نشي جي علت:
الڪوهل جو استعمال هتي عام آهي. هر سرڪاري خواه خانگي تقريب ۾ خوشي خواهه موت جي تقريب ۾ نشو ائين استعمال ڪن جيئن پاڻ وٽ ڪوڪا ڪولا.
شهرن ۾ ته ماڻهن وٽ پئسو به جام آهي ۽ بيئر وسڪي ۽ هر قسم جو انگريزي شراب سولائيءَ سان دڪانن تي دستياب آهي ۽ اهي ماڻهو (Affoard) به ڪري سگهن ٿا. پر ٻهراڙين ۾ وري پام ٽريز (ناريل جي وڻ جهڙو هڪ وڻ) مان رس ڪڍي ان کي مقامي طور گرم ڪري ڇاڻي پين. ان مشروبات کي مقامي زبان ۾ ”گوگو گورو“ چوندا آهن ۽ تمام تيز نشه آور آهي. ان جو رنگ ڏڌ لسيءَ وانگر سفيد ٿئي ٿو ۽ ساڳي طرح ٺڪر جي ماٽيءَ ۾ وجهي گهٽين ۾ هوڪا ڏئي پيا وڪڻندا آهن.
سڄي ملڪ ۾ تقريباً چاليهه بيئر جون برلوريز آهن. ڪوڪا ڪولا ۽ اهڙيون ٻيون مشروبات (Minerals) تن کي زنانو ڊرنڪ ڪري سمجهن ۽ ڪنهن کي آڄ ڪرڻ پنهنجي لاءِ توڙي اڳلي لاءِ گهٽتائي سمجهن ٿا. چانهه جو به گهڻو رواج ڪونهي. يا اگر پين ته به ٿڌي ڪري يا وري گرم چانهه چمچي سان سرڪيون ڀري پيئن جيئن ٻار کيرڻي کائيندا آهن. مٺائيءَ جو به هتي رواج صفا ڪونهي. مٺائيءَ جا دوڪان به ڏسڻ ۾ ڪو نه ٿا اچن ان ڪري هتي ڏندن جي بيماري به گهٽ ٿئي.
هِتي وڏي بيڪري (Crown Bakery) ۾ هر وقت تازا ۽ لذيذ ڪيڪ، ۽ بسڪوٽ ملن ٿا پر حيدرآباد جي بمبئي بيڪريءَ جي مقابلي ۾ ڪجهه نه آهي.
جيئن پاڻ عام زبان ۾ جن مشروبات کي سافٽ ڊرنڪ يا سنڌيءَ ۾ ”ٿڌو“ ڪري چئون ٿا ان کي هتي جا ماڻهو (Minerals) منرلس چون ٿا. بيئر جون ڪئين بريوريز (Brewaries) آهن جيڪي جدا جدا نالن سان اهو شراب فروخت ڪن ٿيون مثلاً اسٽار، گولڊ، هوپ... وغيره.
ڪنهن ٻڌايو ته هن ملڪ جو هڪ وڏو آفيسر جو يورپ جي دوري تي ويو. اتي کانئس ان ملڪ جي اخباري رپورٽر پڇيو ته ”توهان جي ملڪ ۾ ڪهڙا ڪهڙا منرلس (معدنيات) آهن؟ جنهن جي جواب ۾ موصوف ٻڌايو ”منرلس ته اسان وٽ بيشمار آهن، جهڙوڪ ڪوڪو ڪولا، فنٽا، سيون اپ وغيره ۽ قدم قدم تي منرلس جا ڪول ڪارنرس موجود آهن“ اهو ٻڌي رپورٽر حيران ٿي ويو ۽ وري پڇيائينس ته ”ڀلا سون توهان وٽ ملي ٿو؟“ موصوف چيو ”ها ها اسان وٽ گولڊ هر وقت موجود آهي پر ان کان علاوه اسٽار، هوپ ۽ ٻيا ڪئين اعليٰ قسمن جا بيئر ملن ٿا ۽ ٻيون به نيون فيڪٽريون کلي رهيون آهن، جن کي اسان همٿايون پيا.“ ممڪن آهي اهو محض هڪ لطيفو ئي هجي پر نائجيريا ۾ اسان جهڙي نو وارد لاءِ منرلس ۽ گولڊ جون اهي معنائون مونجهارو ضرور پيدا ڪنديون آهن. جيئن الطاف شيخ آمريڪا ۾ هڪ هنڌ لفٽ ۾ ڦاٿو بيٺو هو پر اتي آپريٽر کي ڳالهه سمجهه ۾ نه پئي اچي. شايد اتي لفٽ کي ”ايليويٽر“ سڏين ٿا.