر ۾ اھي به چوٻول ٻڌا ويا ته قمبر پھتل ڊي آءِ جي جي اڳيان سردار خان چانڊئي قمبر واسين جو قتل ڪيس ڊي پي او لاڙڪاڻو مٿان داخل ڪرڻ وارو موقف رکيو. ڇو ته اھي پوليس جي بربريت جو شڪار ٿيا ھئا. ٿي سگھي ٿو ته اھڙي ڪا ايف آءِ آر چند پوليس آفيسرن خلاف داخل ڪئي وڃي ، پر راڄوڻي سماج ۾ ڊيوٽي ڪندڙ پوليس آفيسر خون بخشرائڻ وارو ھنر ته ھاڻي چڱي ريت سکي چڪا آھن. ٿي سگھي ٿو ته اھي خون به بخشائجي وڃن. پر قمبر واسي ھن ويندڙ سال ڊسمبر واري آخري جمعي کي ڪڏھن به وساري ڪونه سگھندا، جنھن ۾ سندن شھر ڪرفيوءَ جھڙي صورتحال جو شڪار بڻايو ويو، پر ڳوٺ ھني جا اھي مائٽ ته ھن ڏينھن کي ھرگز به وساري نه سگھندا، ڇو ته سندن 10 ساله ٻالڪ فتاح تونيو سيني ۾ گولي لڳڻ سبب قتل ٿيو آھي. قمبر ۽ آسپاس جي عوام کي شايد اقتدار جي ھيٺين سطح تي منتقليءَ وارو اھو تحفي طور مليل لاش ھميشه ياد ايندو رھندو!